Santon
Lei santons de Provença son de personatges pichòts d'argila que representan, dins lo betlèm de Nadau, la naissença de Jèsus lo 25 de decembre.
Istòria dei santons
[modificar | Modificar lo còdi]La tradicion dau betlèm tròba son origina a l’Edat Mejana. Quauqueis istorians pensan que seriá sant Francés que, lo primier en 1223, auriá representat la nativitat dins sa glèisa de Greccio en Itàlia. Lei personatges èran jogats per leis estajants dau vilatge, amb de bèstias vertadieras. Aqueu betlèm viu faguèt nàisser una tradicion que s’es prolongada, mai leis actors se faguèron remplaçar per de personatges de lenha, de cera, de faiença etc. Lei primiers betlèms pariers a aquelei que coneissèm ara, apareisson dins lei glèisas au sègle XVI.
Après la Revolucion Francesa qu'entraïnet la tancadura dei glèisas et la supression dei messas de miejanuech, lei representations publicas de la nativitat foguèron escarsas. Es en aqueu periòde qu’en Provença, lei pichons personatges, lei santons, foguèron creats et que cada familha faguèt son betlèm.
La primiera fiera dei santons se tenguèt a Marselha en 1803.
Lei santons
[modificar | Modificar lo còdi]Jèsus et sei parents
[modificar | Modificar lo còdi]Jèsus, coma un nenet, es pausat sus la palha d’una grépia. Sei parents sant Josèp et la Verge Maria son agenolhats e lo velhan.
Lo ravit
[modificar | Modificar lo còdi]Lo ravit es lo personatge ingenú dau vilatge, qu’a ren de donar, mai que còrfondut per la gràcia de l’eveniment, se regaudís de la naissença dau Crist. Es totjorn representat en auçant lei braç.
L’àngel
[modificar | Modificar lo còdi]L’àngel es lo messatgier de la naissença dau pichon Jèsus. Lo pus celèbre es l’Àngel Bofarèu, lo que bofa, ten una trompeta e mena la populacion vèrs l’estable. Generalament, es penjat au dessús de l’estable ont se tròba Jèsus.
Lei Reis
[modificar | Modificar lo còdi]Lei Reis (o Rei Mages o Reis Magues) son tres : Marchion, Gaspar e Bautesar. Vestits ricament, cadun pòrta un present (aur, encens e mirra). Venguts de luenh, son representats amb un dromadari. Segon la tradicion, lei Reis Magues arriban davant lo betlèm lo 6 de genier, lo jorn de l’Epifania.
Lei pastres
[modificar | Modificar lo còdi]Lei pastres son de personatges biblics de l'epòca puei que la Bíblia parla d’elei. Se tròban sovent pròche lo Crist, perque son lei primiers arribats. Pòdon èstre joves o vielhs, apiejats sus un baston, drechs o de genolhons. Pòrtan sovent un anhèu dins lei braç o sus leis espatlas.
Lei bèstias
[modificar | Modificar lo còdi]L’ase e lo buòu son totjorn presents dins lo betlèm. Agachan lo pichòt Jèsus e lo caufan amb son alen. Lei fedas son indispensablas. Representan lei tropèus dei pastres. Dins un betlèm se pòdon trobar tanben lo can dau caçaire, lo pòrc, leis aucas, l’ase que pòrta la farina dau molinier, etc.
Lo vielh e la vielha
[modificar | Modificar lo còdi]Son assetats sus un banc de la plaça dau vilatge.
Lo tamborinaire
[modificar | Modificar lo còdi]Lo tamborinaire es representat amb son tamborin e son galobet.
Lo panieraire
[modificar | Modificar lo còdi]Pòrta una granda paniera que servirà de brèç au novèu nascut.
Lo curat
[modificar | Modificar lo còdi]Pançut e caplumat, es encargat d’administrar lo vilatge.
