Nòva Zelanda : Diferéncia entre lei versions
Cap resum de modificació |
Cap resum de modificació |
||
Linha 12 : | Linha 12 : | ||
|imatge_mapa=LocationNewZealand.png |
|imatge_mapa=LocationNewZealand.png |
||
|devisa= |
|devisa= |
||
|lengas= [[]] |
|lengas= [[anglés]],[[Maòri (lenga)|maòri]] |
||
|capitala=[[Wellington (Nòva Zelanda)|Wellington]] |
|capitala=[[Wellington (Nòva Zelanda)|Wellington]] |
||
|coordenadas_capitala={{coord|||||||type:country()|display=inline}} | |
|coordenadas_capitala={{coord|||||||type:country()|display=inline}} | |
||
Linha 49 : | Linha 49 : | ||
{{article en construccion}} |
{{article en construccion}} |
||
{{ortografia}} |
|||
'''Nòva Zelanda''' (var. '''Nava Zelanda, Nuòva Zelanda''') (en [[anglés]] ''New Zealand'') o '''''[[Aotearoa]]''''' (en [[maòri]]) es un país e un [[archipèla]] situat en [[Oceania]], al sud de l'[[Ocean Pacific]]. Se compausa de doas [[illa]]s principalas: l'Illa del Nòrd e l'Illa del Sud. |
'''Nòva Zelanda''' (var. '''Nava Zelanda, Nuòva Zelanda''') (en [[anglés]] ''New Zealand'') o '''''[[Aotearoa]]''''' (en [[maòri]]) es un país e un [[archipèla]] situat en [[Oceania]], al sud de l'[[Ocean Pacific]]. Se compausa de doas [[illa]]s principalas: l'Illa del Nòrd e l'Illa del Sud. |
||
Version del 1 decembre de 2014 a 18.07
Nòva Zelanda | |
New Zealand Aotearoa | |
[[Fichièr:|border|120x90px]]
Bandièra de Nòva Zelanda [[Fichièr:|80x80px]] Blason de Nòva Zelanda | |
Administracion | |
---|---|
Capitala | Wellington |
Geografia | |
Vila principala | Auckland |
• Totala | 268 680 km² |
• Aiga (%) | , % % |
Istòria | |
Independéncia | del Reialme Unit |
26 de setembre de 1907 | |
Autras informacions | |
Indicatiu telefonic | +64 |
Fus orari | Ora d'estiu octobre-març |
Domeni internet | [[.]] |
Nòva Zelanda (var. Nava Zelanda, Nuòva Zelanda) (en anglés New Zealand) o Aotearoa (en maòri) es un país e un archipèla situat en Oceania, al sud de l'Ocean Pacific. Se compausa de doas illas principalas: l'Illa del Nòrd e l'Illa del Sud.
La capitala es Wellington.
Lo gentilici es neozelandés - esa.
Istòria
A l'entorn de l'an mil abans la nòstra èra, los pòbles lapita emigrèron en Nòva Zelanda. Fugissián las guèrras e la fam. En Nòva Zelanda trobèron una granda varietat d'espècias animalas e vegetalas. I aguèt posteriorament una segonda epòca de poblaments, nomenada Periòde Maòri Classic. Aqueles colons desvolopèron l'agricultura sus la nòva tèrra. Entre los sègles XII e XIV, lo besonh d'obténer mai de tèrra per cultivar favoriguèt la proliferacion de guèrras entre las divèrsas tribus Maòris fixadas en Nòva Zelanda, fòrça d'elas foguèron chapladas e lo canibalisme se faguèt mai present.
En 1642 l'explorador olandés Abel Tasman arribèt dins las tèrras neozelandeses e trobèt una fòrta resisténcia de la part dels Maòris. Va cristianitzar la "Baia dels Assassinats" (uèi Golden Bay) e batejèt la nòva tèrra Statenlandt, en supausant que s'agissiá del continent austral qu'arribava fins a la Tèrra dels Estats, en America del Sud. Als burèus de la Companhiá Neerlandesa de las Índias Orientalas li cambièron lo nom, amor que venián de descobrir la Tèrra dels Estats qu'èra solament una isla (uèi isla dels Estats), e la nomenèron "Nieuw Zeeland" en remembrança de la província neerlandesa, del comtat de Zelanda, separada per l'estuari de Ren e de Mòsa de la província de Olanda, aital coma la Nòva Zelanda es separada de la Nòva Olanda (Austràlia) per la mar.
L'explorator anglés James Cook naveguèc per tota la còsta neozelandesa en demostrant qu'es formada de doas grandas islas. Cook proclamèt Nòva Zelanda territòri de la Corona Britanica. Los primièrs assentaments de colons se compausavan de pescadors e marinièrs qu'introdusiguèron la prostitucion e de multiplas malautiás, cambiavan tanben armas de fuòc contra pèiras preciosas amb los Maòris en provocant de grandas massacres entre tribus que se coneguèron coma las Guèrras dels Mosquets". Aqueles afrontaments portèron a una dramatica descenuda de la populacion autoctòna.
En 1838 Nòva Zelanda èra un territòri sens lei, que jonch al sètge colonial francés provoquèt lo Tractat de Waitangi que los abitants cedissián per el la sobeiranetat de la siá tèrra a la Corona Anglesa en escambi de proteccion. Per las diferéncias de significats entre la lenga Maòri e l'anglesa se donèron de mals compreses en lo que s'èra pactat, en provocant de grands conflictes coma foguèt la possibilitat de venta de tèrras a colons pas angleses, que los autoctòns se negavan fòrtament.
La situacion finalizèt en una guèrra entre ambedoas parts ont los colons se faguèron amb la granda majoritat de las tèrras Maòris pendent tota la rèsta del sègle XIX. Los Maòris vesián coma la siá cultura tendiá a desaparéisser. A la fin del sègle XIX Nòva Zelanda se convertiguèt en lo graèr del Reialme Unit, en s'exportant de produchs agricòlas aital coma carn dins divèrses païses europèus. Seriá pas fins a 1947 que lo país atenguèt la totala independéncia del Reialme Unit. Las relacions entre los dos païses contunhèron d'èsser fòrça estrechas coma se poguèt veire quand las tropas neozelandeses lutèron al costat britanic en ambedoas guèrras mondialas. Entre los ans 70 e los 80 de sègle XX, Nòva Zelanda perdèt lo sieu mercat europèu causa que, aponduda a la crisi del petròli, faguèt que l'economia del país se'n ressentiguèssi fòrtament. Lo 1984 se signèt un tractat de liure comèrci amb Austràlia.
Politica
Nòva Zelanda es una monarquia parlamentaria. Lo cap d'Estat es la reina d'Anglatèrra, actualament Elisabeta II, representada per un governador general.
Geografia
Economia
De veire: Economia de Nòva Zelanda.
Cultura
Ligams extèrnes
Nòtas e referéncias
Bibliografia
- {{{títol}}}. GP Publications.
- {{{títol}}}. Oxford University Press.
- {{{títol}}}.
|