Carri de combat : Diferéncia entre lei versions

Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.
Contengut suprimit Contengut apondut
Linha 136 : Linha 136 :


=== A l'aviacion ===
=== A l'aviacion ===

[[File:US Army AH-1G HueyCobras over Laos 1971.jpg|thumb|right|[[Elicoptèr]]s [[Estats Units d'America|estatsunidencs]] [[Bell AH-1 Cobra|AH-1 Cobra]] durant la [[Guèrra de Vietnam]] en [[1971]].]]


Dempuei la Segonda Guèrra Mondiala, leis [[aeronau]]s d'atacas au sòu son capables d'atacar e de destruir de carris gràcias a de [[mitralhièra]]s, de [[canon]]s o de [[roqueta]]s. Uei, aqueu tipe d'aeronau utilizan tanben de missils o de bombas guidadas. Pasmens, per èstre eficaça, aqueleis atacas se devòn menar dempuei d'[[altitud]]s feblas. Leis atacas mandadas dempuei d'altituds autas son fòrça malaisadas en causa dei problemas de deteccion de la buta e dei mejans de proteccions dau carri per desviar un missil rapidament detectat. Per exemple, durant la [[guèrra de Kosovo]] en [[1999]], solament tretze carris foguèron destruchs per leis aeronaus de l'[[Organizacion del Tractat de l'Atlantic Nòrd|OTAN]]. Dempuei leis annadas 1960, l'[[elicopètr d'ataca]] a entraïnat l'aparicion d'una menaça novèla gràcias a sa mobilitat importanta e sa capacitat de s'escondre dins l'environament.
Dempuei la Segonda Guèrra Mondiala, leis [[aeronau]]s d'atacas au sòu son capables d'atacar e de destruir de carris gràcias a de [[mitralhièra]]s, de [[canon]]s o de [[roqueta]]s. Uei, aqueu tipe d'aeronau utilizan tanben de missils o de bombas guidadas. Pasmens, per èstre eficaça, aqueleis atacas se devòn menar dempuei d'[[altitud]]s feblas. Leis atacas mandadas dempuei d'altituds autas son fòrça malaisadas en causa dei problemas de deteccion de la buta e dei mejans de proteccions dau carri per desviar un missil rapidament detectat. Per exemple, durant la [[guèrra de Kosovo]] en [[1999]], solament tretze carris foguèron destruchs per leis aeronaus de l'[[Organizacion del Tractat de l'Atlantic Nòrd|OTAN]]. Dempuei leis annadas 1960, l'[[elicopètr d'ataca]] a entraïnat l'aparicion d'una menaça novèla gràcias a sa mobilitat importanta e sa capacitat de s'escondre dins l'environament.

Version del 1 abril de 2013 a 14.26

Carri francés Leclerc en accion

Un carri de combat (var. charri de combat, carro de combat) (o carri d'assaut, o blindat, o tanc) es un veïcul militar armat e blindat e amb un sistèma de traccion tot terren. Los primièrs veïculs faguèron partida de l'armada britanica pendent la Primièra Guèrra Mondiala ; apareguèron coma una responsa davant las dificultats qu'aviá l'infantariá convencionala quand li caliá atacar las trencadas protegidas per fil de fèrre e mitralhièra, que i fracassava sovent contra.

Istòria

Premiera Guèrra Mondiala

Tanc britanic Mark V.

Lei premierei proposicions per desvolopar de veïculs blindats capables d'atacar de linhas enemigas aparaguèron au començament dau sègle XX. Per exemple, en 1912, l'Australian Lancelot Eldin De Mole prepausèt a l'armada britanica la construccion d'un veïcul canilhat e blindat per lo transpòrt de soudats. Pasmens, l'idèa foguèt replegada en causa de la feblessa de la motorizacion. De mai, lei generaus èran encara partisans de la cavalariá e l'utilizacion d'aquelei veïculs èra pas encara compresa.

La situacion cambièt a partir dau començament de la Premiera Guèrra Mondiala en 1914. D'efèct, après un premier periòde de guèrra de movement, cada armada foguèt rapidament blocada per de sistèmas de trencadas fòrça defenduts onte l'infantariá e l'artilhariá avián de dificultats majoras per rompre la defensa. Britanics e Francés acomencèron d'estudis per desvolopar de veïculs capables de passar lei trencadas donant naissença au concèpte de carris de combats.

La premiera utilizacion aguèt luòc lo 15 de setembre de 1916 per lei Britanics e lo 16 d'abriu de 1917 per lei Francés. En causa de problèmas de motorizacion o de condicions climaticas malaisadas, aqueleis assais s'acabèron per de reviradas. Pasmens, aquelei desfachas empachèron pas de contuniar lo desvolopament de carris novèus e l'eliminacion dei premiers problèmas observats coma la feblessa dau blindatge, la velocitat tròp lenta o la posicion dei resèrvas de carburant.

En novembre de 1917, lei carris britanics obtenguèron lor premier succès a la batalha de Cambrai. L'annada seguenta, lo carri leugier Renault FT-17 va revolucionar lo principi gràcias a son armament en torrèla pivotant a 360°, sei doas canilhas e son motor situat dins la partida de darrier. Fòrça rapide e fisable per son epòca, aqueu carri serà largament adoptat per leis Aliats (França, Estats Units, Belgica... etc.) e va impausar son arquitectura a la màger deis autrei carris que foguèron creats ulteriorament.

Periòde entre lei dos conflictes mondiaus

Hotchkiss H-39, carri leugièr francés de 1939.

Entre lei doas guèrras mondialas, lo concèpte de carris se generalizèt. Dins leis annadas, la màger part dei progrès dins lo desvolopament de carris de combats foguèron realizats au Reiaume Unit e entraïnèron l'aparicion de tres classas principalas : carris leugiers, carris mejans e carris pesucs. Puei, aqueleis estudis causèron l'aparicion d'armaments anticarris e una reflexion novèla sus lo ròtle dei carris que va entraïnar l'aparicion dei premierei carris polivalents que serán lei precursors dei veïculs de la Segonda Guèrra Mondiala.

D'efèct, après 1918, lo Reiaume Unit foguèt lo premier que poguèt, gràcias a la renaissença de son economia, crear un ensems de carris novèus. Devesits en tres classas, aquelei carris èran compausats :

  • de carris leugièrs amb un armament e un blindatge limitats. Lor ròtle premier èra la reconoissença e la susvelhança.
  • de carris mejans o rapides qu'èran capables de se desplaçar rapidament sus de distàncias importantas.
  • de carris pesucs amb un armament important e una velocitat febla que lor objectiu èra de rompre lei linhas enemigas per permetre una esplecha per lei carris mejans.

Aqueu concèpte va venir lo principi de basa de l'utilizacion dei blindats que van formar lo Blitzkrieg alemand. Pasmens, va tanben entraïnar de recèrcas sus d'armaments capables d'arrestar lei carris enemics. Lei principaus foguèron lei canons anticarris, lei fusius anticarris e lei premiers carris (caçaires de carris) especialament destinats a la lucha còntra d'autrei blindats.

L'aparicion de la lucha entre carris va donc entraïnar l'aparicion de dos concèptes diferents de carris. Lo premier èra de construrre de veïculs gaire protegits mai fòrça rapids per evitar lei tirs enemics. Lo segond foguèt lo desvolopament de blindats capables de resistir ai tirs enemics per una aumentacion dau blindatge e una reflexion sus l'organizacion generala dei veïculs (formas pus bassas) e la concepcion dei proteccions (premiers blindatges clinats). A la fin deis annadas 1930, lei premiers combats entre formacions de carris van rapidament mostrar lei limits de la premiera idèa en causa de l'aumentacion dau nombre d'armaments anticarris sus lo prat batalhier e egalament l'aumentacion dau nombre de missions fisadas ai blindats (sostèn de l'infantariá, ataca en prefondor, lucha anticarri... etc). Aquò va donc privilegiar la construccion de blindats mai polivalents per assegurar divèrsei tipes de missions diferentas.

Segonda Guèrra Mondiala

Tiger I, tanc pesuc alemand, en Tunisia en 1943.

La Segonda Guèrra Mondiala e l'intensitat de sei combats, especialament sus lo front sovietic, veguèt una tièra d'evolucions au nivèu militar e au nivèu industriau que permetèron de faire dau carri de combat l'otís principau de la guèrra terrèstra.

D'en premier, lei veïculs veguèron una aumentacion de lor poissança de fuòc e de sei proteccions durant tota la guèrra. Per exemple, en 1940, lo carri alemand principau, lo Panzer II, èra un blindat leugier de 8,9 tonas armat amb un canon de 20 mm. En 1945, lo Panther aviá una massa d'aperaquí 45 tonas e un canon de 75 mm de velocitat auta. La mobilitat e la comunicacion entre leis unitats foguèron tanben melhoradas gràcias a de sistèmas de suspension novèus e l'installacion de ràdios. Aquò èra vengut necessari en causa de l'aparicion d'armas anticarris novèlas (lançaroquetas, canons anticarris d'un calibre important...). Enfin, de missions novèlas foguèron fisadas ai carris coma l'eliminacion de minas o l'engèni (installacion de pònts...).

Au nivèu industriau, lei règlas d'estandardizacion foguèron aplicadas per permetre de fabricacions importantas. Ansin, l'URSS poguèt construrre 55 000 carris mejans T-34 durant tot lo conflicte. De mai, au nivèu tecnologic, l'arquitectura eiretada dau FT-17 venguèt la nòrma definitiva, especialament per l'armament que se compausa d'ara endavant d'un canon principau unic en torrèla e d'unei mitralhièras.

L'aparicion dei carris principaus de batalha

Carri indian T-72.

La Guèrra Freja veguèt la formacion d'armadas tenent un nombre fòrça aut de carris de combat e l'abandon dei classas ancianas au profiech dau concèpte de carri principau de batalha. Acomençat ambé l'aparicion dau T-54 sovietic, aqueu veïcul permet de combinar una poissança de fuòc poderosa, un blindatge important e una mobilitat granda.

Lei carris de la Guèrra Freja veguèron donc la generalizacion de canons d'un calibre important : de 105 a 115 mm per la premiera generacion (T-54, Centurion, Leopard I...) e entre 115 e 125 per lei seguentas (T-72, M1 Abrams, Leopard II...). Certanei carris an egalament la possibilitat de tirar un missil per lo canon per aumentar la portada de lor capacitat anticarri. Una o unei mitralhièras, e de còps un canon automatic, forman l'armament segondari per la defensa còntra l'infantariá o per l'ataca de blindats leugiers. La precision dau tir foguèt mai e mai ajudada per l'utilizacion de sistèmas electronics per favorizar l'estabilizacion dau carri e lo calcul de la trajectòria de l'obús. Lo blindatge foguèt tanben melhorat ambé l'utilizacion de materiaus pus pesants (urani per lo M1 Abrams) o de jaç capables de desviar leis efiechs deis armas anticarris. En fòra d'aquelei progrès dins la concepcion dau blindatge, la forma dau carri foguèt tanben adaptada per complicar la deteccion dau veïcul. Enfin, la mobilitat foguèt encara aumentada per permetre d'agantar de velocitats entre 60 e 70 km/h.

Lei carris modèrnes

Carri alemand Leopard 2.

Après la fin de la Guèrra Freja en 1991, lo concèpte de carri principau de batalha es totjorn la nòrma ambé lo desvolopament de veïculs novèus e pus modèrnes (Leclerc francés o Tipe 90 japonés). Pasmens, lo còst d'aqueleis unitats e la reduccion dei riscs de guèrra internacionala importanta an entraïnat una diminucion dau nombre de carris dins la màger part deis armadas. Per exemple, Alemanha utilizèt un maximum de 4 000 carris durant la Guèrra Freja còntra solament 395 en 2012. D'autreis armadas an decidit d'arrestar d'utilizar de carris per lei remplaçar per de sistèmas de canons mobils pus leugiers. Pasmens, la màger part dei conflictes deis annadas 1990 e 2000 an mostrat lo besonh de veïculs fòrça protegits e capables d'atacar l'enemic amb una poissança de fuòc auta. Ansin, lei recèrcas contunian e de projèctes novèus an aparegut coma un prototipe rus amb una torrèla automatizada e dirigida dempuei la caissa.

Caracteristicas

L'eficacitat d'un carri de combat depend de tres caracteristicas principalas que son son armament, sa proteccion e sa mobilitat sus lo prat batalhier. La concepcion d'un carri fa generalament l'objècte de compromés entre sei paramètres. Per exemple, l'aumentacion de l'espessor dau blindatge entraïna egalament una aumentacion de la massa e donc una diminucion de la mobilitat.

Armament

Armaments principau e segondari d'un carri de combat.

L'armament dau carri definís sa poissança de fuòc e donc sa capacitat d'identificar e d'eliminar un enemic. Es compausat d'un canon qu'es l'armament principau dau veïcul e d'un ensems de mitralhièras, de canons automatics o de missils que forman son armament segondari. Lei butas varian entre d'unitats d'infantariá mai o mens protegidas, de veïculs blindats, d'autrei carris de combat e, de còps, d'elicoptèrs.

Lo calibre dau canon principau varia a l'ora d'ara entre 115 e 125 mm e utiliza generalament d'obús cinetics o de municions amb un poder explosiu fòrça important. Lo tir es assistit per divèrseis otís electronics e informatics coma de telemètres lasèr per calcular la distància, de giroscòpis per estabilizar lo veïcul durant lo tir o encara de sondas per mesurar lei condicions climaticas (vent, temperatura, pression...).

Leis armaments segondaris coma lei mitralhièras son principalament utilizats per assegurar la defensa dau blindat còntra l'infantariá. Pòdon tanben èsser eficaç còntra de butas leugierament blindadas. Lei missils son generalament destinats a la lucha còntra lei carris enemics gràcias a una portada superiora ais obús. Enfin, certanei carris èran equipats ambé de sistèmas coma de lançaflamas.

Proteccion

Blindatge de la partida principala dau carri.

La proteccion d'un carri de combat es assegurada per divèrseis elements que son sa forma generala, son blindatge e, eventualament, sei sistèmas de defensas.

Lo premier ponch depend de la concepcion dau carri. Certanei formas son pus vulnerablas, especialament aqueleis amb una autor importanta. Ansin, lei carris son generalament construchas amb una talha limitada per rendre pus malaisat un tir dirècte. D'autreis aspècts regardan lo camoflatge, la limitacion dei desgatjaments de calor visibles dins l'infraroge e la reduccion dau bruch dau motor.

Après aqueleis esfòrç, lo blindatge es la proteccion principala dau carri e dèu lo protegir còntra un nombre aut de menaças (obús, minas, missils...). Son compausats de jaç d'acièr o, dempuei leis annadas 1970, de jaç de materiaus composits negats dins de jaç de blindatge tradicionau. Lo carri estatsunidenc M1 Abrams utiliza de jaç d'urani dins lo blindatge de davant e lei carris israelians dau tipe Merkava utilizan lo motor e lei sèrvas a l'entorn dau veïcul coma proteccion suplementària per l'equipatge.

Enfin, en fòra dau blindatge, se pòu utilizar d'autrei proteccions coma de fumigèns per escondre lo carri durant una retirada o d'aparelhs de deteccion lasèr per detectar un observator enemic. Tanben, se pòu borrolar un tir de missil o utilizar de blindatges especiaus dichs reactius que son fachs d'un jaç explosiu qu'es capable de desviar un tir d'obús enemic.

Mobilitat

Canilhas d'un carri de combat.

La mobilitat dau carri es un paramètre important que definís l'utilizacion dau veïcul e una partida de sa proteccion durant lo combat car una buta mobila es pus malaisada de destrurre. Tres aspèctes son generalament estudiats :

  • la mobilitat sus lo prat batalhier qu'es lo resultat dei capacitats de son motor, de sa suspension e de sa transmission.
  • la mobilitat tactica qu'es la capacitat de desplaçar, mai o mens aisadament, lo blindat vèrs un teatre d'operacions.
  • la mobilitat estrategica qu'es la capacitat de desplaçar lo veïcul d'un teatre d'operacions a un autre.

Sus la prat batalhier, lo carri es concebut per aver de capacitats tot-terren importantas e se desplaçar amb una velocitat situada entre 30 e 50 km/h. Lei terrens pus malaisats son generalament lei superficias de tèrra mòla (palun) o de ròcas duras.

Comunicacion

Lo comandament e la coordinacion de l'organizacion d'un carri de combat sus lo prat batalhier son totjorn estats un problema especiau en causa dau bruch dau motor, de la pòussa, de la fum, dau blindatge, dei dificultats entraïnadas per lo terren e dau besonh d'èstre operacionau dins totei lei situacions.

Comunicacion intèrna

La direccion d'un carri de combat es fisada a un cap de carri qu'es cargat de dirigir cada accion de son veïcul (tir, movement...). Dins certanei modèls ancians, lo cap de carri èra dirèctament en carga dau canon e la comunicacion ambé lo conductor èra realizada per un sistèma manuau (picas dins l'equina...). Rapidament, lo ròtle de cap de carri foguèt cargat solament de la direccion dau blindat e un grop especiau foguèt apondut a l'equipatge per s'ocupar dau canon. Puei, a partir de la segonda mitat dau sègle XX, de sistèmas de comunicacion radio foguèron integrats per favorizar la comunicacion entre lo cap de carri e lo conductor. Enfin, certanei carris tènon tanben un sistèma radio exterior per permetre la comunicacion entre l'equipatge e l'infantariá.

Comunicacion entre mai d'un carri

Se la comunicacion intèrna d'un carri de combat es un problema malaisat, la comunicacion entre lei diferenteis unitats d'un grop de carris es una question encara pus copmlèxa. Durant la Premiera Guèrra Mondiala, s'adoptèt de sistèmas manuaus de còps completats per de drapèus. D'unitats experimentadas adoptèron tanben de sinhaus pus complèxs coma de fums, de tirs o de movements especiaus. Pasmens, l'eficacitat d'aquelei sistèmas èra limitada e èra pas rar de veire un cap de carri sortir de son veïcul per anar explicar dirèctament una manòbra au rèsta dau grop.

A partir deis annadas 1930, s'adoptèt pauc a pauc la radio. Aquò foguèt un avantatge decisiu deis Alemands còntra lei Francés o lei Sovietics. Pasmens, lei sistèmas manuaus foguèron gardats fins ais annadas 1950 en causa de la saturacion rapida dei sistèmas radios e de la portada limitada. Dempuei leis annadas 1960, aquelei sistèmas foguèron fòrça modernizats e un carri modèrn tèn generalament mai d'una radio per comunicar ambé sa companhiá o son batalhon. Lei comandants de companhiá an tanben de carris equipats de radios especialas per comunicar o organizar la comunicacion ambé d'unitats de talha superiora.

Aqueu progrès de comunicacion foguèt tanben completat per lo melhorament dei mejans de deteccion e d'observacion dau cap de carri. A l'ora d'ara, lei sistèmas pus modèrns permèton de veire de jorn e de nuech o de tractar de butas diferentas d'un biais simultanèu. Per exemple, un carri pòu designar una buta a l'aviacion e tirar sus una autra durant lo bombardament de la premiera buta. Enfin, de sistèmas automatics permèton de detectar de menaças e d'ordonar de manòbras defensivas sensa passar per l'equipatge.

Vulnerabilitat

Carri iraquian Type 69 destruch en 2003.

Maugrat sa poissança de fuòc e son blindatge important, un carri de combat a mai d'una vulnerabilitat. D'efèct, son eficacitat a entraïnat l'aparicion e lo desvolopament massís de tacticas e d'armas per eliminar la menaça representanda per un carri. De mai, es tanben un veïcul pesuc qu'a un còst important e que necessita una logistica especiala.

A l'infantariá

Tir d'una roqueta anticarri AT-4 per una unitat d'infantariá.

Lei carris sensa sostèn d'infantariá son generalament vulnerables sus un prat batalhier onte la portada e la visibilitat son limitadas (vila, bòsc...). D'efèct, leis armas dau carri son pas capablas de protegir tot l'environament pròche dau veïcul que certanei partidas (suspension, blindatges superior o arrier...) son vulnerablas ais atacas mandada a portada febla o dempuei una autor. Per eliminar un carri, l'[[infantariá àà a un ensems important d'armas coma de bombas d'essència, de fusius anticarris o de grenadas, de roquetas e de missils especializats dins la lucha anticarri.

Per faciar aquelei menaças, lei carris foncionan generalament amb un sostèn d'infantariá cargat de luchar còntra l'infantariá enemiga.

A l'artilhariá

Canon alemand de 88 mm utilizat coma pèça anticarri en Africa en 1943.

Dempuei la Segonda Guèrra Mondiala, lei carris an un blindatge sufisent per resistir ai fragments d'obús d'artilhariá. Pasmens, leis unitats d'artilhariá son generalament equipats d'una resèrva d'obús anticarris per se protegir còntra la menaça dei blindats enemics. Per exemple, durant la Segonda Guèrra Mondiala, lo canon alemand de 88 mm, inicialament destinat a la defensa antiaeriana, foguèt d'una eficacitat gròssa còntra lei carris aliats.

A partir deis annadas 1970, divèrsei municions d'artilhariá foguèron desvolopadas per batre lei veicüls blindats. Lei principalas foguèron d'obús guidats per un rai lasèr dirigit còntra la buta o de bombas compausadas d'una multitud de sota-municions capables de crear un camp de minas per endomatjar la suspension d'un carri. Certanei país utilizan tanben de canons especializats que la concepcion se situa entre la pèça d'artilhariá e lo fusiu anticarri.

Ai minas

Entraïnament de soudats estatsunidencs a l'utilizacion de minas anticarris.

Lei camps de minas anticarris son d'armas d'interdiccion de sectors que permèton d'ajudar la defensa d'una zona o de canalizar lei movements enemics vèrs de zonas favorablas a una destruccion. De camps de minas son tanben utilizats per alentir lei movements enemics, per exemple, sus lei rotas. Pasmens, son generalament pas d'armas capablas de destruir un carri modèrn. En revènge, pòdon endomatjar sa suspension e frenar lo movement de veïculs pus leugiers o de l'infantariá de sostèn.

A l'aviacion

Elicoptèrs estatsunidencs AH-1 Cobra durant la Guèrra de Vietnam en 1971.

Dempuei la Segonda Guèrra Mondiala, leis aeronaus d'atacas au sòu son capables d'atacar e de destruir de carris gràcias a de mitralhièras, de canons o de roquetas. Uei, aqueu tipe d'aeronau utilizan tanben de missils o de bombas guidadas. Pasmens, per èstre eficaça, aqueleis atacas se devòn menar dempuei d'altituds feblas. Leis atacas mandadas dempuei d'altituds autas son fòrça malaisadas en causa dei problemas de deteccion de la buta e dei mejans de proteccions dau carri per desviar un missil rapidament detectat. Per exemple, durant la guèrra de Kosovo en 1999, solament tretze carris foguèron destruchs per leis aeronaus de l'OTAN. Dempuei leis annadas 1960, l'elicopètr d'ataca a entraïnat l'aparicion d'una menaça novèla gràcias a sa mobilitat importanta e sa capacitat de s'escondre dins l'environament.

Per luchar còntra l'aviacion, lei carris modèrns son capables d'utilizar lo canon principau per eliminar una menaça que sa velocitat es febla. Son tanben equipats de mitralhièras o de canons mitralhors e de mesuras de proteccions per desviar lei missils o lo blocar.

Problemas logistics

Transpòrt de carris per camin de fèrre.

Lei carris an de besonhs logistics fòrça importants e fòrça pesucs. Necessitan de quantitats gròssas de carburant, de municions, de maintenença e d'entraïnament deis equipatges. Sensa aquelei condicions, la capacitat combativa dei carris es fòrça demenida e atacar lei rets logistics es un mejan classic per arrestar una ofensiva blindada.

Problemas climatics

Lo clima pòu tanben neutralizar lei carris en causa de temperaturas tròp bassas que van blocar lo motor o en causa de temperaturas tròp autas que van neutralizar l'equipatge. Ansin, lei desèrts son un endrech ostil per lo motor d'un carri en causa de la pòussa e per l'equipatge. Per luchar còntra aquelei problemas, de carburants o de produchs especiaus son utilizats per demenir lei consequéncias de la temperatura e la climatizacion es venguda un equipament classic dei carris dempuei leis annadas 1980.

Referéncias e nòtas


Bibliografia

  • (en) "Electric/Hybrid Electric Drive Vehicles for Military Applications", Military Technology (Moench Verlagsgesellschaft mbH) (9/2007): 132–144, September 2007
  • (en) Barris, Ted (2007), Victory at Vimy: Canada Comes of Age April 9–12, 1917, Thomas Allen Publishers, pp. 116, ISBN 0887622534;
  • (en) Cawthorne, Nigel (2003), Steel Fist: Tank Warfare 1939-45, London: Arcturus Publishing Ltd., ISBN 0-572-02872-5
  • (en) Churchill, Winston (1992), The World Crisis (Abridged), Canada & New York: Macmillan Publishing Company, ISBN 0-684-19453-8
  • (en) Cooper, Matthew and Lucas, James (1979), Panzer: The Armoured Force of the Third Reich, Book Club Associates
  • (en) Deighton, Len (1979), Blitzkrieg: From the rise of Hitler to the fall of Dunkirk, Fakenham: Fakenham Press Limited, ISBN 0-224-01648-2
  • (en) DiNardo, Richard L. (January 1986), "The First Modern Tank: Gunther Burstyn and His Motorgeschutz", Military Affairs (JSTOR: Society for Military History) 50, No.1 (1): 12–15, JSTOR 1988528
  • (en) Col. Eshel, David (2007), Assessing the performance of Merkava Tanks, Defense Update, http://www.defense-update.com/analysis/lebanon_war_3.htm, retrieved 2008-05-16
  • (en) Forty, George (2004), Tank Warfare in World War II, London: Constable & Robinson Ltd, ISBN 1-84119-864-1
  • (en) Forty, George (2006), The World Encyclopedia of Tanks & Armoured Fighting Vehicles, Lorenz Books, ISBN 0754817415
  • (en) Gilbert, Sir Martin (1991), Churchill: A Life, Thomas Allen Publishers, pp. 298, ISBN 0762420812
  • (en) Goodell, Brad (January 2007), "Electrothermal Chemical (ETC) Armament System Integration Into a Combat Vehicle", IEEE Transaction on Magnetics (IEEE) 43 (1): 4, doi:10.1109/TMAG.2006.887524
  • (en) Hilmes, Rolf (December 2004), "Arming Future MBTs - Some Considerations", Military Technology (Moench Verlagsgesellschaft Mbh) (12/2004): 4
  • (en) House, Jonathan M. (1984), Toward Combined Arms Warfare: A Survey of 20th-Century Tactics, Doctrine, and Organization, United States Government Printing, ISBN 9999532357;, http://cgsc.leavenworth.army.mil/carl/resources/csi/House/House.asp
  • (en) Hunnicutt, R. P. (1984), Patton: A History of the American Main Battle Tank, Presidio, ISBN 0-89141-230-1
  • (en) Komarow, Steven (2005-03-29), Tanks adapted for urban fights they once avoided, USA Today, http://www.usatoday.com/news/world/2005-03-29-tank-inside_x.htm.
  • (en) Komarow, Steven (2005-03-29), Tanks take a beating in Iraq, USA Today, http://www.usatoday.com/news/world/iraq/2005-03-29-abrams-tank-a_x.htm.
  • (en) Koschier, Angelo V.; Hagen R. Mauch (2000), "Advantages of the LV100 as a Power Producer in a Hybrid Propulsion System for Future Fighting Vehicles", Journal of Engineering for Gas Turbines and Power 122 (October 2000): 693–698, doi:10.1115/1.1287585
  • (en) Marcus, Jonathan (2006-08-15), Tough lessons for Israeli armour, BBC News, http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/4794829.stm, retrieved 2008-05-26
  • (en) McDonald, Colin F. (1990), "Gas Turbine Recuperator Renaissance", Heat Recovery Systems & CHP (Pergamon Press) 10 (1): 1–30, doi:10.1016/0890-4332(90)90246-G
  • (en) Pengelley, Rupert (1989), "A new era in tank man armament: The options multiply", Janes International Defense Review (November 1989): 1521–1531
  • (en) Regan, Geoffrey (1993), The Guinness Book of More Military Blunders, London: Guinness Publishing, ISBN 0851129617
  • (en) Sharoni, Asher H. and Bacon, Lawrence D. (PDF), The Future Combat System (FCS): Technology Evolution Review and Feasibility Assessment, GlobalSecurity.org, http://www.globalsecurity.org/military/library/news/1997/5fcs97.pdf.
  • (en) Thompson, William J. and Sorvig, Kim (2000), Sustainable Landscape Construction: A Guide to Green Building Outdoors, Island Press, pp. 51, ISBN 1-55963-646-7
  • (en) Time Life Books editors (1990), The Armored Fist, Alexandria, Virginia: Time-Life Books, ISBN 0-8094-8609-1;, ISBN 0-8094-8704-7
  • (en) Chewed Up, Alexandria, Virginia: Time magazine, 5 April 1937, http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,757549,00.html.
  • (en) Tomes, Robert R. (Spring, 2004), "Relearning Counterinsurgency Warfare", Parameters (US Army War College) Vol. XXXIV.
  • (en) von Senger und Etterlin, Dr. F. M. (1960), The World's Armoured Fighting Vehicles, London: Macdonald & Co. (Publishers) Ltd.
  • (en) Wickert, Matthias (January 2007), "Electric Armor Against Shaped Charges: Analysis of Jet Distortion With Respect to Jet Dynamics and Current Flow", IEEE Transaction on Magnetics (IEEE) 43 (1): 426–429, doi:10.1109/TMAG.2006.887650
  • (en) Willmott, H.P. (2003), First World War, Dorling Kindersley, ISBN 1405300299;
  • (en) Wright, Patrick (2002), Tank: The Progress of a Monstrous War Machine, ISBN 978-0670030705
  • (en) Xiaopeng, Li; Meng Tao, Zhao Chun and Li Liyi (January 2007), "Multiprojectile Active Electromagnetic Armor", IEEE Transaction on Magnetics 43 (1): 460–462, doi:10.1109/TMAG.2006.887581
  • (en) Zaloga, Steven J. and Grandsen, James (1984), Soviet Tanks and Combat Vehicles of World War Two, London: Arms and Armour Press, ISBN 0-85368-606-8
  • (en) Zaloga, Steven J., Kinnear, Jim, Aksenov, Andrey & Koshchavtsev Aleksandr (1997), Soviet Tanks in Combat 1941–45: The T-28, T-34, T-34-85, and T-44 Medium Tanks, Hong Kong: Concord Publication, ISBN 962-361-615-5

Modèl:Ligam AdQ