Navaho : Diferéncia entre lei versions

Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.
Navigar dins l'istoric
← Cambiament precedentDiferéncia seguenta →
Contengut suprimit Contengut apondut
VisualWikitext
Cap resum de modificació
Cap resum de modificació
Linha 1 : Linha 1 :
Lo '''navaho''' ('''diné bizaad''' en navaho) es una lenga atapascana meridionala parlada per las tèrras de la nacion navajo en America del Nòrd. Es parlada per unas {{formatnum:165000}} personas.
Lo '''navaho''' ('''diné bizaad''' en navaho) es una lenga atapascana meridionala parlada per las tèrras de la nacion navaho en America del Nòrd. Es parlada per unas {{formatnum:165000}} personas.


== Ortografia e pronóncia ==
== Ortografia e pronóncia ==
Linha 19 : Linha 19 :
! rowspan=3| [[Oclusiva]]
! rowspan=3| [[Oclusiva]]
! <small>Simpla</small>
! <small>Simpla</small>
| '''{{unicode|b}}''' {{IPA|[p]}} || '''{{unicode|d}}''' {{IPA|[t]}} || || || '''{{unicode|g}}''' {{IPA|[k]}} || || '''{{unicode| ʼ }}''' {{IPA|[ʔ]}}
| '''{{Unicode2|b}}''' {{IPA|[p]}} || '''{{Unicode2|d}}''' {{IPA|[t]}} || || || '''{{Unicode2|g}}''' {{IPA|[k]}} || || '''{{Unicode2| ʼ }}''' {{IPA|[ʔ]}}
|- align="center"
|- align="center"
! <small>[[Aspiracion (fonetica)|Aspirada]]</small>
! <small>[[Aspiracion (fonetica)|Aspirada]]</small>
| || '''{{unicode|t}}''' {{IPA|[tx]}} || || || '''{{unicode|k}}''' {{IPA|[kx]}} || '''{{unicode|kw}}''' {{IPA|[kxʷ]}} ||
| || '''{{Unicode2|t}}''' {{IPA|[tx]}} || || || '''{{Unicode2|k}}''' {{IPA|[kx]}} || '''{{Unicode2|kw}}''' {{IPA|[kxʷ]}} ||
|- align="center"
|- align="center"
! <small>[[Consona ejectiva|Ejectiva]]</small>
! <small>[[Consona ejectiva|Ejectiva]]</small>
| || '''{{unicode|tʼ}}''' {{IPA|[tʼ]}} || || || '''{{unicode|kʼ}}''' {{IPA|[kʼ]}} || ||
| || '''{{Unicode2|tʼ}}''' {{IPA|[tʼ]}} || || || '''{{Unicode2|kʼ}}''' {{IPA|[kʼ]}} || ||
|- align="center"
|- align="center"
! rowspan=3| [[Africada]]
! rowspan=3| [[Africada]]
! <small>Simpla</small>
! <small>Simpla</small>
| || '''{{unicode|dz}}''' {{IPA|[ts]}} || '''dl''' {{IPA|[tˡ]}} || '''{{unicode|j}}''' {{IPA|[tʃ]}} || || ||
| || '''{{Unicode2|dz}}''' {{IPA|[ts]}} || '''dl''' {{IPA|[tˡ]}} || '''{{Unicode2|j}}''' {{IPA|[tʃ]}} || || ||
|- align="centerl"
|- align="centerl"
! <small>[[Aspiració (fonètica)|Aspirada]]</small>
! <small>[[Aspiració (fonètica)|Aspirada]]</small>
| || '''{{unicode|ts}}''' {{IPA|[tsʰ]}} || '''{{unicode|tł}}''' {{IPA|[tɬʰ]}} || '''{{unicode|ch}}''' {{IPA|[tʃʰ]}} || || ||
| || '''{{Unicode2|ts}}''' {{IPA|[tsʰ]}} || '''{{Unicode2|tł}}''' {{IPA|[tɬʰ]}} || '''{{Unicode2|ch}}''' {{IPA|[tʃʰ]}} || || ||
|- align="center"
|- align="center"
! <small>[[Consona ejectiva|Ejectiva]]</small>
! <small>[[Consona ejectiva|Ejectiva]]</small>
| || '''{{unicode|tsʼ}}''' {{IPA|[tsʼ]}} || '''{{unicode|tłʼ}}''' {{IPA|[tɬʼ]}} || '''{{unicode|chʼ}}''' {{IPA|[tʃʼ]}} || || ||
| || '''{{Unicode2|tsʼ}}''' {{IPA|[tsʼ]}} || '''{{Unicode2|tłʼ}}''' {{IPA|[tɬʼ]}} || '''{{Unicode2|chʼ}}''' {{IPA|[tʃʼ]}} || || ||
|- align="central"
|- align="central"
! rowspan=2| [[Continuant]]
! rowspan=2| [[Continuant]]
! <small>[[consonant sorda|sorda]]</small>
! <small>[[consonant sorda|sorda]]</small>
| || '''{{unicode|s}}''' {{IPA|[s]}} || '''{{unicode|ł}}''' {{IPA|[ɬ]}} || '''{{unicode|sh}}''' {{IPA|[ʃ]}} || '''{{unicode|h}}''' {{IPA|[x]}} || '''{{unicode|hw}}''' {{IPA|[xʷ]}} || '''{{unicode|h}}''' {{IPA|[h]}}
| || '''{{Unicode2|s}}''' {{IPA|[s]}} || '''{{Unicode2|ł}}''' {{IPA|[ɬ]}} || '''{{Unicode2|sh}}''' {{IPA|[ʃ]}} || '''{{Unicode2|h}}''' {{IPA|[x]}} || '''{{Unicode2|hw}}''' {{IPA|[xʷ]}} || '''{{Unicode2|h}}''' {{IPA|[h]}}
|- align="central"
|- align="central"
! <small>[[Consona sonòra|sonòra]]</small>
! <small>[[Consona sonòra|sonòra]]</small>
| || '''{{unicode|z}}''' {{IPA|[z]}} || '''{{unicode|l}}''' {{IPA|[l]}} || '''{{unicode|zh}}''' {{IPA|[ʒ]}} || '''{{unicode|gh}}''' {{IPA|[ɣ]}} || '''{{unicode|ghw}}''' {{IPA|[ɣʷ]}} ||
| || '''{{Unicode2|z}}''' {{IPA|[z]}} || '''{{Unicode2|l}}''' {{IPA|[l]}} || '''{{Unicode2|zh}}''' {{IPA|[ʒ]}} || '''{{Unicode2|gh}}''' {{IPA|[ɣ]}} || '''{{Unicode2|ghw}}''' {{IPA|[ɣʷ]}} ||
|- align="central"
|- align="central"
! colspan="2" | [[Nasala]]
! colspan="2" | [[Nasala]]
| '''{{unicode|m}}''' {{IPA|[m]}} || '''{{unicode|n}}''' {{IPA|[n]}} || || || || ||
| '''{{Unicode2|m}}''' {{IPA|[m]}} || '''{{Unicode2|n}}''' {{IPA|[n]}} || || || || ||
|- align="central"
|- align="central"
! colspan="2" | [[Aproximanta]]
! colspan="2" | [[Aproximanta]]
| || || || '''{{unicode|y}}''' {{IPA|[j]}} || || ('''{{unicode|w}}''' {{IPA|[w]}}) ||
| || || || '''{{Unicode2|y}}''' {{IPA|[j]}} || || ('''{{Unicode2|w}}''' {{IPA|[w]}}) ||
|}
|}
Dins l'ortografia navaho, la lletra '''h''' representa dos sons diferents: (x) quand es iniciala e (h) quand es un prefix o a la fin d'un mot. Malgrat aquò, quand (x) es precedida per '''s''' aquesta es totjorn escricha '''x''' e pas jamai '''h''', per dire d'èsser pas prononciada '''sh'''. La consona gh es escricha i abans la vocalas '''i/i''', '''w''' abans '''o''' e gh abans d{{'}}'''a'''. Per '''gh''', tant la palatizacion coma la labializacion son representadas dins l'ortografia que son escrichas '''i''' per la varianta palatala e '''w''' per la varianta labiala. L'ortografia indica pas las variantas per las autras consonas.
Dins l'ortografia navaho, la lletra '''h''' representa dos sons diferents: (x) quand es iniciala e (h) quand es un prefix o a la fin d'un mot. Malgrat aquò, quand (x) es precedida per '''s''' aquesta es totjorn escricha '''x''' e pas jamai '''h''', per dire d'èsser pas prononciada '''sh'''. La consona gh es escricha i abans la vocalas '''i/i''', '''w''' abans '''o''' e gh abans d{{'}}'''a'''. Per '''gh''', tant la palatizacion coma la labializacion son representadas dins l'ortografia que son escrichas '''i''' per la varianta palatala e '''w''' per la varianta labiala. L'ortografia indica pas las variantas per las autras consonas.
Linha 65 : Linha 65 :


Es possible de barrejar aquelas caracteristicas coma dins '''ą́ą́''' (longa, nasalizada, ton aut).
Es possible de barrejar aquelas caracteristicas coma dins '''ą́ą́''' (longa, nasalizada, ton aut).



[[Categoria:Lenga atapascana]]
[[Categoria:Lenga atapascana]]

Version del 10 agost de 2014 a 07.51

Lo navaho (diné bizaad en navaho) es una lenga atapascana meridionala parlada per las tèrras de la nacion navaho en America del Nòrd. Es parlada per unas 165 000 personas.

Ortografia e pronóncia

Las consonantas del navaho dins l'ortografia estandard son listadas dins aquela taula:

Bilabiala Alveolara Palatala Velara Glotala
Centrala Laterala Simpla labiala
Oclusiva Simpla b [p] d [t] g [k] ʼ [ʔ]
Aspirada t [tx] k [kx] kw [kxʷ]
Ejectiva tʼ [tʼ] kʼ [kʼ]
Africada Simpla dz [ts] dl [tˡ] j [tʃ]
Aspirada ts [tsʰ] tł [tɬʰ] ch [tʃʰ]
Ejectiva tsʼ [tsʼ] tłʼ [tɬʼ] chʼ [tʃʼ]
Continuant sorda s [s] ł [ɬ] sh [ʃ] h [x] hw [xʷ] h [h]
sonòra z [z] l [l] zh [ʒ] gh [ɣ] ghw [ɣʷ]
Nasala m [m] n [n]
Aproximanta y [j] (w [w])

Dins l'ortografia navaho, la lletra h representa dos sons diferents: (x) quand es iniciala e (h) quand es un prefix o a la fin d'un mot. Malgrat aquò, quand (x) es precedida per s aquesta es totjorn escricha x e pas jamai h, per dire d'èsser pas prononciada sh. La consona gh es escricha i abans la vocalas i/i, w abans o e gh abans d'a. Per gh, tant la palatizacion coma la labializacion son representadas dins l'ortografia que son escrichas i per la varianta palatala e w per la varianta labiala. L'ortografia indica pas las variantas per las autras consonas.

I a quatre vocalas basicas en navajo, a, e, i e o. Caduna pòt aparéisser aital:

  • corta - a
  • longa - aa
  • nasalizada - ą

Lo navajo a dos tons, aut e bas. Las sillabas son de ton bas levat s'est marcat. Amb las vocalas longas, avèm quatre possibilitats:

  • aut, áá, éé
  • bas, aa, ee
  • creissent, aá, eé
  • mermant, áa, ée

Es possible de barrejar aquelas caracteristicas coma dins ą́ą́ (longa, nasalizada, ton aut).

Recuperada de « https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=Navaho&oldid=1939898 »