Amartya Sen : Diferéncia entre lei versions

Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.
Contengut suprimit Contengut apondut
Luckas-bot (discussion | contribucions)
m r2.7.1) (Robòt Apondre: ca:Amartya Sen
Cap resum de modificació
Linha 1 : Linha 1 :
[[Fichièr:Amartya Sen.jpg|right|thumb|Amartya Sen en [[2006]]]]
[[Fichièr:Amartya Sen.jpg|right|thumb|Amartya Sen en [[2006]]]]
{{Nobel}}
{{Nobel}}
'''Amartya Kumar Sen''' (''en [[Bengalin (lenga)|bengalin]]'': '''अमर्त्‍य कुमार सेन)''' ( [[Santiniketan]], [[Empèri Britanic]] -actual [[Índia]]- [[1933]] ) es un [[economista]] e professor universitari fòrça conegut per son trabalh sus la [[fam]], teorias sus [[indici de desvolopament uman]], l'[[economia del benestar]] e los mecanismes sosjacents a la [[pauretat]]. Recptèt lo [[Prèmi Nobel d'Economia]] en [[1998]] per son trabalh dins lo camp de l'[[economia del benestar]].
'''Amartya Kumar Sen''' (''en [[Bengalin (lenga)|bengalin]]'': '''अमर्त्‍य कुमार सेन)''' ( [[Santiniketan]], [[Empèri Britanic]] -actual [[Índia]]- [[1933]] ) es un [[economista]] e professor universitari fòrça conegut per son trabalh sus la [[fam]], teorias sus l'[[indici de desvolopament uman]], l'[[economia del benestar]] e los mecanismes sosjacents a la [[pauretat]]. Recebèt lo [[Prèmi Nobel d'Economia]] en [[1998]] per son trabalh dins lo camp de l'[[economia del benestar]].


== Biografia ==
== Biografia ==
Nasquèt lo [[3 de novembre]] de [[1933]] a [[Santiniketan]], estat del [[Bengala Occidental]], de l'[[empèri Britanic]] (uèi [[Índia]]). La familha de Sen ven de [[Dhaka]], capitala de l'actuala [[Bangladèsh]], e vila ont faguèt sos estudis primaris. A la independéncia d'[[Índia]] en [[1947]] Sen anèt a l'[[Universitat Visva-Bharati]] de [[Calcuta]]. E mai trad anèt en [[Anglatèrra]], ont estudiguèt al [[Trinity College]] de l'[[Universitat de Cambridge]], que ne foguèt diplomat en [[1956]] e obtenguèt lo [[doctorat]] en [[1959]].
Nasquèt lo [[3 de novembre]] de [[1933]] a [[Santiniketan]], estat del [[Bengala Occidental]], de l'[[empèri Britanic]] (uèi [[Índia]]). La familha de Sen ven de [[Dhaka]], capitala de l'actuala [[Bangladèsh]], e vila que i faguèt sos estudis primaris. A l'independéncia d'[[Índia]] en [[1947]] Se'n anèt a l'[[Universitat Visva-Bharati]] de [[Calcuta]]. E mai trad anèt en [[Anglatèrra]], ont estudiguèt al [[Trinity College]] de l'[[Universitat de Cambridge]], que ne foguèt diplomat en [[1956]] e obtenguèt lo [[doctorat]] en [[1959]].


Professor d'economia dins las universitats de [[Calcuta]] ([[1956]]-[[1958]]), [[Universitat de Cambridge|Cambridge]] ([[1963]]-[[1971]]), [[Delhi]] ([[1971]]-[[1977]]), [[Universitat d'Oxford|Oxford]] ([[1977]]-[[1988]]) e [[Universitat de Harvard|Harvard]] ([[1988]]-[[1997]]). Entre [[1997]] e [[2004]] foguèt President del Trinity College de l'Universitat de Cambridge e dempuèi es professor a Harvard.
Professor d'economia dins las universitats de [[Calcuta]] ([[1956]]-[[1958]]), [[Universitat de Cambridge|Cambridge]] ([[1963]]-[[1971]]), [[Delhi]] ([[1971]]-[[1977]]), [[Universitat d'Oxford|Oxford]] ([[1977]]-[[1988]]) e [[Universitat de Harvard|Harvard]] ([[1988]]-[[1997]]). Entre [[1997]] e [[2004]] foguèt President del Trinity College de l'Universitat de Cambridge e dempuèi es professor a Harvard.


== Recerca economica ==
== Recerca economica ==
Los escrichs de Sen a la fin dels ans 1960 e al començament dels ans 1970 ajudèron a definir lo camp de la "[[Causida sociala]]" (en [[anglés]]: ''Social Choice''). Sa contribucion a la teoria de la causida sociala promulgada per [[Kenneth Arrow]] foguèt de mostrar jos que condicions lo "Teorema de l'Impossibilitat d'Arrow", pòt èsser util per espandre e enriquir lo camp de la "Causida Sociala".
Los escrichs de Sen a la fin dels ans 1960 e al començament dels ans 1970 ajudèron a definir lo camp de la "[[Causida sociala]]" (en [[anglés]]: ''Social Choice''). Sa contribucion a la teoria de la causida sociala promulgada per [[Kenneth Arrow]] foguèt de mostrar jos qualas condicions lo "Teorema de l'Impossibilitat d'Arrow", pòt èsser util per espandir e enriquir lo camp de la "Causida Sociala".


L'òbra mai reconeguda de Sen es son ensag ''Poverty and Famines: An Essay on Entitlement and Deprivation'' ("Pauretat e fam: un ensag sul Drech i la Privacion", [[1981]]), que demostra que la [[fam]] es pas la consequéncia de la falta d'aliments mas de [[inegalitat]]s dins los mecanismes de distribucion dels aliments. En mai de sos trebalhs cercant las causas de la fam, son trebalh dins lo camp de lo [[economia del desvolopament|desvolopament economic]] aguèt fòrça influéncia dins la formulacion del [[Indici del Desvolopament Uman]] ([[IDH]]) de las [[Nacions Unidas]].
L'òbra mai reconeguda de Sen es son ensag ''Poverty and Famines: An Essay on Entitlement and Deprivation'' ("Pauretat e fam: un ensag sul Drech i la Privacion", [[1981]]), que demostra que la [[fam]] es pas la consequéncia de la manca d'aliments mas d'[[inegalitat]]s dins los mecanismes de distribucion dels aliments. En mai de sos trabalhs cercant las causas de la fam, son trabalh dins lo camp del [[economia del desvolopament|desvolopament economic]] aguèt fòrça influéncia dins la formulacion del [[Indici del Desvolopament Uman]] ([[IDH]]) de las [[Nacions Unidas]].


Mas l'apòrt revolucionari de Sen al desvolopament dels [[indicador economic|indicadors economics]] e socials es lo concèpte de "capacitat". Un govèrn deu èsser jutjat en funcion de las capacitats concrètas de sos [[ciutadan]]s. Per exemple, als [[Estats Units d'America]] los ciutadans an lo "[[dret]]" constitucional a [[vòte|votar]]. Per Sen això significa res, se demanda se se reunisson totes las condicions perque los ciutadans pòscan exercir lor "capacitat" de vòte. Aquelas condicions pòdon èsser fòrça variadas, dempuèi l'accés a l'[[educacion]] fins a que lo ciutadans ajan o pas [[transpòrt|mejans de transpòrt]] per accedir a las urnas. Sonque quand aqueles critèris son capitats se pòt dire que lo ciutadan pòt exercir sa causida personala.
Mas l'apòrt revolucionari de Sen al desvolopament dels [[indicador economic|indicadors economics]] e socials es lo concèpte de "capacitat". Un govèrn deu èsser jutjat en foncion de las capacitats concrètas de sos [[ciutadan]]s. Per exemple, als [[Estats Units d'America]] los ciutadans an lo "[[dret]]" constitucional a [[vòte|votar]]. Per Sen aquò significa pas res, se demanda se se reunisson totes las condicions perque los ciutadans pòscan exercir lor "capacitat" de vòte. Aquelas condicions pòdon èsser fòrça variadas, dempuèi l'accés a l'[[educacion]] fins al fach que lo ciutadans ajan o pas [[transpòrt|mejans de transpòrt]] per accedir a las urnas. Sonque quand aqueles critèris son capitats se pòt dire que lo ciutadan pòt exercir sa causida personala.


Sen foguèt una excepcion dentre lo economistas del [[sègle XX]] dins son insisténcia en se far de contunh de questions de valors, plan abandonadas dins la discussion economica "seriosa". Pausa un dels mai grands desafís al model economic que situa l'interés pròpi coma factor primordial de la motivacion umana. E encara son escòla contunha a èsser minoritaria, ajudèt a tornar dirigir los dessenhs del desvolopament e fins finala las politicas de las Nacions Unidas.
Sen foguèt una excepcion entre los economistas del [[sègle XX]] dins son insisténcia en se far de contunh de questions de valors, plan abandonadas dins la discussion economica "seriosa". Pausa un dels mai grands desafís al model economic que situa l'interés pròpi coma factor primordial de la motivacion umana. E encara son escòla contunha d' èsser minoritaria, ajudèt a tornar dirigir los dessenhs del desvolopament e fins finala las politicas de las Nacions Unidas.


En [[1998]] obtenguèt lo [[Prèmi Nobel d'Economia]] ''per sos trabalhs sus l'economia del benestar''.
En [[1998]] obtenguèt lo [[Prèmi Nobel d'Economia]] ''per sos trabalhs sus l'economia del benestar''.

Version del 16 novembre de 2011 a 08.41

Amartya Sen en 2006

Laureat Nobel Amartya Kumar Sen (en bengalin: अमर्त्‍य कुमार सेन) ( Santiniketan, Empèri Britanic -actual Índia- 1933 ) es un economista e professor universitari fòrça conegut per son trabalh sus la fam, teorias sus l'indici de desvolopament uman, l'economia del benestar e los mecanismes sosjacents a la pauretat. Recebèt lo Prèmi Nobel d'Economia en 1998 per son trabalh dins lo camp de l'economia del benestar.

Biografia

Nasquèt lo 3 de novembre de 1933 a Santiniketan, estat del Bengala Occidental, de l'empèri Britanic (uèi Índia). La familha de Sen ven de Dhaka, capitala de l'actuala Bangladèsh, e vila que i faguèt sos estudis primaris. A l'independéncia d'Índia en 1947 Se'n anèt a l'Universitat Visva-Bharati de Calcuta. E mai trad anèt en Anglatèrra, ont estudiguèt al Trinity College de l'Universitat de Cambridge, que ne foguèt diplomat en 1956 e obtenguèt lo doctorat en 1959.

Professor d'economia dins las universitats de Calcuta (1956-1958), Cambridge (1963-1971), Delhi (1971-1977), Oxford (1977-1988) e Harvard (1988-1997). Entre 1997 e 2004 foguèt President del Trinity College de l'Universitat de Cambridge e dempuèi es professor a Harvard.

Recerca economica

Los escrichs de Sen a la fin dels ans 1960 e al començament dels ans 1970 ajudèron a definir lo camp de la "Causida sociala" (en anglés: Social Choice). Sa contribucion a la teoria de la causida sociala promulgada per Kenneth Arrow foguèt de mostrar jos qualas condicions lo "Teorema de l'Impossibilitat d'Arrow", pòt èsser util per espandir e enriquir lo camp de la "Causida Sociala".

L'òbra mai reconeguda de Sen es son ensag Poverty and Famines: An Essay on Entitlement and Deprivation ("Pauretat e fam: un ensag sul Drech i la Privacion", 1981), que demostra que la fam es pas la consequéncia de la manca d'aliments mas d'inegalitats dins los mecanismes de distribucion dels aliments. En mai de sos trabalhs cercant las causas de la fam, son trabalh dins lo camp del desvolopament economic aguèt fòrça influéncia dins la formulacion del Indici del Desvolopament Uman (IDH) de las Nacions Unidas.

Mas l'apòrt revolucionari de Sen al desvolopament dels indicadors economics e socials es lo concèpte de "capacitat". Un govèrn deu èsser jutjat en foncion de las capacitats concrètas de sos ciutadans. Per exemple, als Estats Units d'America los ciutadans an lo "dret" constitucional a votar. Per Sen aquò significa pas res, se demanda se se reunisson totes las condicions perque los ciutadans pòscan exercir lor "capacitat" de vòte. Aquelas condicions pòdon èsser fòrça variadas, dempuèi l'accés a l'educacion fins al fach que lo ciutadans ajan o pas mejans de transpòrt per accedir a las urnas. Sonque quand aqueles critèris son capitats se pòt dire que lo ciutadan pòt exercir sa causida personala.

Sen foguèt una excepcion entre los economistas del sègle XX dins son insisténcia en se far de contunh de questions de valors, plan abandonadas dins la discussion economica "seriosa". Pausa un dels mai grands desafís al model economic que situa l'interés pròpi coma factor primordial de la motivacion umana. E encara son escòla contunha d' èsser minoritaria, ajudèt a tornar dirigir los dessenhs del desvolopament e fins finala las politicas de las Nacions Unidas.

En 1998 obtenguèt lo Prèmi Nobel d'Economia per sos trabalhs sus l'economia del benestar.

Principalas publicacions

  • 1982: Poverty and Famines : An Essay on Entitlements and Deprivation, Oxford, Clarendon Press.
  • 1982: Choice, Welfare and Measurement, Oxford, Basil Blackwell.
  • 1987: Food Economics and Entitlements, Helsinki, Wider Working Paper 1.
  • 1987: On ethics and Economics, Oxford, Basil Blackwell.
  • 1999: Development as Freedom, Oxford, Oxford University Press.

Vejatz tanben

Ligams extèrnes

Wikimedia Commons prepausa de documents multimèdia liures sus Amartya Sen.