Pergamin

Pagina originala d'un pergamin de la Gesta Danorum, pagina 1 del Fragments d'Angers, Saxo Grammaticus, servat a la bibliotèca reiala de Copenaga, sortit del libre de Helle Stangerup, 2004

Lo papir, que s'empleguèt en Occident fins al sègle VII foguèt abandonat en favor d'un material d'origina animala: lo pergamin. Lo pergamin èra una pèl de color clara preparada per tal de servir de supòrt a l'escritura per un artisan pergaminièr. Temps enrè, foguèt emplegat tanben coma enfortiment d'unes instruments de musica e coma susfàcia de vibracion per las percussions. Se pòt emplegar lo pergamin dins l'amoblement.

Segon Plini, lo rei de Pergam foguèt qui introdusiguèt son usança al sègle II abans Crist en seguida d'un embargo de papir. Aital, se de pèls aprestadas èran estadas utilizadas ja pendent un o dos milenaris, lo pergamin pròpriament dich (mot que deriva de pergamena, valent a dire pèl de Pergam) foguèt perfeccionat cap aquel sègle a la bibliotèca de Pergam en Asia menora.

Preparacion del pergamin, de Jost Amman e Hans Sachs, Francfòrt de Main, Alemanha, 1568

Las pèls animalas (de cabra, de moton, de vedèl, de pòrc o d'anhèl) son tractadas per venir imputresciblas. Son desgraissadas e descarnadas per ne servar pas que lo dèrm. Son puèi pausadas dins un banh de cauç, rascladas amb un cotèl per tirar aisidament las pèls e las remasilhas de carn e un còp ateunidas, polidas e emblanquidas amb una pèira ponce e de posca de greda. Tre que la preparacion es acabada, se pòt distinguir una diferéncia de color e de textura entre lo "costat pel" (sonat tanben "costat flor") e lo costat carn. Aquesta preparacion permet aital l'escritura suls dos costats de la pèl. Segon l'animal, la qualitat del perfamin varia (espessor, flexibilitat, gran, textura, color…).

Le pergamin se talhava en fuèlhs. Aquestes darrièrs se pòdon assemblar jos de formas divèrsas:

• lo volumen èra un ensems de fuèlhs cordurats los unes als autres que formavan un rotlèu (s'empleguèt fins als sègles IV e V. Pasmens lo rescontram encara sovent al sègle XV, coma per exemple en Bretanha, pr'amor de servir a la redaccion longa dels procèsses.
• lo codèx (utilizat a partir dels sègles I e II, qu'èra un ensems de fuèlhs cordurats dins de casèrns e que se pòt considerar l'aujòl del libre modèrn.

Velin de 1638

Los pergamins de pèl de vedèl mòrts a la naissença, d'estructura fòrça fina, se sonan velins. Son diferents dels pergamins per son aspècte mièg transparent. Se fabricavan a partir de vedelets plan joves, que los mai polits e cercats venián en general del fetus.

Temps passat, lo nom pergamin èra emplegat coma sinonim de diplòma.

Es lo pergamin un supòrt complèx, de mal fabricar, car, mas fòrça duradís. Se los papièrs abituals venon jaunes aprèp qualques annadas, se pòdon trobar dins los archius un brave nombre de pergamins encara completament blancs, e de tencha perfièchament negra. A mai, ten coma avantatge d'èsser plan mai resistent e permet d'èsser plegar. Foguèt lo solet supòrt dels escribas a l'Edat Mejana fins qu'apareguèt lo papièr e lo remplacèt. A la fin del sègle XIVe, se fasiá servir mai que mai per realizar de documents precioses, d'unes imprimits de luxe o tanben per fargar de religaduras. Tanben, se reparavan las pèls usadas amb de fil e se reutilizavan los pergamins vièlhs aprèp que l'escritura ne foguèsse estada tirada: es çò que se sona los palimpsèstes.