Arma quimica : Diferéncia entre lei versions
mCap resum de modificació |
Cap resum de modificació |
||
| Linha 1 : | Linha 1 : | ||
[[File:Agent Orange Cropdusting.jpg|thumb|right|Largatge de gas [[toxicitat|toxics]] a partir d'[[aeronau|avions]] durant la [[Guèrra de Vietnam]].]] |
[[File:Agent Orange Cropdusting.jpg|thumb|right|Largatge de gas [[toxicitat|toxics]] a partir d'[[aeronau|avions]] durant la [[Guèrra de Vietnam]].]] |
||
Una '''arma quimica''' es una arma utilizant de produchs [[quimia|quimics]] [[toxicitat|toxics]] per lei èssers umans. Pòu èstre letala ò solament neutralizanta |
Una '''arma quimica''' es una arma utilizant de produchs [[quimia|quimics]] [[toxicitat|toxics]] per lei èssers umans. Pòu èstre letala ò solament neutralizanta e pòu èstre toxica per la [[Fauna (biologia)|fauna]] e la [[Flòra (biologia)|flòra]]. |
||
Inspirat per leis [[Arma bacteriologica|armas bacteriologicas]], son usatge modèrne foguèt imaginat dins lo corrent dau sègle XIX e enebit en [[1899]]. Pasmens, foguèron largament desvolopadas e utilizadas durant la [[Premiera Guèrra Mondiala]] que veguèt l'invencion d'[[obús]] cargats d'[[iperita]] ò de [[fosgèn]]. Durant l'entre doas guèrras, d'armas quimicas foguèron utilizadas durant de conflictes coloniaus ([[Guèrra dau Rif]], [[Segonda Guèrra d'Etiopia]]) e de susbtàncias novèlas foguèron descubèrtas. En particular, a la fin deis ans 1930, foguèron desvolopats de gas neurotoxics ([[tabun]], [[soman]], [[sarin]]...) capables de passar a travèrs la pèu. |
|||
En despiech de resèrvas importantas, leis armas quimicas foguèron pauc utilizadas sus lo prat batalhier durant la [[Segonda Guèrra Mondiala]]<ref>En revènge, leis [[Alemanha|Alemands]] utilizèron de gas dins sei camps d'exterminacion e lei Japonés utilizèron d'armas quimicas per sometre de populacions indigènas jutjadas « inferioras » (principalament en [[China]]).</ref>. Pasmens, durant la [[Guèrra Freja]], contunièron d'interessar mai d'un país. En particular, leis [[USA|Estats Units]] e l'[[URSS|Union Sovietica]] formèron d'arsenaus quimics fòrça importants dins lo cas d'un conflicte generau. D'autrei país desvolopèron tanben lei sieunas armas quimicas, generalament inspiradas deis armas utilizadas durant la [[Premiera Guèrra Mondiala]]. Militarament, leis Estatsunidencs utilizèron de gas per destrurre la jungla vietnamiana durant leis ans 1960-1970 e leis Iraquians utilizèron d'obús d'iperita còntra [[Iran]] e [[Curdistan]] en [[1986]]-[[1988]]. |
|||
Dempuei la segonda mitat de la [[Guèrra Freja]], de negociacions internacionalas an començat per assaiar d'obtenir un desarmament generau. En [[1989]] e en [[1993]] organizadas a [[París]] permetèron la signatura d'un acòrd d'enebiment de l'utilizacion, de la produccion e de l'estocatge deis armas quimicas. Pasmens, foguèt solament ratificat per 130 país e plusors [[estat]]s gardan encara de quantitats importantas de produchs quimics militars. |
|||
== Nòtas e referéncias == |
== Nòtas e referéncias == |
||
Version del 15 decembre de 2016 a 10.09
Una arma quimica es una arma utilizant de produchs quimics toxics per lei èssers umans. Pòu èstre letala ò solament neutralizanta e pòu èstre toxica per la fauna e la flòra.
Inspirat per leis armas bacteriologicas, son usatge modèrne foguèt imaginat dins lo corrent dau sègle XIX e enebit en 1899. Pasmens, foguèron largament desvolopadas e utilizadas durant la Premiera Guèrra Mondiala que veguèt l'invencion d'obús cargats d'iperita ò de fosgèn. Durant l'entre doas guèrras, d'armas quimicas foguèron utilizadas durant de conflictes coloniaus (Guèrra dau Rif, Segonda Guèrra d'Etiopia) e de susbtàncias novèlas foguèron descubèrtas. En particular, a la fin deis ans 1930, foguèron desvolopats de gas neurotoxics (tabun, soman, sarin...) capables de passar a travèrs la pèu.
En despiech de resèrvas importantas, leis armas quimicas foguèron pauc utilizadas sus lo prat batalhier durant la Segonda Guèrra Mondiala[1]. Pasmens, durant la Guèrra Freja, contunièron d'interessar mai d'un país. En particular, leis Estats Units e l'Union Sovietica formèron d'arsenaus quimics fòrça importants dins lo cas d'un conflicte generau. D'autrei país desvolopèron tanben lei sieunas armas quimicas, generalament inspiradas deis armas utilizadas durant la Premiera Guèrra Mondiala. Militarament, leis Estatsunidencs utilizèron de gas per destrurre la jungla vietnamiana durant leis ans 1960-1970 e leis Iraquians utilizèron d'obús d'iperita còntra Iran e Curdistan en 1986-1988.
Dempuei la segonda mitat de la Guèrra Freja, de negociacions internacionalas an començat per assaiar d'obtenir un desarmament generau. En 1989 e en 1993 organizadas a París permetèron la signatura d'un acòrd d'enebiment de l'utilizacion, de la produccion e de l'estocatge deis armas quimicas. Pasmens, foguèt solament ratificat per 130 país e plusors estats gardan encara de quantitats importantas de produchs quimics militars.