Itàlia : Diferéncia entre lei versions
m Robòt Modificar: cr:ᐃᑕᓖ |
|||
Linha 304 : | Linha 304 : | ||
[[be-x-old:Італія]] |
[[be-x-old:Італія]] |
||
[[bg:Италия]] |
[[bg:Италия]] |
||
[[bi: |
[[bi:Itali]] |
||
[[bn:ইতালি]] |
[[bn:ইতালি]] |
||
[[bo:ཨི་ཏ་ལི།]] |
[[bo:ཨི་ཏ་ལི།]] |
Version del 15 genièr de 2013 a 08.05
| |||
Devisa nacionala : N'a pas | |||
lenga oficiala | italian | ||
Capitala populacion (an) |
Roma 2 459 776 (2001) | ||
Vila pus granda | Roma | ||
President | Giorgio Napolitano | ||
Primièr Ministre | Mario Monti | ||
Superfícia - Totala - % aiga | Reng numèro 69 301 270 km² 2,4% | ||
Populacion
- Densitat | Reng numèro 22
195.4 ab/km² (40en) | ||
Unificacion | 17 de març de 1861 | ||
Moneda | euro (abans lira) | ||
Zòna orària Ora d'estiu |
UTC+1 UTC+2 | ||
Gentilici | Italian, italiana | ||
Imne nacional | Fratelli d'Italia | ||
Domeni d'Internet | .IT | ||
Còde telefonic | 39 |
La Republica Italiana o simplament Itàlia (Italia en italian) es un Estat de l'Euròpa mediterranèa, qu'es format principalament d'una peninsula alongada e de doas grandas illas dins la mar Mediterranèa: Sicília e Sardenha. Lo nòrd es bordat pels Alps, frontièra montanhòla amb França, Soïssa, Àustria e Eslovènia. Los Estats independents de Sant Marin e la Ciutat del Vatican son enclavats dintre lo territòri italian.
La capitala es Roma.
Lo gentilici es italian -a.
Istòria
De veire: Istòria d'Itàlia
Govèrn e politica
Article principal: Govèrn e politica d'Itàlia
La Constitucion de 1948 establiguèt un Parlament bicameral, que consistís en una Cambra dels Deputats (Camera dei deputati) e un Senat (Senato della Repubblica), un poder judiciari e un poder executiu compausat per un Conselh dels Ministres (Cabinet), presidit pel Primièr ministre. Lo President de la Republica es elegit per 7 ans pel Parlament e un pichon nombre de delegats regionals. Lo President nomma lo Primièr ministre, que prepausa la rèsta dels ministres (nommats formalament pel president). Lo Conselh dels Ministres deu obtenir la fisança (Fiducia) de las doas Cambras.
Las Cambras del Parlament son elegidas popularament e dirèctament per un sistèma representatiu mixte, majoritari e proporcional. Jos la legislacion de 1993, Itàlia a de districtes amb un sol representant per 75% dels sètis al Parlament. Los 25% restants dels sètis son repartits proporcionalament. La Cambra dels Deputats possedís un total de 630 membres. En mai dels 315 membres elegits, lo Senat compren los èx-presidents e divèrsas autras personas en conformitat amb d'acòrdis constitucionals. Las doas Cambras son elegidas per un maximum de 5 ans. Las cartas legislativas pòdon èsser originadas en las doas Cambras; devon èsser aprovadas per la majoritat.
Lo sistèma judiciari italian es basat sul drech roman, modificat pel còde napoleonenc e los estatuts subsequents. Una Cort Constitucionala, la Corte costituzionale della Repubblica italiana, autoriza las leis constitucionalas; es una innovacion introduita aprèp la Segonda Guèrra Mondiala.
Organizacion politica e administrativa
De veire: Regions d'Itàlia
Geografia
Article principal: Geografia d'Itàlia
Itàlia es constituida principalament per una granda peninsula que s'estend cap a la Mar Mediterranèa, ont amb sas doas principalas illas, Sicília e Sardenha, crèa massas aqüaticas importantas, coma la Mar Adriatica al nord-èst e la Mar Ioniana al sud-èst.
Los Apenins forman la colomna vertebrala de la peninsula ; s'unís amb los Alps, la cadena montanhòla que forma un arc al nòrd. Alà se tròba tanben una granda planura alluviala, la planura de Pò, drenada per Pò e sos divèrses afluents provenent dels Alps, dels Apenins e de las Dolomitas.
Son punt culminant es lo Mont Blanc (Monte Bianco) a 4810 m d'altitud, mas Itàlia s'associa mai facilament amb dos volcans famoses: Vesuvi, actualament inactiu, prèp de Nàpols e Ètna, fòrça actiu, en Sicília.
Economia
Article principal: Economia d'Itàlia
Demografia
Article principal: Demografia d'Itàlia
Itàlia es un país fòrça eterogenèu lingüisticament e divèrs culturalament, economicament e politicament. Itàlia a la cinquena densitat de populacion d'Euròpa (per òrdre d'importància), amb una mejana de 196 personas per quilomètre carrat. Los grops minoritaris son pichons, la màger part d'eles son de lenga alemanda al sud de Tiròl (segon lo recensament de 1991, la populacion se compausa de 287 503 personas de lenga alemanda e solament 116 914 de lenga italiana) e los eslovèns a l'entorn de Trieste.
D'autres grops minoritaris amb de lengas parcialament oficialas comprenon la minoritat de lenga francesa oficialament mas puslèu arpitana dins la region de la Val d'Aosta ; los occitans dins las Valadas Occitanas (en Piemont) e a la Gàrdia, los sardes, lo catalan e lo retoromanic dins las montanhas Dolomitas, son totas de lengas romanicas.
Lo catolicisme es la religion predominanta (85% de la populacion) ; i a de comunautats de protestants e de josièus e una comunautat creissenta d'origina musulmana.
N° | Nom en occitan | Nom local | Region | Populacion |
---|---|---|---|---|
1 | Roma | Roma | Laci | 2 540 982 |
2 | Milan | Milano o Milan | Lombardia | 1 256 002 |
3 | Nàpols | Napoli o Napule | Campània | 979 409 |
4 | Turin | Torino | Piemont | 902 252 |
5 | Palèrme | Palermo o Palermu | Sicília | 668 560 |
6 | Gènoa | Genova o Zena | Ligúria | 610 811 |
7 | Bolonha | Bologna | Emília-Romanha | 373 745 |
8 | Florença | Firenze | Toscana | 367 647 |
9 | Bari | Bari | Polha | 325 867 |
10 | Catània | Catania | Sicília | 302 884 |
Cultura
Article principal: Cultura d'Itàlia
Itàlia es reconeguda per son art, sa cultura e divèrses monuments, entre eles la torre de Pisa e lo Colisèu roman; tanben per sa gastronomia (la pizza e la pasta son de plats italians famoses), sos vins, son estil de vida, son elegància, son dissenh, son cinèma, son teatre e sa literatura : tant en poesia, amb de poètas de renom coma Dante, Petrarca, Tasso, Pasolini, Umberto Saba, Cesare Pavese entre autres, o d'autres genres, coma lo roman amb d'autors coma Gianni Rodari o Leonardo Sciascia, e lo teatre coma Dario Fo, titular del Prèmi Nobel ; o la musica (en particular l'opèra).
Lo periòde de la Renaissença europèa comencèt en Itàlia durant los sègles XIV e XV.
Datas | Nom en occitan | Nom local | Nòtas |
---|---|---|---|
1èr de genièr | An Nòu | Capodanno | |
6 de genièr | Epifania | Epifania | |
Mobila | Dimenge de Pascas | Pasqua | |
Mobila | Diluns de Pascas | Lunedì di Pasqua | |
25 d'abril | Anniversari de la liberacion | Liberazione | 1945 |
1èr de mai | Fèsta del trabalh | Festa del Lavoro | |
2 de junh | Fèsta de la Republica | Festa della Repubblica | 1946 |
15 d'agost | Jorn de l'Assompcion | Ferragosto | |
11 de novembre | Jorn de Totsants | Tutti i Santi | |
8 de decembre | Immaculada Concepcion | Immacolata | |
25 de decembre | Nadal | Natale | |
26 de decembre | Sant Estève | Santo Stefano | |
31 de decembre | Nuèch de Sant Silvèstre | San Silvestro |
Ligams extèrnes
Nòtas & referéncias
<references> Modèl:Ligam AdQ Modèl:Ligam AdQ