Epicurisme

L'epicurisme es una doctrina creada per Epicur, qu'existiguèt entre los sègle III AbC a sègle III ApC.

Se nomenan epicurians tant los seguidors d'Epicur de son viu, coma los contunhadors de l'escòla fins que aquela s'arrèste, e tanben per qualques punt d'escrivans de la posteritat fins a l'epòca modèrna (l'exemple mai remarcable benlèu es Marx).

L'epicurisme, originalament, (pasmens qu'Epicur foguèt totjorn fòça refractari a revelar las fonts que basava sa doctrina, fins a que el meteis se disiá "autodidacte"), se basa sus fòrça filosofias anterioras (levat benlèu la platoniciana, que combatèt fermament). Atal, l'epicurisme recuèlh subretot l'atomisme de Democrit e la teoria del plaser d'Aristip, tot en respondent a las criticas de Platon e Aristòtel dels dos sistèmas. (Tanben mòstra resons de la doctrina sceptica, d'Anaxagores, dels filosofs cinics e de l'estoïcisme. En general, Epicur faguèt un emsem d'idèas sistematicas e coerentas, mas non originalas).

L'epicurisme segon d'Epicur es pauc original; totes los membres de l'escòla epicuriana, de vida d'Epicur coma aprèp la fin del "Jardin" (escais l'escòla epicuriana), pasmens exprimavan sens equivòca fòrça l'admiracion per la vida e doctrina del fondator de l'escòla, mas que seguèron gaireben o fòrça fidelament sa pensada.

Los discípols mai importants del vièlh savi del plaser son Diogènas d'Enoanda (un epicurian ric que, estonament, daissèt inscritas, sus un paret d'un mercat de la ciutat d'Enoanda, inscripcions de granda talha amb de doctrinas epicurianas), Filodem (un erudit respectable que daissèt una bibliotèca de tèxtes epicurians, parcialament conservada), Diogènas Laerci e Lucreci (sens comptar d'autres centanas de discíples simples e comuns, segurament, perque la doctrina d'Epicur foguèt coneguda per tota Grècia e Itàlia, e fins a Asia e Egipte, mas essent totjorn dins l'ombra de estoïcisme alara predominant ).

Lucreci, l'epicuri roman mai important, que viviá pendent lo sègle I AbC, escriguèt una òbra, "Sus la natura" ("De rerum natura"), en sèt libres, que representa sens dobte lo tèxte mai important de l'epicurisme en mai d'Epicur. Los tèmes basics tractats per Lucreci son la constitucion atomica de l'univers, una teoria sus la sensacion empirica, la passion amorosa, un elògi de la persona e de l'òbra d'Epicur, los fenomèns de l'astronomia epicuriana, e d'autres. Pasmens, al contrari de la cresença populara, Lucreci cipièt pas textualament Epicur, sinó mas se diferencia sus qualques punts, per exemple sus la doctrina del bonaür, perque Lucreci elabora una teoria pessimista e dramatica de la vida («la passion amorosa, mai que fa mai paur que la voluntat, totjorn pana a l'òme son bonaür»), Plen contra la serenitat inalterable de l'arma que predica Epicur (que, per exemple, recomanda: «practica pas de sèxe pendent la digestion, per que li fagas pas de mal»).

Diogènas Laerci foguèt un biògraf, que viviá al darrièr segle de l'epicurisme (sègle III). Fòrça comentators lo considèran epicurian (mas qualque uns, lo descrivon coma neoplatonician, doctrina alara recenta). D. Laerci, dins son òbra Vida e opinions dels filosòfs illustres, dedica el libre 10 e darrièr a de tèxtes epicurians. A aquel escritor li devèm, subretot la conservacion de la Carta a Menecèu e las Maximas Capitalas (ambedos de resumits fachs per D. Laerci sus de tèxtos epicurians, auèi perduts).

Al sègle IV (segon lo testimòni de Sant Agustin) avián desaparegudas totalament las escòlas epicurianas e loss escrits d'Epicur demorèron espandits pel monde antic.

Mejans los autors de l'umanisme (coma Cosimo Raimondi) e aqueles de la Renaissença (com Pierre Gassendi) l'epicurisme tornèt èsser conegut per tota Euròpa. Baruch Spinoza e John Locke, per exemple, reconeguèron la importància (del punt de vista istoric coma dins una influéncia dins los pròpris escrits) d'Epicur e Lucreci. Fins finala troban resons de l'epicurisme dins d'autors mai contemporanèus coma Nietzsche, Friedrich Hegel, Karl Marx e Auguste Comte.

Bibliografia

• (ca)leisson d'"Epicuro", Carlos Gual.