Itàlia : Diferéncia entre lei versions

Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.
Contengut suprimit Contengut apondut
RibotBOT (discussion | contribucions)
m Robòt Modificar: cr:ᐃᑕᓖ
GhalyBot (discussion | contribucions)
m r2.7.3) (Robot : modification de bi:Italy à bi:Itali
Linha 304 : Linha 304 :
[[be-x-old:Італія]]
[[be-x-old:Італія]]
[[bg:Италия]]
[[bg:Италия]]
[[bi:Italy]]
[[bi:Itali]]
[[bn:ইতালি]]
[[bn:ইতালি]]
[[bo:ཨི་ཏ་ལི།]]
[[bo:ཨི་ཏ་ལི།]]

Version del 15 genièr de 2013 a 08.05

Repubblica Italiana
Devisa nacionala : N'a pas
lenga oficiala italian
Capitala
populacion (an)
Roma
2 459 776 (2001)
Vila pus granda Roma
President Giorgio Napolitano
Primièr Ministre Mario Monti
Superfícia
 - Totala
 - % aiga
Reng numèro 69
301 270 km²
2,4%
Populacion


 - Totala (An)


 - Densitat
Reng numèro 22


58 867 239 (2 022)


195.4 ab/km² (40en)
Unificacion17 de març de 1861
Moneda euro (abans lira)
Zòna orària
Ora d'estiu
UTC+1
UTC+2
Gentilici Italian, italiana
Imne nacional Fratelli d'Italia
Domeni d'Internet.IT
Còde telefonic 39

La Republica Italiana o simplament Itàlia (Italia en italian) es un Estat de l'Euròpa mediterranèa, qu'es format principalament d'una peninsula alongada e de doas grandas illas dins la mar Mediterranèa: Sicília e Sardenha. Lo nòrd es bordat pels Alps, frontièra montanhòla amb França, Soïssa, Àustria e Eslovènia. Los Estats independents de Sant Marin e la Ciutat del Vatican son enclavats dintre lo territòri italian.

La capitala es Roma.

Lo gentilici es italian -a.

Istòria

De veire: Istòria d'Itàlia

Govèrn e politica

Article principal: Govèrn e politica d'Itàlia

La Constitucion de 1948 establiguèt un Parlament bicameral, que consistís en una Cambra dels Deputats (Camera dei deputati) e un Senat (Senato della Repubblica), un poder judiciari e un poder executiu compausat per un Conselh dels Ministres (Cabinet), presidit pel Primièr ministre. Lo President de la Republica es elegit per 7 ans pel Parlament e un pichon nombre de delegats regionals. Lo President nomma lo Primièr ministre, que prepausa la rèsta dels ministres (nommats formalament pel president). Lo Conselh dels Ministres deu obtenir la fisança (Fiducia) de las doas Cambras.

Las Cambras del Parlament son elegidas popularament e dirèctament per un sistèma representatiu mixte, majoritari e proporcional. Jos la legislacion de 1993, Itàlia a de districtes amb un sol representant per 75% dels sètis al Parlament. Los 25% restants dels sètis son repartits proporcionalament. La Cambra dels Deputats possedís un total de 630 membres. En mai dels 315 membres elegits, lo Senat compren los èx-presidents e divèrsas autras personas en conformitat amb d'acòrdis constitucionals. Las doas Cambras son elegidas per un maximum de 5 ans. Las cartas legislativas pòdon èsser originadas en las doas Cambras; devon èsser aprovadas per la majoritat.

Lo sistèma judiciari italian es basat sul drech roman, modificat pel còde napoleonenc e los estatuts subsequents. Una Cort Constitucionala, la Corte costituzionale della Repubblica italiana, autoriza las leis constitucionalas; es una innovacion introduita aprèp la Segonda Guèrra Mondiala.

Organizacion politica e administrativa

De veire: Regions d'Itàlia

Geografia

Fotografia d'Itàlia presa d'un satellit

Article principal: Geografia d'Itàlia

Itàlia es constituida principalament per una granda peninsula que s'estend cap a la Mar Mediterranèa, ont amb sas doas principalas illas, Sicília e Sardenha, crèa massas aqüaticas importantas, coma la Mar Adriatica al nord-èst e la Mar Ioniana al sud-èst.

Los Apenins forman la colomna vertebrala de la peninsula ; s'unís amb los Alps, la cadena montanhòla que forma un arc al nòrd. Alà se tròba tanben una granda planura alluviala, la planura de Pò, drenada per e sos divèrses afluents provenent dels Alps, dels Apenins e de las Dolomitas.

Son punt culminant es lo Mont Blanc (Monte Bianco) a 4810 m d'altitud, mas Itàlia s'associa mai facilament amb dos volcans famoses: Vesuvi, actualament inactiu, prèp de Nàpols e Ètna, fòrça actiu, en Sicília.

Economia

Article principal: Economia d'Itàlia

Demografia

Article principal: Demografia d'Itàlia

Itàlia es un país fòrça eterogenèu lingüisticament e divèrs culturalament, economicament e politicament. Itàlia a la cinquena densitat de populacion d'Euròpa (per òrdre d'importància), amb una mejana de 196 personas per quilomètre carrat. Los grops minoritaris son pichons, la màger part d'eles son de lenga alemanda al sud de Tiròl (segon lo recensament de 1991, la populacion se compausa de 287 503 personas de lenga alemanda e solament 116 914 de lenga italiana) e los eslovèns a l'entorn de Trieste.

D'autres grops minoritaris amb de lengas parcialament oficialas comprenon la minoritat de lenga francesa oficialament mas puslèu arpitana dins la region de la Val d'Aosta ; los occitans dins las Valadas Occitanas (en Piemont) e a la Gàrdia, los sardes, lo catalan e lo retoromanic dins las montanhas Dolomitas, son totas de lengas romanicas.

Lo catolicisme es la religion predominanta (85% de la populacion) ; i a de comunautats de protestants e de josièus e una comunautat creissenta d'origina musulmana.

Las 10 primièras vilas d'Itàlia
Nom en occitan Nom local Region Populacion
1 Roma Roma Laci 2 540 982
2 Milan Milano o Milan Lombardia 1 256 002
3 Nàpols Napoli o Napule Campània 979 409
4 Turin Torino Piemont 902 252
5 Palèrme Palermo o Palermu Sicília 668 560
6 Gènoa Genova o Zena Ligúria 610 811
7 Bolonha Bologna Emília-Romanha 373 745
8 Florença Firenze Toscana 367 647
9 Bari Bari Polha 325 867
10 Catània Catania Sicília 302 884

Cultura

Article principal: Cultura d'Itàlia

Itàlia es reconeguda per son art, sa cultura e divèrses monuments, entre eles la torre de Pisa e lo Colisèu roman; tanben per sa gastronomia (la pizza e la pasta son de plats italians famoses), sos vins, son estil de vida, son elegància, son dissenh, son cinèma, son teatre e sa literatura : tant en poesia, amb de poètas de renom coma Dante, Petrarca, Tasso, Pasolini, Umberto Saba, Cesare Pavese entre autres, o d'autres genres, coma lo roman amb d'autors coma Gianni Rodari o Leonardo Sciascia, e lo teatre coma Dario Fo, titular del Prèmi Nobel ; o la musica (en particular l'opèra).

Lo periòde de la Renaissença europèa comencèt en Itàlia durant los sègles XIV e XV.

Fèstas
Datas Nom en occitan Nom local Nòtas
1èr de genièr An Nòu Capodanno  
6 de genièr Epifania Epifania  
Mobila Dimenge de Pascas Pasqua  
Mobila Diluns de Pascas Lunedì di Pasqua  
25 d'abril Anniversari de la liberacion Liberazione 1945
1èr de mai Fèsta del trabalh Festa del Lavoro  
2 de junh Fèsta de la Republica Festa della Repubblica 1946
15 d'agost Jorn de l'Assompcion Ferragosto  
11 de novembre Jorn de Totsants Tutti i Santi  
8 de decembre Immaculada Concepcion Immacolata  
25 de decembre Nadal Natale  
26 de decembre Sant Estève Santo Stefano  
31 de decembre Nuèch de Sant Silvèstre San Silvestro  

Ligams extèrnes

Wikimedia Commons prepausa de documents multimèdia liures sus Itàlia.

Nòtas & referéncias

<references> Modèl:Ligam AdQ Modèl:Ligam AdQ

Wikimedia Commons prepausa de documents multimèdia liures sus Itàlia.