Giuseppe Mazzini

Giuseppe Mazzini, 1870

Giuseppe Mazzini (naissut en 1805 à Gènoa e mòrt en 1872 a Pisa), revolucionari e patriòta italian, republican fervorós e combatent per la realizacion de l’unitat italiana.

Es lo tresen enfant d’un professor de medecina a l’Universitat de Gènoa, de tendéncia republicana e d’una patriòta fòrça cresenta. En 1820, intra a l’Universitat e causís la medecina avans que de se dedicar au drech. En 1826, escriu son premier assai literari, « Dell’amor patrio di Dante » publicat l’an d’après.

Après d’estudis de drech e una licéncia de filosofia en 1827, acomença d’afiermar, en còntra dau poder en plaça, que « la patria d’un italian non es Roma, Florença o Milan, mai Itàlia tot entiera, e aderís a la Carbonaria, associacion secrèta amb objectius politics, per afortir seis idèias e metre en plaça un plan d’accion.

Foguèt perseguit per la polícia piemontesa per seis idèias e activitats. Aquò li vauguèt d’èstre engabiolat a Savona

En 1831, refugiat a Marselha, pròche la nombrosa comunautat italiana de la vila granda de Provença, fonda lo movement « Itàlia Joina » (Giovine Italia), derivat de la Carbonaria e inspirat per lo socialisme, que sa devisa es « Dieu e lo pòble », e que sa basa politica es l’union dei diferents reiaumes d’Itàlia e una republica democratica. Pensa tanben Mazzini qu’Itàlia deu prene la tèsta dau movement de regeneracion d’Euròpa, qu’èra d’aquelei temps e per la part màger, sota la dominacion de sobeirans fòrça autoritaris.

Es fòrabandit per leis autoritats de Piemont per totjorn, perseguit tanben per la polícia francesa de Loís Felipe. Lo fracàs d’un assai d’invasion de Savòia li vau la condamnacion a mòrt per contumàcia per Piemont. En 1834, se refugia en Soïssa onte fonda lo movement « Euròpa Joina » (Giovine Europa) qu’aviá per tòca d’agropar lei divèrs movements nacionaus europèus (irlandés, grècs, polonés, etc...)

En 1837, se cala a Londres d’onte demanda au Papa Piu IX de se metre a la tèsta d’un movement per l’unitat d’Itàlia. En 1835, publiquèt « Fe e avenidor » e en 1837, « Devers de l’Òme ». Suscita de movements revolucionaris a Bolonha e a Imola en 1842, a Cosenza en 1844, a Rimini en 1845. Seràn totei de fracàs. Ambé lei revolucions de 1848, tòrna en Itàlia. Defende Nàpols còntra leis austrians venguts tornar establir lo rei destronat, puei passa en Toscana e fin finala a Roma onte ven, en febrier de 1849, un dei dirigeires de la nòva republica romana. N’es fòrabandit per lei francés venguts tornar establir sus lo tròne lo Papa Piu IX. Tòrna puei a Londres. Assaja sensa succès de soslevar Màntoa (1852), Milan (1853), Gènoa e Ligorna (1857).

Mazzini condamna l’aligança entre França e Piemont en 1858 e la cession de Savòia e de la Comtat de Niça a França en 1860. Elegit deputat de Messina en 1865, pòu pas tenir sèti que son eleccion es estada invalidada. En 1868, assaja de fondar una aligança republicana universala. En 1870, desbarca en Sicília afin de fondar la republica italiana (dau temps que lo rei Victor-Emmanuel II ven d’acabar l’unificacion d’Itàlia). Arrestat, es mes en càrcer a Gaèta puei amnistiat. Se deu exiliar en Soïssa. En 1872, es sota un faus nom que rejonhe Itàlia per i anar morir a Pisa.