Taoiseach
 | |
| Titular | Simon Harris (ca)   dempuèi lo 9 d'abril de 2024 |
|---|---|
| Residéncia | Steward's Lodge (fr) |
| Nomenat per | Lista dels presidents d'Irlanda |
| Jurisdiccion | Irlanda |
| Institucion | Departament del Taoiseach (ca) |
| Luòc | Irlanda |
| Mandat | 5 ans |
| Creacion | 29 de decembre de 1937 |
| Suplent | Tánaiste (ca) |
| Lista | Lista dels Taoisigh |
| Site web | gov.ie… |
Lo Taoiseach (AFI: /ti:ʃɒx/; al plural Taoisigh, AFI: /ti:ʃi:/) es lo cap de govèrn de la Republica d'Irlanda e lo cap del cabinet irlandés, foncion equivalenta al primièr ministre de las democracias parlamentàrias.
Lo Taoiseach es nomenat pel president d'Irlanda après d'èsser elegit pel Dáil Éireann (la cambra bassa del Parlament). Lo Taoiseach actual es Bertie Ahern, teachta dála (delegat de l'assemblada, equivalent a deputat) del partit Fianna Fáil. Lo Taoiseach designa lo Tánaiste (deputat primièr ministre) que aprèp es nomenat pel president. La foncion de Tánaiste es similara, mas pas equivalenta, a aquela del vicepresident del govèrn. Lo Taoiseach tanben nomena los autres ministres del cabinet e onze membres del Senat irlandés.
La foncion modèrna del Taoiseach foguèt establida dins la constitucion d'Irlanda de 1937, remplaçant la foncion de "President del Conselh Executiu" de l'Estat Liure d'Irlanda de 1922-1937. Ça que la, las foncions del Taoiseach e del President del Conselh Executiu diferisson en qualques aspèctes fondamentals. Per exemple, lo president del Conselh Executiu aviá pas la capacitat de relevar un dels ministres del govèrn. Lo cabinet de l'Estat Liure d'Irlanda, nomenat Conselh Executiu, deviá èsser reformat completament se voliá renovelar una foncion. Lo president del Conselh Executiu tanpauc podiá pas dissòlvre lo Dáil Éireann; aquò èra una decision collectiva del Conselh Executiu. Lo Taoiseach, per contra, ten un ròtle mai important amb mai de poder executiu e la capacitat de relevar un ministre e de dissòlvre lo Parlament.
Lista dels Taoisigh[modificar | Modificar lo còdi]