1918 : Diferéncia entre lei versions
m →França |
Cap resum de modificació |
||
Linha 2 : | Linha 2 : | ||
''Aquesta pagina concernís l'an '''{{PAGENAME}}''' del [[calendièr gregorian]].'' |
''Aquesta pagina concernís l'an '''{{PAGENAME}}''' del [[calendièr gregorian]].'' |
||
== Eveniments == |
== Eveniments == |
||
Linha 141 : | Linha 140 : | ||
* [[Prèmi Nobel de Literatura]] : |
* [[Prèmi Nobel de Literatura]] : |
||
* [[Prèmi Nobel de la Patz]] : |
* [[Prèmi Nobel de la Patz]] : |
||
__NOTOC__ |
|||
{{commons|1918}} |
{{commons|1918}} |
Version del 31 decembre de 2014 a 09.45
1918
| |
---|---|
Ans : 1915 1916 1917 1918 1919 1920 1921 Decennis : Cronologia mesadièra : Cronologias tematicas : Autres calendièrs : |
Aquesta pagina concernís l'an 1918 del calendièr gregorian.
Eveniments
Occitània
França
Perseguida e fin de la Premiera Guèrra Mondiala sus divèrsei frònts :
- sus lo frònt de l'Oèst, la fin de la participacion russa au conflicte permetèt ais Alemands de mandar de renfòrç importants. A la fin de la prima, mai d'una ofensiva obligiguèt lei Francés e lei Britanics de recular lòng dau frònt, especialament dins lo sector de Marne (Segonda batalha de Marna, 27 de mai - 6 d'aost) e dins la region d'Amians. Pasmens, leis Aliats capitèron de tenir lo frònt fins a l'arribada dau còrs expedicionari estatsunidenc que permetèt de donar un avantatge numeric decisiu a l'Entenduda. Lo 8 d'aost es generalament considerat coma lo jorn decisiu de la desfacha alemanda car totei leis atacas acomençadas dins la jornada mau capitèron totalament. Puei, acomencèron una tiera de còntra-ofensivas aliadas qu'entraïnèron lo recul progressiu deis Alemands vèrs l'èst. Conjugat ambé lei victòrias aliadas sus leis autrei frònts, aquò obligiguèt leis Alemands de demandar un armistici que foguèt signat lo 11 de novembre marcant la fin de la guèrra.
- sus lo frònt italian, participacion dau còrs expedicionari francés a l'ofensiva generala deis Italians que capitèron d'intrar en Àustria-Ongria.
- sus lo frònt balcanic, lei Francosèrbes dirigits per lo generau Franchet d'Espèrey capitèron de rompre lo frònt bulgar a la batalha de Dobro Pole (14-19 de setembre). L'armada bulgara s'afondrèt alora totalament en causa d'un nombre important de desercions e Bulgaria demandèt un armistici lo 26 de setembre. Son armada, que representava una fòrça de 25-30 divisions alemandas, foguèt eliminada de la guèrra e leis Alemands poguèron mandar solament 7 divisions per la remplaçar. Aquò laissèt quasi liure lo flanc èst d'Àustria-Ongria e lo flanc oèst de l'Empèri Otoman. En consequéncia, aqueleis estats foguèron rapidament obligits de demandar a son torn un armistici — subretot qu'èran en parallèl durament desfachs per leis Italians e lei Britanics.
Lei condicions de l'armistici permetèron a França de reconquistar lei regions d'Alsàcia-Lorena perdudas en 1871 e d'ocupar una partida d'Alemanha. França foguèt tanben designat per acuelhir lei conferéncias de patz destinada a reglar la Premiera Guèrra Mondiala. Dins aquò, lo país èra afeblit maugrat sa victòria en causa de la destruccion de la màger part dei regions dau nòrd-èst de son territòri e d'un dèute important. Lei pèrdas umanas (1,7 milions de militars ò de civius tuats siá 4,29% de la populacion e 4,3 milions de bleçats) èran tanben un problema grèu qu'anava aver de consequéncias importantas sus la politica francesa de l'entre doas guèrras.
De mai, au començament d'octòbre, l'arribada de l'epidemia de gripa espanhòla en França dempuei lo territòri estatsunidenc aumentèt lo nombre de mòrts. D'efèct, l'epidemia durèt fins a 1919 e tuèt aperaquí 408 000 personas. En causa de la guèrra, l'importància e lo perilh de la malautiá foguèron gardats secrèts per lo govèrn, çò qu'agravèt l'epidemia. De mai, en causa dei movements de tropas, la gripa ganhèt lei país vesins tre la mitat dau mes e Alemanha au començament de novembre.
Euròpa
Alemanha
Àustria
Àustria-Ongria
Belgica
Bulgaria
Checoslovaquia
Aprofichant l'afondrament d'Àustria-Ongria e lo sostèn diplomatic deis Aliats, especialament de Washington, Checoslovaquia proclamèt son independéncia lo 28 d'octòbre. Lo principi d'un estat gropant Boèmia e Eslovaquia foguèt confirmat dos jorns pus tard e lo 14 de novembre, lo país novèu chausiguèt de venir una republica. Tomáš Masaryk ne'n venguèt president e Karel Kramář cap dau govèrn.
Danemarc
Estònia
Finlàndia
Georgia
Grècia
Iogoslavia
Islàndia
Independéncia dau reiaume d'Islàndia (1èr de decembre) que son cap demorèt lo rèi de Danemarc segon un sistèma d'union personala entre lei dos reiaumes.
Itàlia
Letònia
Lituània
Ongria
Montenegro
Empèri Otoman
Polonha
Lo 3 de novembre, proclamacion de son independéncia per l'anciana partida russa de Polonha. Gràcias a l'afondrament d'Alemanha e d'Àustria-Ongria dins lo corrent d'octòbre-novembre, aquò foguèt completat lo 11 de novembre per la proclamacion d'independéncia deis autrei regions polonesas, çò que marquèt la restauracion d'aquel estat 123 ans après sa disparicion en 1795. Pasmens, lo traçat de sei frontieras èra totalament fosc e lo país fisèt a Józef Piłsudski l'organizacion de fòrças armadas per defendre l'independéncia e conquistar l'ensems dei territòris revendicats per lei Polonés (11 de novembre) avans de lo nomar cap de l'Estat (14 de novembre). A l'èst, de combats — encara limitats mai qu'anavan se generalizar rapidament — acomencèron còntra l'Armada Roja Sovietica.
Portugal
Reiaume Unit
Romania
Russia
Serbia
Ucraïna
Africa
Libèria
En guèrra — sensa intencion vertadiera de participar ai combats — còntra Alemanha dempuei lo 5 de mai de 1917 per melhorar sei relacions ambé leis Estats Units d'America, Libèria foguèt atacat per un sosmarin alemand lo 10 d'abriu. Lo naviri menèt una incursion dins lo pòrt de Monròvia onte destruguèt aisament l'unic naviri de la marina dau país e bombardèt la capitala per i destrurre leis estacions de ràdio e de telegraf.
America
Estats Units d'America
Arts
Sciéncias e tecnicas
Armament
Dins l'encastre de la Premiera Guèrra Mondiala e de la recèrca d'armaments novèus, de progrès importants foguèron realizats dins lo corrent de l'annada :
- invencion dau premier canon anticarri per l'armada alemanda que modifiquèt de canons de velocitat auta per rompre lei blindatges dei carris aliats.
- desvolopament e intrada en servici dau premier veïcul de transpòrt de tropas (lo Mark IX britanic). Pasmens, son utilizacion demorèt limitada fins a la Segonda Guèrra Mondiala.
Economia
Naissenças
- 15 de genièr - João Baptista Figueiredo, president de Brasil (m.1999).
- 15 de genièr - Gamal Abdel Nasser, president d'Egipte (m.1970).
Decèsses
Prèmi Nobel
- Prèmi Nobel de Fisica :
- Prèmi Nobel de Quimia :
- Prèmi Nobel de Fisiologia o Medecina :
- Prèmi Nobel de Literatura :
- Prèmi Nobel de la Patz :