Constitucion francesa de 1958

Constitucion francesa de 1958
Tipe	constitucion
Estat	França
Autor	Michel Debré e Charles de Gaulle
Tèxt complèt	Tèxt complèt, Tèxt complèt, Tèxt complèt, Tèxt complèt e Tèxt complèt
Site web	conseil-constitutionnel.fr…

La Constitucion francesa del 4 d'octobre de 1958 es l'actuala Constitucion de França. Nòrma juridica suprèma du país, es tanben una de las Constitucions mai establas qu'aja conegut França.

Fondament juridic de la Cinquena Republica francesa, foguèt redigida per tòca d'acabar amb l'instabilitat governamentala e aprèp la crisi de la Guèrra d'Argeria; se caracteriza pel retorn d'un executiu fòrt. Dos òmes i estampèron lors idèas: Michel Debré, inspirat pel modèl britanic e de son Primièr ministre fòrt, e lo General de Gaulle volent plaçar lo President de la Republica coma garent de las institucions. La constitucion de la Cinquena Republica es fòrça influenciada pels principis enonciats per Charles de Gaulle dins de son celèbre discors de Bayeux lo 16 de junh de 1946.

Lo preambul de la Constitucion cita dos tèxtes fondamentals: la Declaracion dels Dreches de l'Òme e del Ciutadan del 26 d'agost de 1789 e lo Preambul de la Constitucion de 1946. La Carta de l'environament de 2004 i foguèt joncha pus tard. Aqueles tèxtes, coma los principis fondamentals reconeguts per las leis de la Republica, forman lo blòc de constitucionalitat.

Lo Conselh Constitucional francés verifica a priori la conformitat de las leis a la Constitucion quand n'es saisit. Un contraròlte del Conselh Constitucional per via d'excepcion es tanben possible dempuèi la Lei constitucionala del 23 de julhet de 2008 quand las libertats fondamentalas sont en jòc.

Istòria

Le putsch d'Argièr menat per l'armada e la crisi del 13 de mai de 1958 provoquèron lo retorn al poder del General de Gaulle. Lo 1^èr de junh, aquel foguèt investit pel Parlament coma president del Conselh. Aceptèt de tornar prenre lo poder e «d'assumir los poders de la Republica» a condicion que pòsca gouvernar per ordonança per una durada de sièis meses e de poder modificar la Constitucion. Lo Parlament acceptèt sas condicions e adoptèt la lei constitucionala del 3 de junh de 1958, qu'autregèt lo gouvèrn De Gaulle a prepausar una modificacion de la Constitucion, tot en sometent aquela revision a de condicions de fons e de forma. La revision devent atal èsser somesa a referendum. Aquela procedura foguèt discutada e fa controvèrcia, perque permetèt al govèrn de Charles de Gaulle d'evitar la procedura de revision contrenhenta de la Constitucion de la IV^a Republica.

A partir del 4 de junh de 1958 lo general de Gaulle formèt un pichon grop informal, amb Yves Guéna, encargat de redigir un esboç de constitucion. Lo 15 de julhet de 1958, lo comitat consultatiu constitucional foguèt creat e utilizèt los trabalhs preparatòris^[1]. Amb Michel Debré mas tanben un cortègi de politicians d'autras tendencias politicas, la redaccion de la Constitucion se faguèt pendent tot l'estiu.

L'elaboracion de la novèla Constitucion

Se distinga tres grandas estapas dins la formacion d'aquela novèla Constitucion:

la primièra es l'elaboracion d'un abans projècte de Constitucion, que comencèt lo 29 de juilhet. Dos organs participan a la preparacion d'aquel abans projècte: lo Comitat d'expèrts, constituit de nauts fonctionaris, e lo Comitat interministerial format amb lo general de Gaulle e del Garda dels Sagèls, Michel Debré. Aqueles dos comitats sostenguèron diferentas proposicions de l'esquèrra e de la drecha dempuèi 1920 e fondadas sul renfortiment del poder executiu contra lo poder legislatiu ;

la segonda estapa es l'intervencion del Comitat consultatiu format pel Parlament per deliberar sus aquel abans projècte. Lo Comitat consultatiu prepausèt qualques cambis, que modifican pas l'esperit general del tèxte, e que qualques foguèron retenguts;

fin finala, darrièra estapa, l'abans projècte modificat es, dempuèi lo 15 d'agost de 1958, examinat pel Conselh d'Estat.

Lo tèxte eissit de totas aquelas intervencions foguèt, lo 28 de setembre de 1958, adoptèt pels electors franceses, consultats per referendum, a una majoritat de 79,25 % dels vòtes. La Constitucion foguèt promulgada per René Coty lo 4 d'octobre de 1958.

Disposicions importantas

La Constitucion de 1958 conten subretot d'articles organizant las institucions francesas.

Los dreches fondamentals son, eles, reconeguts en referéncia als tèxtes de la Declaracion dels Dreches de l'Òme e del Ciutadan, lo preambul de la Constitucion de 1946, los principis fondamentals reconeguts per las leis de la Republica coma la Carte de l'environament de 2004. La dobertura cap a de tèxtes tèrç foguèt permesa per una decision del 16 de julhet de 1971 que reconeguèt la valor constitucionala del Preambul e dels tèxtes que fa referéncia, creant lo blòc de constitucionalitat.

l'article 2 suls atributs de la sobeiranetat ;
l'article 3 sus l'exercici de la sobeiranetat pel pòble ;
l'article 4 sul ròtle dels partits politics, e sul principi del Drech de vòte dins la democracia republicana ;
l'article 5 sus las foncions del president de la Republica sobretot sos dreches e devers;
l'article 7 sur l'eleccion del president de la Republica al sufragi universal dirècte e sus l'intérim del Cap de l'Estat;
l'article 8 sus la nominacion del Primier ministre;
l'article 11 sul ròtle del president de la Republica dins la procedura de referendum;
l'article 12 sus la dissolucion de l'Assemblada nacionala ;
l'article 15 sus las responsabilitats del president de la Republica coma cap de las armadas ;
l'article 16 suls poders extraordinaris del president de la Republica en cas de menaça grava de la Republica: tota poténcia jol contraròtle del Parlament e del Conselh Constitucional;
l'article 20 sus las atribucions del Govèrn ;
l'article 21 suls poders del Primièr ministre ;
los articles 34 e 37, que delimitan lo domeni de la lei a respècte del camp del reglament;
l'article 45 sud l'adopcion de las leis;
l'article 47 sul vòte pel Parlament dels projèctes de lei de las financias dins las condicions previstas per una lei organica ;
l'article 49 sus la responsabilitat politica del govèrn davant lo Parlament;
l'article 55 afirmant la superioritat dels tractats sus las leis;
l'article 61 relatiu al contraròtle de constitucionalitat de las leis pel Conselh Constitucional;
los articles 72 e venents sus las collectivitats territorialas;
los articles 88-1 sus las relacions entre França e l'Union Europèa, introdusits amb la ratificacion del Tractat de Maastricht en 1992 ;
l'article 89 sus la revision de la Constitucion.

La revision de la Constitucion

La revision de la Constitucion se fa segon l'article 89 e s'efectua en quatre fasas especificas:

iniciativa: la revision constitucionala se pòt preposar o pel president de la Republica sus prepausa del Primièr Ministre, o per un membre del Parlament. Lo President de la Republica deu doncas aver l'accòrdi del Primièr Ministre per començar la procedura;
discussion e adopdion: la revision deu èsser examinada puèi adoptada en letras identicas per ambeoas assembladas parlementàrias;
ratificacion : o per referendum (de drech plen), o pel Congrès del Parlament (reünion de las ambedoas assembladas) a la majoritat dels tres cinquens. La ratificacion pel Congrès se pòt realizat sonque se l'initiativa de la revision ven del poder executiu;
promulgacion pel President de la Republica dins los quinze jorns (pas al delàs) que seguisson son adopcion.

Revisions

1960: Lei constitucionala n°60-525 del 4 de junh de 1960 tendent a completar las disposicions del títol XII de la Constitucion: disposicions modificadas: articles 85 e 86.
1962: Lei constitucionala n°62-1292 del 6 de novembre de 1962 relativa a l'election del President de la Republica al sufragi universal: disposicions modificadas: articles 6 e 7.
1963: Lei constitucionala n°63-1327 del 30 de decembre de 1963: disposicions modificadas: article 28. (Session parlamentària)
1974: Lei constitucionala n°74-904 del 29 d'octobre de 1974 sus la revision de l'article 61 de la Constitucion: disposicions modificadas: article 61.
1976: Lei constitucionala n°76-527 del 18 de junh de 1976 modificant l'article 7 de la Constitucion: disposicions modificadas: article 7. (imterim de President de la Republica)
1992: Lei constitucionala n°92-554 del 25 de junh de 1992 apondent a la Constitucion un títol: «De las comunautats europèas e de l'Union europèa»: Títols XIV e XV: novèla numerotacion; disposicions modificadas: articles 2, 54 e 74 ; disposicions apondudas: títol XIV, articles 88-1, 88-2, 88-3 e 88-4.
1993: Lei constitucionala n°93-952 del 27 de juilhet de 1993 sus la revision de la Constitucion del 4 d'octobre de 1958 e modificant sos titres VIII, IX, X e XVI : Títols amb nòus numèros: X, XI, XII, XIII, XIV, XV e XVI ; disposicions modificadas: articles 65 e 68 ; disposicions apondudas: títols X, articles 68-1, 68-2 e 93.
1993: Lei constitucionala n°93-1256 del 25 de novembre de 1993 relativa als acòrdis internacionals en matèria de drech d'asili: disposicions apondudas: article 53-1.
1995: Lei constitucionala n°95-880 del 4 d'agost de 1995 sus espediment del camp d'aplicacion del referendum, instituissent una session parlamentària unica, modificant lo regim de l'inviolabilitat parlamentària e abrogant las disposicions relativas a la Comunautat e las disposicions transitòrias: disposicions modificadas: articles 1, 2, 5, 11, 12, 26, 28, 48, 49, 51, 70 e 88; disposicions apondudas: article 68-3; disposicions abrogadas: títols XIII e XVII, articles 76, 77, 78, 79, 80, 81, 82, 83, 84, 85, 86, 87, 90, 91, 92 e 93.
1996: Lei constitucionala n°96-138 del 22 de febrièr de 1996: disposicions modificadas: articles 34 e 39 ; disposicions apondudas: articles 47-1. (Lei de financiament de la securitat sociala)
1998: Lei constitucionala n°98-610 del de 20 julhet de 1998 relativa a la Nòva Caledònia: disposicions apondudas: títol XIII, articles 76 e 77.
1999: Lei constitucionala n°99-49 del 25 de genièr de 1999 modificant los articles 88-2 e 88-4 de la Constitucion: disposicions modificadas: articles 88-2 e 88-4. (Tractat d'Amsterdam)
1999: Lei constitucionala n°99-568 del 8 de juilhet de 1999 inserissent, al títol VI de la Constitucion, un article 53-2 e relativa a la Cort penala internacionala: disposicions apondudas: article 53-2.
1999: Lei constitucionala n°99-569 del 8 de juilhet de 1999 relativa a l'egalitat entre las femnas e los òmes: disposicions modificadas: articles 3 e 4.
2000: Loi constitucionala n]2000-64 del 2 d'octobre de 2000 relativa a la durada del mandat del President de la Republica: disposicions modificadas: article 6.
2003: Lei constitucionala n°2003-267 del 25 de març de 2003 relativa al mandat d'arrèst europèu: disposicions modificadas: article 88-2.
2003: Lei constitucionala n°2003-276 del 28 de març de 2003 relativa a l'organizacion descentralizada de la Republica: disposicions modificadas: articles 1, 7, 13, 34, 39, 60, 72, 73 e 74, ; disposicions apondudas: articles 37-1, 72-1, 72-2, 72-3, 72-4 e 74-1.
2005: Lei constitucionala n°2005-204 del 1^èr de març de 2005 modificant lo títol XV de la Constitucion: disposicions modificadas: intitulat del Títol XV, articles 60, 88-1, 88-2, 88-3 e 88-4 ; disposicions apondudas: article 88-5, 88-6 e 88-7. (Tractat establissent una Constitucion per Euròpa)
2005: Lei constitucionala n°2005-205 del 1^èr de març de 2005 relativa a la Carta de l'environament: disposicions modificadas: Preambul, article 34, disposicions apondudas: Carta de l'environament.
2007: Lei constitucionala n°2007-237 del 19 de febrièr de 2007 completant l'article 77 de la Constitucion: disposicions modificadas: article 77. (Còs electoral de la Nòva Caledònia)
2007: Lei constitucionala n°2007-238 del 19 febrièr de 2007 sus la modificacion del títol IX de la Constitucion: disposicions modificadas: intitulat del Títol XI, articles 67 e 68. (Responsabilitat del President de la Republica)
2007: Lei constitucionala n°2007-239 del 19 de febrièr de 2007 relativa a l'interdiccion de la pena de mòrt: disposicions apondudas: article 66-1.
2008: Lei constitucionala n°2008-103 del 4 de febrièr de 2008 modificant lo títol XV de la Constitucion: disposicions modificadas: intitulat del Titre XI, articles 88-1, 88-2 e 88-5 ; disposicions modificadas: articles 88-6 e 88-7. (Tractat de Lisbona)
2008 : Lei constitucionala n°2008-724 del 23 de julhet de 2008: disposicions modificadas: intitulats dels Títols XI e XIV, articles 1, 3, 4, 6, 11, 13, 16, 17, 18, 24, 25, 34, 35, 38, 39, 41, 42, 43, 44, 45, 46, 47, 47-1, 48, 49, 56, 61, 62, 65, 69, 70, 71, 72-3, 73, 74-1, 88-4, 88-5, 88-6 e 89 ; disposicions apondudas: Títols XI bis, articles 34-1, 47-2, 50-1, 51-1, 51-2, 61-1, 71-1, 75-1 e 87. (Mondernizacion de V^a Republica que la Question Prioritària de Constitucionalitat)

Nòtas e referéncias

↑ Entrevista d'Yves Guéna lo 17 de febrièr de 2008, (fr) les enfants d'Europe1, Europe1

Bibliografia (en francés)

Documents pour servir à l'histoire de l'élaboration de la constitution du 4 octobre 1958, 4 Tomes, Comitat nacional encargat de la publicacion dels trabalhs preparatòris de las institucions de la V^a Republica, Dir. Didier Maus, La Documentation française, París presentacion en linha

Revue française de droit constitutionnel, Revista trimestriala craeda per Louis Favoreu e Didier Maus, PUF presentacion en ligne

La Constitution de 1958. Bilan pour un cinquantenaire,(dir. Pascal Jan), La Documentation française, 2008.

Articles connèxes

Ligams extèrnes (en francés)

Tèxte de la Constitucion e fichièr PDF sul site del Conselh Constitucional e traduccions
Texte de la Déclaration des droits de l'Homme et du citoyen de 1789 sul site del ministèri de la Justicia
Texte de la Constitution sus Légifrance, amb la possibilitat d'accedir a de versions anterioras.
La Constitution de 1958 en 20 questions, site del Conselh Constitucional, 1999.
De Gaulle et la Constitution de la Ve République, dossièr tematic sus la genèsi de la Constitucion sul site de la Fondacion Charles de Gaulle: testimònis e analisis d'istorians, d'especialistas del drech coma d'ancians ministres, subretot Michel Debré.
Lista de las revisions de la Constitucion

[1] Entrevista d'Yves Guéna lo 17 de febrièr de 2008, (fr) les enfants d'Europe1, Europe1

[1]