Classificacion filogenetica : Diferéncia entre lei versions
Contengut suprimit Contengut apondut
Cap resum de modificació |
Qualques correccions ("de" legir...) |
||
| Linha 26 : | Linha 26 : | ||
|} |
|} |
||
La '''classificacion filogenetica''' es un sistèma de classificacion [[sistematica]] dels èssers vivents. Remplaça la [[classificacion scientifica|classificacion tradicionala]] basada sus de traches fenotipics e de preferéncias nutricionalas. Una de las grandas evolucions de l'apròchi filogenic es |
La '''classificacion filogenetica''' es un sistèma de classificacion [[sistematica]] dels èssers vivents. Remplaça la [[classificacion scientifica|classificacion tradicionala]] basada sus de traches fenotipics e de preferéncias nutricionalas. Una de las grandas evolucions de l'apròchi filogenic es qu'aquesta classificacion borrola las classificacions fixistas coma las desvolopadas per [[Linné]]. La classificacion binomiala de Linné èra basada sus l'adagi que totas las espècias son aparegudas en meteis temps e que aicestas èran fixas. Alara que la classificacion filogenetica illustra los principis d'evolucions e de parentat de las espècias. |
||
== Presentacion == |
== Presentacion == |
||
La classificacion filogenetica foguèt iniciada per Willi Hennig en 1950, que revolucionèt, aprèp la traduccion en anglés de son òbra, tota la sistematica a partir de la fin de las annadas seissanta. Los caractèrs anatomics dels èssers vivents foguèron alara analisats diferentament, |
La classificacion filogenetica foguèt iniciada per Willi Hennig en 1950, que revolucionèt, aprèp la traduccion en anglés de son òbra, tota la sistematica a partir de la fin de las annadas seissanta. Los caractèrs anatomics dels èssers vivents foguèron alara analisats diferentament, rejonchs lèu per los caractèrs moleculars. |
||
La classificacion filogenetica es un sistèma de classificacion dels èssers vivents |
La classificacion filogenetica es un sistèma de classificacion dels èssers vivents fondat en primièr sus çò que los èssers vivents an (al nivèl morfologic coma al nivèl molecular), e non pas, en primièra instància, sus çò qu’an pas (òm evitarà alara « invertebrats ») o sus çò que fan (òm evitarà alara « vivipars », « foseires »). Es pas une classificacion ecologica ni antropocentrica. Recampa los èssers vivents sus un tipe particular de semblança evolutivament innovanta al còr de la mòstra d'espècias de classar. S'opausa a las classificacions geneticas que trigan pas la semblança e fan de classaments a partir de la semblança globala. Remplaça la classificacion traditionala basada sus un fum de critèris, morfologics mas tanben ecologics, etologics, antropocentrics, e de preferéncias nutricionalas. |
||
La classificacion filogenetica valida que de gropes monofiletics, |
La classificacion filogenetica valida que de gropes monofiletics, quins que sián los caractèrs utilisats, moleculars, morfologics, anatomics, cariologics, genomics. Un caractèr utilisat per construire un arbre filogenetic es valable pas que s'aqueste es un caractèr apomòrf partejat per dos taxons almens. (Un caractèr apomòrf es un caractèr ancestral qu'es estat transformat). Aqueste caractèr apomòrf partejat es una sinapomorfia. Solas las sinapomorfias (o caractèrs derivats) caracterisan un clad o grope monofiletic. Un grope monofiletic (o clad) es un grope comprenent un ancèstre (o nos) e totes sos descendents. |
||
| Linha 41 : | Linha 41 : | ||
# [[Archaea|Arqueobacteria]]s |
# [[Archaea|Arqueobacteria]]s |
||
# [[Euryarchaeota|Eubacteria]]s |
# [[Euryarchaeota|Eubacteria]]s |
||
# [[ |
# [[Eucariòta]]s |
||
Saber |
Saber quins d'aquestes tres gropes partejan un ancèstre comun que los destria del tresen es un subjècte de recèrca. |
||
La sistematica [[filogenia|filogenetica]] dins sa version modèrna |
La sistematica [[filogenia|filogenetica]] dins sa version modèrna regeta tota categorisacion dels nivèls ierarquics. Per de rasons practicas, l'arbre del vivent balha de per el la ierarquia qu'ensajavan de balhar las ancianas categorias. L'arbre del vivent es, en efècte, un ensemble de punts de brancament. Cada nivèl es assimilat a un taxon. Un taxon es un regropament d'organisme definit per un ensemble de sinapomorfias. Los punts o noses son obligatoriàment un organisme teoric qu'auriá las sinapomorfias dels noses posteriors dins lo cladograma. S'aqueste organisme es descobèrt (fossils o autres), un arbre novèl deu èsser construit. |
||
A tèrme, se l'arbre restituís la totalitat de las relacions de parentat, totes los brancaments deurián èstre |
A tèrme, se l'arbre restituís la totalitat de las relacions de parentat, totes los brancaments deurián èstre binaris. Lo sens de las dicotomias a pas res de vèire amb la sexualitat ni amb d'especiacions binàrias, car l'arbre es pas une genealogia ("qual descend de qual"), mas rebat unicament un poder explicatiu maximal de l'arbre : un arbre totalament dicotomic arriba de restituir totas las relacions de parentat ("qual es mai pròche de qual"). |
||
La sistematica modèrna pren en compte totes los caractèrs |
La sistematica modèrna pren en compte totes los caractèrs eretables, dempuèi çò qu'es visible (anatomia e morfologia, basa de la classificacion tradicionala) fins a las sequéncias d'[[Acid desoxiribo-nucleic|ADN]] e '[[Acid ribonucleic|ARN]], en passant per les [[proteïna]]s e las donadas de la [[paleontologia]]. Lo sequençatge de certanas partidas del [[genòma]], coma l'[[Acid desoxiribo-nucleic|ADN]] de las [[mitocondrias]] o l'[[Acid ribonucleic|ARN]] dels [[ribosòmas]] a permés dins las darrièras annadas de far de progrèsses importants dins la classificacion e de resòlvre fòrça problèmas seculars. |
||
L'arbre es obtengut a partir de nombroses critèris e fa apèl a d'algoritmes complèxes. D'algoritmes diferents |
L'arbre es obtengut a partir de nombroses critèris e fa apèl a d'algoritmes complèxes. D'algoritmes diferents pòdon donar de resultats diferents. Dins aqueste cas lo que respondrà mièlhs als critèris de parcimonias sera retengut. Çò es, l'arbre que demanda lo minimom de transformacion de caractèrs. La classificacion actuala es remanejada de contunh en fonccion d'informacions novèlas. |
||
| ⚫ | |||
La classificacion actuala es continualament remaniada en fonccion de novèlas informacions. |
|||
| ⚫ | |||
== Exèmple de l'òme == |
== Exèmple de l'òme == |
||
Un exèmple |
Un exèmple detalhat permet de se far una idèa de la diferéncia de resultat, a respècte de l'apròchi tradicional. L'exèmple indefugible es lo de l'òme. Vaquí una partida dels noses successius permetent de classar l'òme (certans intermediaris son estats doblidats arbitràriament) tala qu'apareisson dins ''Classificacion filogenetica del vivent'' ([[Guillaume Lecointre]] e [[Hervé Le Guyader]], edicion Belin) (la descripcion associada a cada clad es pauc rigorosa e visa just a fixar las idèas) : |
||
* '''Espècia''' ''[[Homo sapiens]]'' |
* '''Espècia''' ''[[Homo sapiens]]'' |
||
* '''Genre''' ''[[Homo]]'' : |
* '''Genre''' ''[[Homo]]'' : inclutz las espècias fossilas coma ''[[neandertal]]'' o ''[[Homo erectus|erectus]]'' |
||
* Ominins : los genres ''[[Australopithecus]]'' e ''Homo'' |
* Ominins : los genres ''[[Australopithecus]]'' e ''Homo'' |
||
* Omininats : las doás espècias de |
* Omininats : las doás espècias de chimpanzés e los ominins |
||
* '''Familha''' [[Hominidats]] : gorilla e omininats |
* '''Familha''' [[Hominidats]] : gorilla e omininats |
||
* Ominoïdats : s'ajusta l'orang-otang |
* Ominoïdats : s'ajusta l'orang-otang |
||
* Ominoïds : s'ajusta |
* Ominoïds : s'ajusta los gibons |
||
* Catarrinians : los monards de l'ancian monde |
* Catarrinians : los monards de l'ancian monde |
||
* |
* Simiifòrmes : [[monard]]s |
||
* Aplorrinians : |
* Aplorrinians : simis e certans [[lemurians]] |
||
* '''òrdre''' [[Primat]]s (stricto sensu) : la |
* '''òrdre''' [[Primat]]s (''stricto sensu'') : la màger part de l'ancian òrdre dels primats |
||
* [[Primat]]s (lato sensu) : s’ajustan los [[Scandentians]] (toupayes) |
* [[Primat]]s (''lato sensu'') : s’ajustan los [[Scandentians]] (toupayes) |
||
* [[Arconts]] : s’ajustan los [[Quiroptèr]]s (ratapenada) e los [[Dermoptèr]]s |
* [[Arconts]] : s’ajustan los [[Quiroptèr]]s (ratapenada) e los [[Dermoptèr]]s |
||
* Preptoterians : |
* Preptoterians : s’ajusta la màger part dels mamifèrs placentaris |
||
* Euterians : s’ajustan los pangolins e |
* Euterians : s’ajustan los pangolins e formiguièrs ([[Xenartres]]) per completar los mamifèrs placentaris |
||
* Terians : s’ajustan los marsupials |
* Terians : s’ajustan los marsupials |
||
* '''Classa''' [[Mamifèr]]s : l'anciana classa del meteis nom, los precedents mai los [[ |
* '''Classa''' [[Mamifèr]]s : l'anciana classa del meteis nom, los precedents mai los [[monotrème]]s (ornitorincs e equidnats) |
||
* [[ |
* [[Amniòta]]s : s’ajustan l'anciana classa dels reptils e los ausèls |
||
* [[ |
* [[Tetrapòde]]s : s’ajustan en gròs los anfibians |
||
* [[Sarcopterigian]]s : s’ajustan dipneustes e coelacants |
* [[Sarcopterigian]]s : s’ajustan dipneustes e coelacants |
||
* [[Osteichthian]]s : s’ajustan los actinopterigians (la |
* [[Osteichthian]]s : s’ajustan los actinopterigians (la màger part dels « peisses ossoses ») |
||
* '''[[Vertebrat]]s''' : s’ajustan las làmias e las |
* '''[[Vertebrat]]s''' : s’ajustan las làmias e las lampresas |
||
* [[Craniats]] : s’ajustan las [[mixina]]s |
* [[Craniats]] : s’ajustan las [[mixina]]s |
||
* '''Embrancament''' [[Cordat]]s : s’ajustan amphioxus e ascidias |
* '''Embrancament''' [[Cordat]]s : s’ajustan amphioxus e ascidias |
||
* [[Deuterostomian]]s : s’ajustan los |
* [[Deuterostomian]]s : s’ajustan los equinodèrmes (estèlas de mar, orsins, ...) |
||
* [[Bilaterians]] : animals simetrics : s’ajustan als precedents, entre autres, los protostomians |
* [[Bilaterians]] : animals simetrics : s’ajustan als precedents, entre autres, los protostomians qu'incluson, entre fòrça autres, diferents gropes de vèrmes, los artropòdes (insèctes), los molluscs (escagaròls) |
||
* [[Eumetazoaris]] : animals organisats, s’ajustan als precedents los |
* [[Eumetazoaris]] : animals organisats, s’ajustan als precedents los cnidaris per exèmple |
||
* [[Metazoaris]] : l'ancian rènhe animal, s’ajustan als precedents diferents gropes d' |
* [[Metazoaris]] : l'ancian rènhe animal, s’ajustan als precedents diferents gropes d'espongas |
||
* [[Opistoconts]] : s’ajustan, entre autres, los |
* [[Opistoconts]] : s’ajustan, entre autres, los camparòls |
||
* '''Domèni''' [[ |
* '''Domèni''' [[Eucariòta]]s : èssers vivents a cellulas a nucli ; s’ajustan als precedents enumerats çai-dessús la linhada vèrda (algas verdas, algas rojas, plantas de flors), la linhada bruna (algas brunas, ...) e tota una colleccion de gropaments d'espècias unicellularas |
||
== Diferéncias amb l'ancian sistèma == |
== Diferéncias amb l'ancian sistèma == |
||
Citem enfin qualques exèmples de cambi espectaculars a respècte de la [[classificacion scientifica|classificacion tradicionala]]. |
|||
* Totes los ancèstres dels [[dinosaur]]s son tanben d'ancèstres dels [[ausèl]]s, |
* Totes los ancèstres dels [[dinosaur]]s son tanben d'ancèstres dels [[ausèl]]s, çò que mena a considerar aqueles coma los descendents d'un grope de pichons dinosaurs volants vivent al [[cretacèu]]. (Lo concèpte de « reptil » es abandonat.) |
||
: |
:Precisem la relacion entre ausèls e dinosaurs. Per certans autors, lo [[velociraptor]] es considerat coma mai pròche dels ausèls que lo [[tiranosaur]], e aqueste es considerat mai pròche dels ausèls que del [[diplodocus]]. |
||
* Los mai pròches parents dels [[ |
* Los mai pròches parents dels [[cetacèu]]s serián los ipopotams. (Lo concèpte d' « artiodactils » es abandonat.) |
||
* Los mai pròches parents vivents dels ausèls son los [[crocodil]]s. |
* Los mai pròches parents vivents dels ausèls son los [[crocodil]]s. |
||
* Los peisses ossoses son mai pròches dels mamifèrs que de |
* Los peisses ossoses son mai pròches dels mamifèrs que de las [[làmia]]s. (Lo concèpte de « peis » es abandonat.) |
||
* L'ancian grope de las « [[alga]]s » |
* L'ancian grope de las « [[alga]]s » espeta en tot sentit, certanas son gropadas amb las [[planta|plantas verdas]], d'autras amb las [[bacteria]]s. |
||
* Lo concèpte de « protista » es abandonat, al |
* Lo concèpte de « protista » es abandonat, al profièch de gropes podent mesclar d'èssers multicellulars e monocellulars (per exèmple las estramenopilas regropan las algas brunas - quitament las kelps, fins a 60 m de long - e las diatomèas unicellularas). |
||
* La division entre |
* La division entre Procariòtas e Eucariòtas es abandonada, al profièch de la division en tres del vivent. |
||
*L'aplicacion d'aquesta classificacion als |
* L'aplicacion d'aquesta classificacion als angiospèrmas es illustrada per la [[classificacion APG]] de ''l'angiosperms phylogeny group''. |
||
== |
== De legir == |
||
''[[Classificacion filogenetica del vivent]]'' / [[Guillaume Lecointre]] e [[Hervé Le Guyader]]. -Paris : [[Belin]], 2001. - ISBN 2-7011-2137-X. |
''[[Classificacion filogenetica del vivent]]'' / [[Guillaume Lecointre]] e [[Hervé Le Guyader]]. -Paris : [[Belin]], 2001. - ISBN 2-7011-2137-X. |
||
Version del 20 decembre de 2005 a 23.27
| Classificacion filogenetica | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||
| Rènhe | ||||||
|
La classificacion filogenetica es un sistèma de classificacion sistematica dels èssers vivents. Remplaça la classificacion tradicionala basada sus de traches fenotipics e de preferéncias nutricionalas. Una de las grandas evolucions de l'apròchi filogenic es qu'aquesta classificacion borrola las classificacions fixistas coma las desvolopadas per Linné. La classificacion binomiala de Linné èra basada sus l'adagi que totas las espècias son aparegudas en meteis temps e que aicestas èran fixas. Alara que la classificacion filogenetica illustra los principis d'evolucions e de parentat de las espècias.
Presentacion
La classificacion filogenetica foguèt iniciada per Willi Hennig en 1950, que revolucionèt, aprèp la traduccion en anglés de son òbra, tota la sistematica a partir de la fin de las annadas seissanta. Los caractèrs anatomics dels èssers vivents foguèron alara analisats diferentament, rejonchs lèu per los caractèrs moleculars. La classificacion filogenetica es un sistèma de classificacion dels èssers vivents fondat en primièr sus çò que los èssers vivents an (al nivèl morfologic coma al nivèl molecular), e non pas, en primièra instància, sus çò qu’an pas (òm evitarà alara « invertebrats ») o sus çò que fan (òm evitarà alara « vivipars », « foseires »). Es pas une classificacion ecologica ni antropocentrica. Recampa los èssers vivents sus un tipe particular de semblança evolutivament innovanta al còr de la mòstra d'espècias de classar. S'opausa a las classificacions geneticas que trigan pas la semblança e fan de classaments a partir de la semblança globala. Remplaça la classificacion traditionala basada sus un fum de critèris, morfologics mas tanben ecologics, etologics, antropocentrics, e de preferéncias nutricionalas.
La classificacion filogenetica valida que de gropes monofiletics, quins que sián los caractèrs utilisats, moleculars, morfologics, anatomics, cariologics, genomics. Un caractèr utilisat per construire un arbre filogenetic es valable pas que s'aqueste es un caractèr apomòrf partejat per dos taxons almens. (Un caractèr apomòrf es un caractèr ancestral qu'es estat transformat). Aqueste caractèr apomòrf partejat es una sinapomorfia. Solas las sinapomorfias (o caractèrs derivats) caracterisan un clad o grope monofiletic. Un grope monofiletic (o clad) es un grope comprenent un ancèstre (o nos) e totes sos descendents.
La primièra ierarquia es doncas compausada de tres domènis:
Saber quins d'aquestes tres gropes partejan un ancèstre comun que los destria del tresen es un subjècte de recèrca.
La sistematica filogenetica dins sa version modèrna regeta tota categorisacion dels nivèls ierarquics. Per de rasons practicas, l'arbre del vivent balha de per el la ierarquia qu'ensajavan de balhar las ancianas categorias. L'arbre del vivent es, en efècte, un ensemble de punts de brancament. Cada nivèl es assimilat a un taxon. Un taxon es un regropament d'organisme definit per un ensemble de sinapomorfias. Los punts o noses son obligatoriàment un organisme teoric qu'auriá las sinapomorfias dels noses posteriors dins lo cladograma. S'aqueste organisme es descobèrt (fossils o autres), un arbre novèl deu èsser construit. A tèrme, se l'arbre restituís la totalitat de las relacions de parentat, totes los brancaments deurián èstre binaris. Lo sens de las dicotomias a pas res de vèire amb la sexualitat ni amb d'especiacions binàrias, car l'arbre es pas une genealogia ("qual descend de qual"), mas rebat unicament un poder explicatiu maximal de l'arbre : un arbre totalament dicotomic arriba de restituir totas las relacions de parentat ("qual es mai pròche de qual").
La sistematica modèrna pren en compte totes los caractèrs eretables, dempuèi çò qu'es visible (anatomia e morfologia, basa de la classificacion tradicionala) fins a las sequéncias d'ADN e 'ARN, en passant per les proteïnas e las donadas de la paleontologia. Lo sequençatge de certanas partidas del genòma, coma l'ADN de las mitocondrias o l'ARN dels ribosòmas a permés dins las darrièras annadas de far de progrèsses importants dins la classificacion e de resòlvre fòrça problèmas seculars.
L'arbre es obtengut a partir de nombroses critèris e fa apèl a d'algoritmes complèxes. D'algoritmes diferents pòdon donar de resultats diferents. Dins aqueste cas lo que respondrà mièlhs als critèris de parcimonias sera retengut. Çò es, l'arbre que demanda lo minimom de transformacion de caractèrs. La classificacion actuala es remanejada de contunh en fonccion d'informacions novèlas. Lo siti treebase fa referéncia. Los exèmples que seguisson pòdon aver d'èstre modificats.
Exèmple de l'òme
Un exèmple detalhat permet de se far una idèa de la diferéncia de resultat, a respècte de l'apròchi tradicional. L'exèmple indefugible es lo de l'òme. Vaquí una partida dels noses successius permetent de classar l'òme (certans intermediaris son estats doblidats arbitràriament) tala qu'apareisson dins Classificacion filogenetica del vivent (Guillaume Lecointre e Hervé Le Guyader, edicion Belin) (la descripcion associada a cada clad es pauc rigorosa e visa just a fixar las idèas) :
- Espècia Homo sapiens
- Genre Homo : inclutz las espècias fossilas coma neandertal o erectus
- Ominins : los genres Australopithecus e Homo
- Omininats : las doás espècias de chimpanzés e los ominins
- Familha Hominidats : gorilla e omininats
- Ominoïdats : s'ajusta l'orang-otang
- Ominoïds : s'ajusta los gibons
- Catarrinians : los monards de l'ancian monde
- Simiifòrmes : monards
- Aplorrinians : simis e certans lemurians
- òrdre Primats (stricto sensu) : la màger part de l'ancian òrdre dels primats
- Primats (lato sensu) : s’ajustan los Scandentians (toupayes)
- Arconts : s’ajustan los Quiroptèrs (ratapenada) e los Dermoptèrs
- Preptoterians : s’ajusta la màger part dels mamifèrs placentaris
- Euterians : s’ajustan los pangolins e formiguièrs (Xenartres) per completar los mamifèrs placentaris
- Terians : s’ajustan los marsupials
- Classa Mamifèrs : l'anciana classa del meteis nom, los precedents mai los monotrèmes (ornitorincs e equidnats)
- Amniòtas : s’ajustan l'anciana classa dels reptils e los ausèls
- Tetrapòdes : s’ajustan en gròs los anfibians
- Sarcopterigians : s’ajustan dipneustes e coelacants
- Osteichthians : s’ajustan los actinopterigians (la màger part dels « peisses ossoses »)
- Vertebrats : s’ajustan las làmias e las lampresas
- Craniats : s’ajustan las mixinas
- Embrancament Cordats : s’ajustan amphioxus e ascidias
- Deuterostomians : s’ajustan los equinodèrmes (estèlas de mar, orsins, ...)
- Bilaterians : animals simetrics : s’ajustan als precedents, entre autres, los protostomians qu'incluson, entre fòrça autres, diferents gropes de vèrmes, los artropòdes (insèctes), los molluscs (escagaròls)
- Eumetazoaris : animals organisats, s’ajustan als precedents los cnidaris per exèmple
- Metazoaris : l'ancian rènhe animal, s’ajustan als precedents diferents gropes d'espongas
- Opistoconts : s’ajustan, entre autres, los camparòls
- Domèni Eucariòtas : èssers vivents a cellulas a nucli ; s’ajustan als precedents enumerats çai-dessús la linhada vèrda (algas verdas, algas rojas, plantas de flors), la linhada bruna (algas brunas, ...) e tota una colleccion de gropaments d'espècias unicellularas
Diferéncias amb l'ancian sistèma
Citem enfin qualques exèmples de cambi espectaculars a respècte de la classificacion tradicionala.
- Totes los ancèstres dels dinosaurs son tanben d'ancèstres dels ausèls, çò que mena a considerar aqueles coma los descendents d'un grope de pichons dinosaurs volants vivent al cretacèu. (Lo concèpte de « reptil » es abandonat.)
- Precisem la relacion entre ausèls e dinosaurs. Per certans autors, lo velociraptor es considerat coma mai pròche dels ausèls que lo tiranosaur, e aqueste es considerat mai pròche dels ausèls que del diplodocus.
- Los mai pròches parents dels cetacèus serián los ipopotams. (Lo concèpte d' « artiodactils » es abandonat.)
- Los mai pròches parents vivents dels ausèls son los crocodils.
- Los peisses ossoses son mai pròches dels mamifèrs que de las làmias. (Lo concèpte de « peis » es abandonat.)
- L'ancian grope de las « algas » espeta en tot sentit, certanas son gropadas amb las plantas verdas, d'autras amb las bacterias.
- Lo concèpte de « protista » es abandonat, al profièch de gropes podent mesclar d'èssers multicellulars e monocellulars (per exèmple las estramenopilas regropan las algas brunas - quitament las kelps, fins a 60 m de long - e las diatomèas unicellularas).
- La division entre Procariòtas e Eucariòtas es abandonada, al profièch de la division en tres del vivent.
- L'aplicacion d'aquesta classificacion als angiospèrmas es illustrada per la classificacion APG de l'angiosperms phylogeny group.
De legir
Classificacion filogenetica del vivent / Guillaume Lecointre e Hervé Le Guyader. -Paris : Belin, 2001. - ISBN 2-7011-2137-X.