Vièla e Sent Gironç

Aqueth article qu'ei redigit en gascon.
Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.

Vilatge d'Occitània
Vièla e Sent Gironç
Vielle-Saint-Girons
Descobridor o inventaire
Data de descobèrta
Contrari
Color
Simbòl de quantitat
Simbòl d'unitat
Proprietat de
Fondador
Compren
Data de debuta
Data de fin
Precedit per
Seguit per
Coordenadas
La glèisa de Sent Joan de Viela.
Armas
Geografia fisica
geolocalizacion
Coordenadas 43° 57′ 00″ N, 1° 17′ 53″ O
Superfícia 72,03 km²
Altituds
 · Maximala
 · Mejana
 · Minimala
 
76 m
14 m
0 m
Geografia politica
País  Gasconha
Contrada Maransin
Estat Bandièra de França França
Region
75
Navèra Aquitània
Departament
40
Lanas Escut de Lanas
Arrondiment
401
Dacs
Canton
4003
Còsta d'Argent (Castèths avant 2015)
Intercom
244000857
CC de Còstas Lanas Natura
Cònsol Karine Dasquet
(2020-2026)
Geografia umana
Populacion
Populacion totala
(2018)
1 362 ab.
Evolucion de la populacion
Evolucion de la populacion

1 395 ab.
Densitat 16,85 ab./km²
Autras informacions
Gentilici los Vielas e los Sent Gironç
Còde postal 40560
Còde INSEE 40326

Vièla e Sent Gironç o locaument Viela e Sent Gironç (Vielle-Saint-Girons en francés) qu'es ua comuna gascona de Marensin o Maransin situada dens lo departament de las Lanas e la region de Navèra Aquitània, ancianament d'Aquitània.

Geografia[modificar | Modificar lo còdi]

Viela-Sent Gironç qu’es situat en Maransin, enviroat de Lit e Micse, Linça, Sent Miquèu-Escalús ; l’estanh de Lon e lo corrent d’Uishet que hèn lo limit dab Lon e Moliets e Mar. A sococ, a 5 km deus borgs de Viela e de Sent Gironç, la comuna que bordeja la Mar grana sus mei de 13 km.

Comunas a l'entorn.

Perimètre deu territòri[modificar | Modificar lo còdi]

Ròsa dels vents Lit e Micse Ròsa dels vents
N Linça
O    Vièla e Sent Gironç    E
S
Moliets e Mar Lon Sent Miquèu-Escalús

Gentilici[modificar | Modificar lo còdi]

Lo monde de Viela que son aperats « los Vielas », e los de Sent Gironç que son « los Sent Gironç ».

Etimologia[modificar | Modificar lo còdi]

La comuna de Viela-Sent Gironç qu’es formada dab las tres ancianas parròpias de Sent Joan de Viela, Sent Gironç de Lèst, e Sent Gironç deu Camp. Au sègle XIIau, que son mentavudas Sanctus Johannes de Biele, Sanctus Gerontius de Lest, Sanctus Gerontius deu Camp[1].

  • Viela : deu latin villa = maine rurau ; vila ; vilatge. La prononciacion locau que n’es [’bjœlə] e non pas [’bjεlə].
  • Lèst : deu basco lats > last > lèst = arriu[2]. Au jorn de uei n’i a pas mei nat arriu suu territòri de Sent Gironç, mes que se n’i ved un, sus cartas deu miei deu sègle XIX, qui traucava dempuish lo nòrd de la comuna dinc a l’estanh (desapareishut) de Talhan, puish, dinc a l’estanh de Lon (au mijorn), en tot seguir lo limit èst de l’avançada de las dunas modèrnas[3].
  • Camp : deu latin campus = plana ; terrenh cotivat.
  • Sent Gironç : latin Gerontius : evangelizator martirizat a Haget au sègle IVau[4].

Istòria[modificar | Modificar lo còdi]

Hita de la sauvetat de Sent Gironç deu Camp
Eglisa de St Gironç deu Camp

De cap a 1100, ua sauvetat qu’es establida sus la parròpia de Sent Gironç, suu trajècte de la via litorau que pelegrins e gahan tad anar dinc a Sent Jacme de Compostèla. Quate hitas (duas que son enqüèra vedederas), dab senglas crotz au bèc, que delimitavan las 7 o 8 ectaras d’aquera sauvetat[5] qui hasè aubergada taus romius, mes qui avè tanbei per mira d’encoratjar la cotivada dens un parçan on ne n’i avè pas guaire. Qu’es solide pr’amor de 'quò que la navèra parròpia desvelopada alentorn de la sauvetat e pren lo nòm de « Sent Gironç deu Camp ».
La parròpia mair, era, qu’es aperada « Sent Gironç de Lèst ». Que’s trobava, segon la tradicion, au quartier de « Pinhuda », au nòrd-oèst de Sent Gironç deu Camp. Expausada a l’avançada de las dunas, l’eglisa que serà engolida peu sable[6], e en 1734 n’i damora pas mei qu’ua capèra « qui n’a pas nada utilitat », pr’amor de tròp chic de parropians. L’avesque d’Acs que comanda que sii desbastida, e que la parròpia sii juntada a Sent Gironç deu Camp[7]. Que’n pòdem véder enqüèra las plomasons e lo carrelatge, au bèc deu « Tuc de la Capèra », a 2 km a l’oèst deu borg actuau de Sent Gironç (deu Camp).

Eglisa de St Joan de Viela

L’eglisa de Viela, qu’èra d’auts còps deu costat de la lèta de « Pètra de vin », a l’oèst de l’estanh de Lon, mei estenut qu’adara. Miaçada per la pujada de las aigas, e l’avançada de las dunas de sable, que prenen la decision de la mudar en un endret mei a la cela. En 1635, qu’es arrebastida a la soa plaça actuau.
Ua campana, carrejada sus un vaishèth capvath l’estanh, que seré estada perduda au hons de l’aiga. Ce disen, la campana, quèn s’enten a sonar, qu’anonça solide un malur[8].

La comuna qu’estó creada en 1790 per l’aplegada de Viela dab Sent Gironç.

Administracion[modificar | Modificar lo còdi]

Lista deus cònsols successius
Periòde Identitat Etiqueta Qualitat
agost de 2018 2026 [9] Karine Dasquet [10]    
març 2008 agost de 2018 Bernard Trambouze divèrs esquèrra retirat steward
març de 2001 2008      
Totas las donadas son pas encara conegudas.

Demografia[modificar | Modificar lo còdi]

modificar « persona »
 v · d · m 
Evolucion demografica
Populacion comunala actuala (2013): 1214, totala:

1793 1800 1806 1821 1831 1836 1841 1846 1851
427 251 131 595 564 614 608 632 642

1856 1861 1866 1872 1876 1881 1886 1891 1896
718 742 814 819 829 810 806 763 750

1901 1906 1911 1921 1926 1931 1936 1946 1954
751 711 743 725 710 744 722 734 737

1962 1968 1975 1982 1990 1999 2006 2007 2008
801
864
863
824
859
1 026
1 094
1 118
1 139
1 174
2009 2010
1 160
1 195
1 195
1 231
Fonts
Base Cassini de l'EHESS - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE
Evolucion de la populacion 1962-2008
Evolucion de la populacion 1962-2008


Economia[modificar | Modificar lo còdi]

L’economia actuau que s’empara sus la silvicultura, dab los 87% de la comuna caperats de pins[11] ; suu torisme, qui s’es desvelopat mercès a la proximitat de la mar e de l’estanh de Lon ; e sus l’industia quimica, dab la fabricacion de produits derivats de l’òli de gema.

Lòcs e monuments[modificar | Modificar lo còdi]

  • Maison Boulart : bungalow de tipe coloniau, bastit en 1859 peu Charles Boulart. Inscripcion Monument Istoric deu 16 d'abriu de 2002.

Personalitats ligadas amb la comuna[modificar | Modificar lo còdi]

  • Jean-Roger Sourgen (Viela-Sent Gironç 1883 – Òssagòr 1978) : pintre deus paisatges deu Maransin (dunas, pins, estanhs,...).

Véder tanben[modificar | Modificar lo còdi]

Ligams extèrnes[modificar | Modificar lo còdi]

Nòtas[modificar | Modificar lo còdi]

  1. Cartulaire de la Cathédrale de Dax, Liber rubeus ; CEHAG ; Dax ; 2004 ; p. 436.
  2. L’onomastique basque dans le Cartulaire de la cathédrale de Dax ; J.B. Orpustan ; in L’Église et la Société dans le diocèse de Dax aux XIe-XIIe siècles ; CEHAG ; 2004 ; p.181
  3. Véder per exemple la carta de 1871, tirada de l’atlas d’Adolf Stieler. En fèit d’arriu, que poderé n’estar pas sonque ua lèta particularament longa on s’i damorava l’aiga.
  4. Sent Gironç suu site de l’avescat d’Aire e d’Acs.
  5. Bulletin de l’associacion Memoire en Marensin n°6, 1995 ; Michel Mazarico e J.J. Taillentou ; La sauveté de St-Girons ; pp.36-42.
  6. « Présentement (1741) ladite paroisse de Saint-Girons Delest qui était la matrice est totalement couverte par les sables, lesquels couvrent leur église matrice » : citat per J. Beaurredon, Le droit de sanctou et les dunes au 18e siècle, in Bulletin de la Société de Borda 1906, p.63.
  7. Bulletin de l’associacion Memoire en Marensin, hòra seria 1995 ; Joseph Légé ; Registre paroissial de l’église de Linxe ; p.158.
  8. Aquera legenda qu’es evocada peu Cesari Daugèr, in Sonets de Mar ; A l’estanh de Lon ; imp. Pindat ; Lo Mont de Marsan ; 1920 ; LXXXIII ; p.175.
  9. https://www.sudouest.fr/2020/05/29/vielle-saint-girons-40-karine-dasquet-a-ete-reelue-maire-7522872-3577.php
  10. https://www.sudouest.fr/2018/08/29/vielle-saint-girons-40-karine-dasquet-est-le-nouveau-maire-5344798-3577.php
  11. Dossièr d’enquèsta publica P.L.U. Viela-St Gironç, 2007