Batalha d'Issos

A mens de precision contrària, las datas d'aquesta pagina son sosentendudas « abans Jèsus Crist ».

Batalha d'Issos
Descobridor o inventaire
Data de descobèrta
Contrari
Color
Simbòl de quantitat
Simbòl d'unitat
Proprietat de
Fondador
Compren
Data de debuta
Data de fin
Precedit per
Seguit per
Coordenadas
Alexandre lo Grand (esquèrra) lutant amb Darius III de Pèrsia (centre)
Informacions generalas
Data	5 de Novembre de -333
Luòc	IssosTurquia
Eissida
Belligerants
Macedonians	Empèri Pèrsa aquemenida
Comandants
Alexandre lo Grand	Darius III Arsames † Reomitres † Atizi es † Bubaces † Sabaces †
Fòrças en preséncia
40,850 en total: 13,000 peltastas, 22,000 fanssins, 5,850 cavalièrs	25,000 al total (Delbrück) 108,000 al total (Warri )
Pèrdas
7,000	~20000

La batalha d'Issos es un afrontament armat entre l'armada macedònia d'Alexandre lo Grand, contra l'Empèri Pèrsa de Darius III de Pèrsia, en 333. 36° 50′ 16″ N, 36° 12′ 40″ E

Precedents

Aprèp lo derrotar del satrapa local a la batalha del Granic, la resisténcia pèrsa desapareguèt en Asia Menora, levat qualques focus aliats coma Milet o Alicarnas. Aprèp un an passat e assegurada sa conquista de la peninsula d'Anatolia (actuala Turquia), Alexandre comencèt son ofensiva cap a Siria, amb la tòca de neutralizar la perilhosa flòta pèrsa li prenent los pòrts.

Quand Alexandre se trobava a Tars (Cilícia), li arribèron las informacion que Darius reünissiá una granda armada a Babilònia. Se Darius capitava a arribar al Golf d'Issos, poiriá utilizar l'ajuda de la flòta pèrsa encapinejada per Farnabazos III, estacionada en Mediterranèu, facilitant las provisions e benlèu lo desbarcament de las tropas per la garda enrè. D'aquel bias, lo macedonian daissèt son armada principala a Tars, mas comandèt Parmeni de prendre la còsta a l'entorn d'Issos.

Al novembre, Alexandre recebèt las informacions que la granda armada auriá dintrat en Siria. Decidiguèt tornar reünir son armada dispersada e avançèt cap al sud fins a Issos a travèrs lo pas de Jonas, las «Pòrtas de Cilícia».

Darius, sabent que las tròpas de Parmeni defendavan lo pas, causiguèt una rota mai septentrionala. Los persans prenguèron Issos sens oposicion e assassinèron totes los ferits qu'avián daissat enrè Alexandre. Lo rei pèrsa se tornèt trobar amb son armada que se situava darrièr los macedonians, copant las linhas d'aprovisionament. Avancèt alara cap al sud, arribant fins al riu Pinar abans que los espias l'informen qu'avian localizat Alexandre marchant cap al nòrd. Formèt doncas, sa tròpas en linha de batalha sus l'estrech replana prèp la còsta.

L'armada pèrsa èra mai monbrosa que la macedoniana, pamens que los chifras sián desconeguts, los calculs mai basses son de 60 a 100 mila, alara que los mai naut son de 600.000 persans segon Plutarco; pels persian varian de 20 a 120 mila mòrts.

Combatents

Immortals (persans), en una ceremonia en Iran pel 2500 aniversari de la fundacion de l'Empèri Aquemenida per Cir II lo Gran.

Unitats	Soldats
Peltastas	69000
Immortals (persans)	10000
Oplitas Grècs	10000
Cavalariá	11000
Total	100000

La batalha

Dispausicion iniciala de las tropas.

Primièra fasa

La situacion de l'armada pèrsa, sus un estrech replan entre las muntanhas e la mar, empachava que Darius utilse son avantatge de las grandas massas dels fantassins. Alexandre envièt qualques unitats de sa cavalariá dels Companons dempuèi lo centre sul flanc drech. Sa carga subta, passent lo riu, foncionèt gaire ben: lo flanc drech ataquèt, jonhent sa posicion iniciala, alara que lo centre passava a la defensiva, cosa que dubriguèt un temps un trauc dins la linha de combat macedoniana. S'auriá profechat d'aquel avantatge, Darius auriá pogut portar l'armada macedoniana cap al mar.

Segonda fasa

Mas Alexandre al luòc de se retirar per cobrir lo trauc entre la cavalariá e las falanjas, desvièt sos Companhons sul flanc esquèrra pèrsa, creent la confusion en las filas enemigas e trencant la coesion. Alara que lo Grand Rei temptava sens capitar de mòure son armada per far front a la nòva menaça, la falanja e l'infantaria pesuca d'Alexandre portada al centre, acabèt amb lo pauc òrdre que demorava dins l'armada pèrsa.

Alexandre ordona sos oficièrs abans de la batalha d'Issos (André Castaigne, 1898–1899).

Epilòg

Movement decisiu d'Alexandre.

Fins al darrièr moment, los persans resistiguèron sul flanc drech (provocan de pèrdas sul flanc esquèrra de la cavalariá Tesaliana d'Alexandre), mas s'afondrèron quand vegèron fugir lo rèste de l'armada. Darius virèt son carri quand vegèt caber l'ala esquèrra, fugissent lo camp de batalha. Quand lo carri venguèt instable, fin finala l'abandonèt coma tot son equipament e contunhent cavalgar a crud. Quand los persans vegèron fugir Darius, abandonèron definitivament las posicions en desbandada. La cavalariá macedoniana perseguèt los persans fins al cloc de solelh. E seguèt un massèl.

Las notas de Ptolemeu I, reculhidas per Arrian, mencionan qu'Alexandre e sos gardacòsses, per persègre Darius, traversèron una trancada cavalgant suls còsses dels persans mòrts.