Oliver Cromwell

Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.
Retrach d'Oliver Cromwell.
Esquèma generau de la Guèrra Civila Anglesa e dei campanhas d'Oliver Cromwell (1642-1651).

Oliver Cromwell (25 d'abriu de 1599 - 3 de setembre de 1658) foguèt un generau e un òme politic anglés que participèt ai Guèrras dei Tres Reiaumes (1642-1652]) dins lo camp dau Parlament e a la formacion dau Commonwealth d'Angletèrra. Ne'n venguèt lo Lord Protector de 1653 a sa mòrt.

Protestant puritan, foguèt elegit au Parlament per la vila de Cambridge e formèt una tropa de cavalariá durant la Premiera Guèrra Civila Anglesa (1642-1646). Comandant competent, venguèt rapidament cap de l'armada parlementària còntra lei partisans dau rèi Carles Ièr (1625-1649). Venceire de la batalha decisiva de Naseby en 1645, eliminèt lei rèstas dei partisans dau rèi de 1645 a 1653 e participèt a la formacion d'un govèrn republican dich Commonwealth d'Angletèrra e ne'n venguèt lo cap fins a sa mòrt. En fòra d'Anglatèrra, esquichèt tanben leis aliats escocés e irlandés de Carles Ièr. Leis Escòcians, pòble protestant, poguèron negociar una patz permetent la participacion dau país ais institucions dau Commonwealth. En revènge, leis Irlandés catolics deguèron acceptar de condicions fòrça duras que favorizèron la colonizacion de l'illa per leis Anglés.

A sa mòrt, foguèt remplaçat per son fiu Ricard Cromwell qu'abdiquèt rapidament au profiech dau generau George Monck. Aqueu darrier favorizèt la restauracion de la monarquia.