Ducat de Gramont
Pels articles omonims, vejatz Gramont (omonimia).Lo ducat de Gramont que's tròba a l'entorn de Bidaishe, a ua trentea de quilomètres a l'èst de Baiona, dens lo sector on s'encontran la Baisha Navarra, Labord, Biarn e Gasconha.
Creacion ed estenduda[modificar | modificar la font]
Qu'estó creat per letras patentas de Loís XIV, rei de França e de Navarra, decretadas en noveme de 1648 ed enregistradas lo 15 de deceme de 1663, arron de l'elevacion deu comte de Gramont en duc e par per letras patentas deu 31 de deceme de 1643.
Que's compausava de dètz parròquias: sheis dens lo Reiaume de França (las parròquias labordinas d'Urt, Bardòs e Guishe e las parròquias gasconas de Samas, Lèren e Sent Pèr de Lèren), ua situada part en França e part en Navarra (Càmer) e tres en Navarra (Vergüei, Vièlanava de Bidosa -uei unidas en Vergüei-Vièlanava- e Escòs).
Òm non deu pas con·honè'u dab la Sobeiranetat de Bidaishe -ua auta tèrra devath la jurisdiccion deus ducs de Gramont dens lo medish sector-, lo territòri de la quau e's con·hon exactament dab lo de la vila de Bidaishe. Lo ducat de Gramont qu'èra a mei format de dus tròces separats peu territòri d'aquera sobeiranetat.
La senhoria de Gramont[modificar | modificar la font]
Abans de viéner ducat, Gramont qu'estó ua senhoria feudau qui apareish dens los archius a partir de 1040. Lo castèth qui'u balha lo son nom n'ei pas l'actuau « castèth de Gramont » de Bidaishe mes aqueth situat suu còth « La Mulari » a Vièlanava en Navarra, au limit de Sharrita[1].
Lo comtat de Guishe[modificar | modificar la font]
Abans d'accedir a la dignitat ducau, los Gramont qu'obtiengón l'ereccion en comtat de la loa tèrra de Guishe, lo títol de « comte de Guishe » de la quau èra portat peus hilhs màgers deus Gramont. Lo comtat de Guishe qu'estó erigit peu rei Carles IX en 1563 e qu'èra compausat de las parròquias francesas de Bardòs, Urt, Samas, Càmer, Sent Pèr de Lèren e Briscós[2].
Lo comtat de Gramont[modificar | modificar la font]
Segon l'Istòria e genealogia de l'Ostau de Gramont[3] òbra publicada en 1874 per Agenòr de Gramont, lo rei Carles IX e auré tanben erigit Gramont en comtat ad aquera data. Jean de Jaurgain, dab bèra versemblança, que considèra aquera informacion com erronèa: Gramont, estant tèrra de Navarra, non dependèva pas deu rei de França[4]. Totun, òm que guarda las letras patentas qui erigeishen Gramont en ducat en tot evocar la « tèrra e comtat de Gramont ».
Bibliografia[modificar | modificar la font]
Jean de Jaurgain e Raymond Ritter, L'Ostau de Gramont 1040-1967[5], Les amis du musée pyrénéen, Tarba (dus volums)
Nòtas[modificar | modificar la font]
- ↑ Véder Jaurgain e Ritter, tòm 1, p. 5 a 7.
- ↑ Véder Jaurgain e Ritter, tòm 1, p. 280.
- ↑ Histoire et généalogie de la maison de Gramont
- ↑ Véder la nòta 3, pagina 107 de « Corisanda d'Andonsh, comtessa de Guishe e dauna de Gramont », disponibla en linha.
- ↑ La maison de Gramont 1040-1967