Maimonides

Estatua de Maimonides davant lo seu ostal natal de Còrdoa.

Moshé ben Maimon (en ebrieu: משה בן מימון, e en arabi: موسى بن ميمون), apelat Maimonides e Rambam (רמב"ם, l'acrònim de sas inicialas ebrievas), foguèt lo rabin, lo mètge e lo teologian jusieu pus celèbre de l'Edat Mejana per son influéncia sus la filosofia, la religion e la medecina medievala.

Biografia

Nasquèt lo 30 de març de 1135 a Còrdoa d'una familha illustra; son paire exerciá coma letrat e prince del quartièr jusieu. Recebèt son educacion primièra a l'escòla de la sinagòga. Realizèt sos estudis sus matematicas e medecina dins l'ensenhament arabi. En 1148 los almoads conquistèron Còrdoa e impausèron las leis islamicas tant als jusieus coma als crestians, e la familha de Maimonides s'exilièt. Après qualques annadas, s'installèron en Egipte, que Maimonides i foguèt rabin principal del Caire e mètge de Saladin, soudan d'Egipte e Siria.

Òbras

Escriguèt de tractats nombroses de medecina, coma l'adreçat al soudan Saladin, lo Tractat suls poisons e lors antidots (1199); al filh del soudan, Al-Fadl, Guida de la bona santat (1198) e Explicacion de las alteracions (1200). Sas òbras màgers de tèma rabinic (talmudic) son un comentari en arabi de la Mishnà, L'illuminar (1168), titolat tanben Libre de l'elucidacion, e la Segonda Lei o Repeticion de la Lei (1180), que constituís son òbra màger e consistís en una compilacion de matèrias de totas las leis e nòrmas religiosas e juridicas de la vida jusieva. Aquelas òbras aguèron fòrça prestigi e Maimonides aguèt de discipols nombroses. Es tanben l'autor d'òbras filosoficas que influencèron la pensada medievala, escrichas pendent los darrièrs ans de sa vida, coma lo Tractat sus la ressurreccion dels mòrts (1191). La Guida dels perplèxes (1190) es la clau de sa pensada filosofica e exerciguèt una influéncia granda suls cercles tant jusieus coma crestians, subretot suls cercles escolastics, que i establís una conciliacion entre la fe e la rason, adreçada als que dobtan entre los ensenhaments de la religion jusieva e las doctrinas de la filosofia aristotelica qu'alavetz predominava, en demostrant que i a pas de contradiccion dins los punts que la fe e la rason semblen s'i opausar; es, doncas, una conciliacion entre lo sens literal de las Sagradas Escrituras e las veritats racionalas, en invocant l'interpretacion allegorica en cas de conflicte. Atal sorgiguèron de polemicas per d'"antimaimonistas" (basicament, per un grop de musulmans que pretendián una interpretacion literala de l'Alcoran, los mutallajun) que ne taquèron de racionalista. Malgrat aquò, la Guida de perplèxes foguèt una òbra fòrça comentada e d'influéncia granda sul mond musulman e sus l'escolastica crestiana (Tomàs d'Aquin...). Dins sa juventut escriguèt tanben de poèmas religioses e una epistola en arabi. Coma jusieu dins de territòri islamic, aguèt una formacion bidireccionala: la tradicionala jusieva e l'aràbia profana (amb d'incorporacions de la grèga), a partir dels ensenhaments de son paire, l'erudir Maimum; per tot aquò, Maimonides escriguet d'òbras autant en ebrieu coma en arabi, que lor pròsa se caracteriza subretot per la sistematizacion e per la claretat mostrativa e per lo caractèr conciliador. Maimonides foguèt l'origina del movement intellectual jusieu dels sègles XIII e XIV en Occitània e dins la Peninsula Iberica. Partisan del realisme teologic, es considerat de precursor de las idèas d'Espinosa.

Es encara possible de trapar de noms de sa familha, coma Maymó, Maymí, Maymin, Maimi... dins los Païses Catalans.