Galilèa

Galilèa (en latin: Galilaea; en grèc: Galilaia; en ebrieu: הגליל, hagalil; en arabi: لجليل, al-Jaleel; significacion: "circuit") es una region situada al nòrd d'Israèl, tradicionalament devesida en tres partidas:

• Nauta Galilèa
• Bassa Galilèa
• Galilèa Occidentala, tanben sonada la còsta nòrd d'Israèl

Geografia

Galilèa es una region montanhosa, al nòrd de la Palestina antica, amb una plana grassa que bordeja lo lac de Tiberiàs o Genesarèt, tanben sonat Mar de Galilèa. Es la partida mai rica d'Israèl. S'estend de Dan al nòrd, al pè del Mont Hermon fins a las montanhas Carmèl e Gilboa al sud, e de la val de Jordania a l'èst fins als entorns de la mar Mediterranèa a l'oèst, en passant per las planuras de Jezreèl e Akko, e fa mai d'un tèrç del territòri actual d'Israèl. Dins la partida montanhosa se tròban los vilatges de Naïm (que significa "polit"), Nazaret (guardader) e Canà (canar). La partida del lac de Tiberiàs, ont se tròban las vilas de Cafarnaom, Corazin e Betsaida, a d'arbres fruchals, olius e vinhas, en mai de pesca e derivats. Autras vilas son Gath Epher e Jotapata.

Bíblia

Lo nom de Galilèa apareis pel primièr còp dins lo Libre de Josué. Lo Primièr Libre dels Reis (9,11-13) ditz que Salamon compensèt Iram per mantun servici efectuat, en li ofrissent una plana entre las montanhas de Naftali. Iram foguèt decebut pel present e la nomenèt "la tèrra de Cabul". Los judans la nomenèron Galil. Segon lo Libre dels Macabèus, Galilèa foguèt lo teatre de combats nombroses quand los judans se revoltèron contra la dinastia Seleucida. Galilèa es subretot citada dins lo Novèl Testament. L'esséncia de la vida de Jèsus s'i desvolopa; los tres primièrs evangèlis son consagrats a sas activitats dins aquesta region; Tibèri foguèt l'emperaire tre 14, e los josieus èran prèsts per la rebellion. En 26, tota la riba mediterranèa se trobava jos la dominacion romana. Galilèa èra governada per Eròdes Antipas, pus conegut coma Eròdes lo Tetrarca, e Judèa acabava d´èsser metuda en mans d'un governador o prefècte novèl apelat Ponç Pilat, que venguèt amb l'armada romana a Jerusalèm dempuèi la basa de Cesarèa. L'expression Galilèa de las Nacions (Matieu 4, 15) Galil ha Goyim, simbolizava que Galilèa voliá venir una region distinta de Juda e del Temple de Jerusalèm.

Istòria

Al sègle I i aviá 300 000 abitants. Coma la populacion s'èra fusionada amb d'estrangièrs qu'èran pas de religion josieva, los galilèus èran pas ben vistes pels josieus fervents, que nomenavan la region coma Galilèa dels gentils que se pòt tanben traduire coma lo districte dels atèus. Pendent lo periòde roman, la província de Palaestina foguèt dividida en tres regions, Judèa, Samària e Galilèa. Dempuèi lo contraròtle de la region pel califat arabi en 638, Galilèa faguèt partida del jund d'Urdunn (Jordania). lo Shi'a Fatimid prenguèt lo contraròtle de la region en 900; una sècta que venerava lo califa Fatimid al-Hakim biAmr Allah formèt la religion drusa, al centre-nòrd de Galilèa. Pendent las Crosadas, foguèt organizada en Principat de Galilèa, un dels mai importants senhorius dels crosats. Al començament del sègle XX, foguèt colonizada pels arabis, los druses, los circassians e los josieus. La poblacion josieva aumentèt rapidament per l'immigracion. Après la Guèrra de 1948, Galilèa es contrarotlada per Israèl. Los kibbutzim de la mar de Galilèa foguèron bombardats per l'artilhariá de l'armada siriana. Los bombardaments cessèron après la conquista del plan de Golan per Israèl en 1967. Pendent los ans 1970 e 1980, l'"Organizacion per la Desliurança de Palestina" a lançat d'atacs suls vilatges de la Nauta Galilèa dempuèi Liban.