Acid desoxiribonucleïc : Diferéncia entre lei versions
| Linha 37 : | Linha 37 : | ||
=== Enrotlament === |
=== Enrotlament === |
||
[[Image:A-DNA, B-DNA and Z-DNA.png|200px|left|thumb|Estructuras alternativas de la forma de l'eliç : l'ADN-A, l'ADN-B e l'ADN-Z]] |
|||
Las duas cadenas d'ADN que s'enrotlan en bèth formar ua eliç (aperada la dobla eliç). Aquesta eliç que he un torn sancèr cada 10,4 cople de basas.[[Image:DNA Overview.png|100px| |
Las duas cadenas d'ADN que s'enrotlan en bèth formar ua eliç (aperada la dobla eliç). Aquesta eliç que he un torn sancèr cada 10,4 cople de basas.[[Image:DNA Overview.png|100px|right|thumb|La dobla eliç]] Las pressions que la molecula e pòt patir que poden har variar la forma de l'eliç : aquò qu'ei l'iperenrotlament. Las cellulas que possedeishen enzims (aperats topoisomerases) reponsable de har variar la forma de l'enrotlament, e quitement de desenrotlar la molecula (entà la poder aubri per la copiar o la léger). |
||
== Istòria == |
== Istòria == |
||
Version del 1 mai de 2007 a 19.34
L'acid desoxiribonucleïc, abreujat ADN en occitan (e DNA en anglés), qu'ei un acid nucleïc (un polimèr de nucleotids) on lo glucid de cinc carbònis qu'ei ua desoxiribòsa e qui possedeish duas cadenas de nucleotids enrotladas en eliç dobla. Aquera estructura que permet a la molecula d'ADN de conservar l'informacion genetica (codificada per la succession deus quate basas azotadas A,T,C,G, respectivament : adenina, timina, citosina e guanina) e de la transméter en la copiar ; mercés a la complementaritat de las duas cadenas, au moment de la replicacion (la reproduccion) e s'obreishen e cada cadena que torna fabricar ua còpia de la soa cadena complementària. L'ADN que's tròba dens lo nuclèu de las cellulas eucariòtas, lo citoplasma deus bactèris, la matritz de las mitocondrias, dens los cloroplasts, e dens los virus on ei associat dab proteïnas. Dens lo nucleu cellular, l'ADN qu'ei lo principau constituent deus cromosomas (qui son longas cadenas d'ADN estabilizadas per proteïnas)
Estructura
La macromolecula d'ADN qu'ei un polimèr, aquò que vòu díser qu'ei ua cadena bastida per l'encadenament e la repeticion d'unitats quimicas mei petitas aperadas monomèrs ; aquí los monomèrs que son los nucleotids.
Los nucleotids
Un nucleotid qu'ei compausat d'un acid fosforic (H3PO4) d'un sucre pentòsa (lo desoxiribòsa) e d'ua basa, enter quate possiblas :
- Duas purinas (qui la soa estructura quimica e muisha dus nucleus formats, un dab cinc atòms l'aute dab sheis) : adenina (abrevida A), guanina (G).
- Duas primidinas (qui la soa estructura quimica e muisha un nucleu format dab sheis atòms) :timina (T), citosina (C).
-
Adenina -
Guanina -
Timina -
Citosina
Complementaritat de las basas
Dens ua cadena d'ADN, las basas qu'estleishen ligams idrogèns enter eras. Aqueth ligams que segueishen ua regla de complementaritat : l'adenina que s'apareish dab la timina mentre qui lo parion de guanina qu'ei la citosina.
Aqueth apariment que permet confrontar duas cadenas complementàrias. Se se deseparan o se ua es rota, l'auta que la pòt tornar bastir.
Orientacion de la molecula
Los fosfats que's ligan a las ribòsas (qui compta cinc carbònis) sia per lor carbòni numerotat 3', sia peu carbòni numerotat 5'. Las cadena de nucleotids qu'ei donc orientada dab un estrem 3' e un aute 5'. De mei, la molecula d'ADN qu'ei antiparallela, qu'ei a díser las soas duas cadenas que son orientadas dens direccions oposadas. Que cau donc, dens ua representacion de l'ADN, mentàver l'orientacion de las cadenas. Aquò qu'ei important tanben per'mor que los utís enzimatics de las cellulas non tribalhan pas deus medish biais (per rason geometricas) dens las direccion 3'→5' e dens 5'→3'.
Enrotlament
Las duas cadenas d'ADN que s'enrotlan en bèth formar ua eliç (aperada la dobla eliç). Aquesta eliç que he un torn sancèr cada 10,4 cople de basas.
Las pressions que la molecula e pòt patir que poden har variar la forma de l'eliç : aquò qu'ei l'iperenrotlament. Las cellulas que possedeishen enzims (aperats topoisomerases) reponsable de har variar la forma de l'enrotlament, e quitement de desenrotlar la molecula (entà la poder aubri per la copiar o la léger).
Istòria
En 1869 Friedrich Miescher qu'isolè l'ADN e l'apelant nucleïna per'mor que's trobava dens lo nucleu cellular. en 1929 Phoebus Levene qu'identifiquè los nucleotids e la loa composicion (fosfata, basa e sucre). Que'n dedusí que formavan ua cadena ligada peu fosfatas mes en créder que formavan tròç deus bracs. Las purmèras fotogafias aus arrais-X de William Astbury, en 1937, que muishèn que l'ADN qu'avèva ua estructura irregulara. En 1943, Oswald Theodore Avery, que muishè que la caracteristica "smooth" (lissa) de las bacterias pneumocòcus que podèva estar transmesa aus pneumocòcus "rought" ("rugós") en la bèth mesclant dab "smooth" mortas. Qu'identifiquè l'ADN com estant lo "factor transformaire".
L'annada clau que ho de segur 1953 quan, mercés a las fotografias radiologicas de Rosalind Franklin, James D. Watson et Francis Crick que perpausèn l'estructura coneguda uei lo dia de l'ADN e qui explica au còp la capacitat de l'ADN de conservar l'informacion genetica (dab un còde de quate letras, los quate nucleotids) e de la transméter (mercès a la complementaritat de las basas qui he que cada cadena que pòt servir de matritz per copiar la soa cadena complementària). Watson e Crick qu'arrecevèn lo Premi Nòbel en 1962 (Fraklin n'ac podó pas obtiéner per'mor que's morí abans).