Tartàs

Aqueth article qu'ei redigit en gascon.
Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.

Vila d'Occitània
Tartàs
Tartas
Descobridor o inventaire
Data de descobèrta
Contrari
Color
Simbòl de quantitat
Simbòl d'unitat
Proprietat de
Fondador
Compren
Data de debuta
Data de fin
Precedit per
Seguit per
Coordenadas
La glèisa de Tartàs.
Armas
Geografia fisica
geolocalizacion
Coordenadas 43° 50′ 01″ N, 0° 48′ 27″ O
Superfícia 30,37 km²
Altituds
 · Maximala
 · Mejana
 · Minimala
 
68 m
20 m
10 m
Geografia politica
País  Gasconha
Contrada Marsan
Estat Bandièra de França França
Region
75
Navèra Aquitània
Departament
40
Lanas Escut de Lanas
Arrondiment
401
Dacs
Canton
4099
Lo País Morcenés Tarusate, burèu centralizator (caplòc deu Canton de Tartàs Èst e deu Canton de Tartàs Oèst avant 2015)
Intercom
244000766
CC deu País Tarusate (residéncia)
Cònsol Jean-François Broquères
(2020-2026)
Geografia umana
Populacion
Populacion totala
(2018)
3 242 ab.
Evolucion de la populacion
Evolucion de la populacion

3 287 ab.
Densitat 105,4 ab./km²
Autras informacions
Còde postal 40400
Còde INSEE 40313

Tartàs[1] (Tartas en francés) qu'ei ua comuna gascona situada dens lo departament de las Lanas e la region de Navèra Aquitània, ancianament d'Aquitània.

Geografia[modificar | Modificar lo còdi]

Comunas a l'entorn.

Toponimia[modificar | Modificar lo còdi]

La prononciacion qu'ei [tar'tas]. Las fòrmas ancianas que son Sanctus Jacobus de Tartas, aus sègles XI-XII, Sanctus Martinus de Tartas, aus sègles XI-XII, Tartassensis, en latin, aus sègles XI-XII, Tartas (mapas deu sègle XVII, shens data, de 1647, de 1651, deu començament deu sègle XVIII, de 1714 e de 1733) [2].

Dauzat e Rostaing qu'explican Tartàs per lo nom gau d'òmi Tartos, dab lo sufixe -acum. Astor, citat per B. Boyrie-Fénié, que causeish tanben Tartos [3],[2].

Negre, citat per Bénédicte Boyrie-Fénié, qu'explica Tartàs per lo gascon tarte (lengadocian tartre), dab lo sufixe aumentatiu -às; Negre que's pensa lo gascon *tartàs devè aver lo medish sens que lo gascon tartarar, « lòc peirós » [2].

Bénédicte Boyrie-Fénié que cred las explicas celticas de Dauzat e Astor non convienen au sud de Gasconha. De mei, lo sufixe -às ei pas adaptat a un nom de persona. Que's vira meilèu cap a ua nocion com la que Negre e sostien. La basa preceltica art- qu'existeish dens lo basco arte, « euse » [Quercus ilex], mès tanben dens arteaga, « eishartigatge ». Qu'ei un rapòrt identic au que i a enter garric e garriga, pr'amor aquera espècia de casse se plai dens los terrens peiroses e calcaris. Lo rapòrt enter arte, « euse » e un lòc peirós qu'ei donc plausible. Lo sufixe basco -atze associat aus noms d'arbos qu'explica lo nom de Tartàs. La preséncia de peirèras de pèiras calcàrias a Carcarèrs, a 2 km, que confirmaré aquera ipotèsi. Per explicar la consonanta iniciau, que cau adméter ua varianta *tarte o *tarta qu'ei soletina (segon J.B. Orpustan) dens lo basco modèrne e qu'estó benlhèu presenta mei au nòrd. J.B. Orpustan qu'ajusta lo sens iniciau de arteaga qu'ei « lòc de matàs » e que prengó lo sens d'« eishartigatge » per metonimia. Que i a un quartièr Tartazu, a Basaburua en Navarra. J.B. Orpustan que nòta lo sufixe ei pas -az(u), mès lo sufixe collectiu utilizat peus vegetaus -tze[2].

Istòria[modificar | Modificar lo còdi]

Administracion[modificar | Modificar lo còdi]

Lista deus cònsols successius
Periòde Identitat Etiqueta Qualitat
març de 2008 2026 [4] Jean-François Broquères PS puish LREM estacat parlementari deu senator Jean-Louis Carrère, conselhèr generau de Tartàs Èst (2011-2015)
març de 1977 2008 Marcel Estivals PS ancian mètge, conselhèr generau de Tartàs Èst (1979-1985)
(mai de) 1945 1977 Gérard Minvielle SFIO puish PS Inspector de las contribucions, senator (1959-1983)
  1945      
Totas las donadas son pas encara conegudas.

Demografia[modificar | Modificar lo còdi]

modificar « persona »
 v · d · m 
Evolucion demografica
Populacion comunala actuala (2013): 3201, totala:

1793 1800 1806 1821 1831 1836 1841 1846 1851
2 759 - -

1856 1861 1866 1872 1876 1881 1886 1891 1896
- - - - 2 955 - - - -

1901 1906 1911 1921 1926 1931 1936 1946 1954
- - 3 053 - - - - - -

1962 1968 1975 1982 1990 1999 2006 2007 2008
2 950
2 952
3 078
2 958
2 769
2 844
2 869
2 891
2 963
3 044
2009 2010
3 025
3 104
3 088
3 169
Fonts
Base Cassini de l'EHESS (recercar) - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE
Evolucion de la populacion 1962-2008
Evolucion de la populacion 1962-2008


Lòcs e monuments[modificar | Modificar lo còdi]

Personalitats ligadas dab la comuna[modificar | Modificar lo còdi]

Véder tanben[modificar | Modificar lo còdi]

Ligams extèrnes[modificar | Modificar lo còdi]

Nòtas[modificar | Modificar lo còdi]

  1. Sit Toponimia occitana
  2. 2,0 2,1 2,2 et 2,3 Bénédicte Boyrie-Fénié, Dictionnaire toponymique des communes. Landes et Bas-Adour, ed. Institut occitan e CAIRN, Pau, 2005, p. 240-241
  3. Albert Dauzat, Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France, Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 669
  4. https://www.sudouest.fr/2020/05/25/tartas-un-troisieme-mandat-de-maire-pour-jean-francois-broqueres-7510382-3567.php