Literatura augusta

Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.
Retrach de la reina Anna d'Anglatèrra, gravadura colorada d'un atlàs comandat per August lo Fòrt, Duc de Saxònia, 1706-1710.
Jòrgi I de Grand Bretanha.
Cal melhorar l'escritura d'aquel article.
L’ortografia, la gramatica, lo vocabulari, la sintaxi o autres aspèctes lingüistics incorrèctes son a verificar. Podètz corregir o crear la discussion.

La Literatura augusta (en anglés: Augustan Literature) es un estil de literatura anglesa que correspond aperaquí als reinatges de la reina Anna, lo rei Jòrgi I, e Jòrge II.[1] Los critics se fan referéncia amb aqueste nom a la literatura creada entre 1700 e 1760 (o, per qualqu'uns, fins al 1789). Es una epòca que vegèt lo rapid desvolopament del roman, una explosion de la satira, l'evolucion del teatre, de la satira politica fins al melodrama, e una evolucion cap a la poesia d'exploracion personala. En filosofia, èra una epòca dominada per l'empirisme, del temps que los escrits economia politica marquèron l'evolucion del mercantilisme en un sens scientific, lo desvolopament del capitalisme, e lo triomfe del comèrci.

Los limits cronologics de l'epòca son imprecises, principalament pr'amor que l'origina del tèrme en la critica del sègle XVIII ne faguèt una etiqueta per tal de designar vagament tota una epòca de satira. Aqueste nòu periòde august vegèt nàisser d'escrits politics excepcionalment audaces en totes los genres, amb las satiras de l'epòca marcada per un ton ironic, plen de calhetadas, e un aire superficial de digna calma qu'amagava per dejós unas criticas agudas.

Creissèt l'alfabetizacion e la populacion, en particular la de Londres, per çò que la literatura se difondèt per tot lo reialme. Los autors gradualament creèren una literatura qu'anava en de direccions pròprias, mai que seguir las convencions monoliticas prealablas e, amb gràcias a acò, comencèron lentament a respectar e recrear divèrsas composicions folcloricas. Jos l'aparença d'una seria d'estils d'escritura placids e extrèmament regulats, s'entamenan en aquela epòca de tendéncias desvolopadas largament en l'epòca romantica posteriora — mentre politicament, filosoficament e literàriament, la consciéncia modèrna començava a nàisser d'entre las nocions feudalas e cortesanas de las epòcas precedentas.

Lo contèxt istoric[modificar | Modificar lo còdi]

Jòrgi II de Grand Bretanha.

Lo tèrme "august" o "augustan" proven de Jòrgi I e del sieu desir de se veire coma un nòu Cesar August, puè que lo sieu nom èra Jòrgi August. Alexander Pope, en imitant Oraci, escriguèt una Epistle to Augustus (Epistòla a August) adreiçada a Jòrgi II que reforçava aparentament l'idèa d'aquesta epòca coma semblabla a la d'August, quand la poesia se faguèt mai amanierada, politica e satirica qu'en l'epòca de Juli Cesar. Voltaire e Oliver Goldsmith en lor Istòria de la literatura (History of litterature) emplegaron lontèrme "August (Augustan)" per secreferir a la literatura dels ans 1720 e 1730.

Endefòra de la poesia, totun, l'epòca augusta es coneguda generalament amb d'autres noms. Doas etiquetas imprecisas son estadas aplicadas a aquesta epòca: l'èra del Neoclassicisme e l'Edat de la Rason. Los dos tèrmes an cèrta utilitat, mas ambedós tanben escuresisson lo tèma. E mai la critica neoclassica en França foguèt importada en França a las letras anglesas, durant lo decènni de 1720, l'anglés aviá abandonat las siás restriccions en tot, levat del nom. E en çò que tanh a saber si se tractava o non d'una epòca de "Lums", lo critic Donald Greene escriguèt vigorosament contra acò, en argumentant persuasivament que la caldriá apelar "L'epòca de l'exuberància", mentre que T. H. White defendèt l'expression "L'epòca de l'escandal." Mai recentament, Roy Porter argumentèt tornar, que lo desvolopament de la sciéncia dominèt la rèsta dels airals de la coneissença, çò que faguèt d'aquestes tempses una epòca inconfusiblament de las Lums (Porter, 2000).

Un dels fachs mai transcendentals del sègle XVIII foguèt la creissenta disponibilitat de material imprimit, tant pels lectors coma pels autors. Los libres baissèron de prètz radicalament, e se vendián de libres usats en la Fièira de Sant Bartomèu e autras fièiras. En mai, un energic comèrci de "chapbooks" (de pichons libres que contenián baladas, de poèmas, de contes, de tractats e de jornals de grand format aportaren l'informacion e las tendéncias londresencas fins als confins mai aluenhats del reialme. Doncas, non solament las gents de York coneissián los eveniments del Parlament e de la cort, mas los de Londres èran mai conscients de çò qu'arribava en la ciutat de York. Mai encara, en aquesta epòca anteriora als dreches de copyright, èran frequentaa las edicions piratas, mai que mai dins los airals sens contacte frequent amb Londres; aquestas edicions piratas encoratgèron los libraris a aumentar los enviaments cap a de centres periferics coma Dublín, çò qu'augmentèt, nòvament, la coneissença a travèrs de tot lo reialme.

Totes los tipes de literatura s'escampèron rapidament en lèu. Comencèt non solament d'i aver jornals, mas se multipliquèron e se faguèron extrèmament populars. Mai encara, los periodics se comprometèron immediatament, doncas las faccions politicas creèren los sieus pròpris periodics, filtraban d'istòrias e sobornaron als jornalistas. Los clèrgues mai destacats fasián estampar los sieus sermones, e èran de libres superventas. Doncas que las òbras religiosas dels dissidents, dels establits e dels independentes èran impresas, lo movement constant d'aquestas òbras ajudèt a amendrir la homogeneidad religiosa e alimentèt la creissenta tolerància religiosa. L'art d'escriure d'assages èra gaireben dins lo sieu ponch culminant. Las reünions de la Royal Society se publicavan amb regularidad, e aquestes eveniments se tractavan e explicavan o aplaudissián en la premsa mai populara. Los darrièrs libres dels estudioses avián "claus", "d'indèxes" e "de resumits" faches tre eles que poguèsson popularizar, resumir e los explicar a un public ample. Los indèxes de referéncias crosadas, uèi lo jorn abitualas, èran una novetat dins lo sègle XVIII, e de divèrsas personas creèren d'indèxes per de libres ancians d'aprendissatge, de sòrta que qui que siá podiá trobar rapidament çò qu'un autor aviá dich envolopa un tèma determinat. Se multipliquèron los libres d'etiqueta, de correspondéncia, e d'instruccion morala e higiene. L'economia comencèt coma una disciplina seriosa, mas o faguèt en forma de nombroses "projèctes" per resòlver los mals d'Anglatèrra (e d'Irlanda, e d'Escòcia). Las colleccions de sermones, disertaciones sobre de controvèrsias religiosas, e de profecias, tant nòvas coma vièlhas e explicadas, creisheren en la siá infinida varietat. Per resumir, los lectors del sègle XVIII èran aclapats per las voses que concorrián entre se. Çò de veritable e çò de fals èran amassa en las estanterías, e qui que siá podiá èsser un autor publicat, çò de meteis que qui que siá podiá preténer passar per erudito en usant d'indèxes e de resumits.

Lo costat positiu de l'explosion d'informacion foguèt que lo sègle XVIII resultèt marcadamente mai educat que los sègles precedents. L'educacion demorèt mens reservada per las classas superioras que dins de sègles anteriors, e en consequéncia las contribucions a la sciéncia, la filosofia, l'economia e la literatura arribèron dempuèi totas las parts del nòu Reialme Jonhut. Pel primièr còp, tot çò qu'una persona aviá de besonh per èsser educada èra l'alfabetizacion e una bibliotèca. Èra una epòca d'"illustracion" en lo sens que l'insisténcia e l'impuls per trobar d'explicacions rasonablas de la natura e l'umanitat se convertiguèt en una obsession; e una "edat de la rason" en lo sens qu'èra una epòca que considerava los metòdes clares e racionales superiors a la tradicion. Malgrat aiçò, aquesta instruccion aviá tanben un costat escur, que los autors dieciochescos sentiguèron constantament, e es que l'absurd e la baujum atenhián mai adeptos que jamai. Los barlòcas e timadores enganhavan mai, çò de meteis que los savis educavan mai, e los Apocalipsis fascinantes e espeluznantes concorreguèron en las estanterías amb la sobria filosofia. Çò de meteis qu'arriba amb Internet dins lo sègle XXI, la democratización de la publicacion signifiquèt que los vièlhs sistèmas per determinar la valor e uniformidad del ponch de vista èran confuses. Aital, èra de mai en mai malaisit confiar en los libres dins lo sègle XVIII, doncas aquestes èran de mai en mai facils de far e crompar.

Contèxt istoric, politic e religiós[modificar | Modificar lo còdi]

Una reina Ana «malhumoradamente estúpida».

Lo periòde de la Restauracion s'acabèt amb la crisi de l'exclusion e la Revolucion Gloriosa, que lo Parlament creèc en el una nòva nòrma per la succession al tròn britanic que favoririá totjorn al Protestantismo per lo dessús de la proximitat familiala. Aquò amièc al tròn a Guillermo e María coma de successors de Jacobo II, e se codificó en l'Acta d'Establiment (1701). Jacobo Partiguèt en França dempuèi a on lo sieu filh Jacobo Francisco Estuardo lancèt un assag de recuperar lo tròn en 1715. Autre assag foguèt menat a tèrme pel filh d'aqueste darrièr, Carlos Eduardo Estuardo en 1745. Aquestes assages d'invasion se solien aperar abreviadamente coma "lo 15" e "lo 45". Quand Guillermo moric, Ana Estuardo o succediguèt en lo tròn. L'estupiditat de la reina Ana èra proverbial: Thomas Babbington Macaulay diriá d'ela que "quand èra de bona umor, [ela] èra mansamente estúpida e, quand èra de marrida umor, malhumoradamente estúpida." Lo reinatge d'Ana vegèt se liurar doas guèrras, amb de grandes triomfees de la part de John Churchill, lo Duque de Marlborough. L'esposa de Marlborough, Sarah Churchill, èra la melhora amiga d'Ana, e fòrça supausavan que controtlava secretamente a la reina en totes los aspèctes. Amb un governant flac e la cresença que lo veritable poder èra dins de mans dels ministres destacats, las doas de faccions politicas intensificaron la siá oposicion mutuau: los whigs e los tories se lancèron los òm dirèctament a pels autres. Aquesta feblesa del tròn faguèt que s'incrementèsson rapidament los poders del partit que comandès dins lo Parlament e amièc a l'establiment, de facto, d'un Primièr Ministre (e mai se encara pas s'usès aqueste tèrme) en la persona de Robert Walpole. Quand Ana moric sens descendencia, la succediguèt en lo tròn Jorge I, Elector de Hanóver. Jorge I se preocupèt jamai per aprene anglés, e lo sieu isolament respecto dins lo pòble anglés foguèt decisiu per manténer lo caractèr irrelevante de lo sieu poder. Lo sieu filh, Jorge II, per la siá part, parlava qualquarren d'anglés e encara francés, e lo sieu foguèt lo primièr reinatge plenament hanoveriano en Anglatèrra. Per alavetz, los poders del Parlament s'èran ampliadi silenciosamente, amb çò que lo poder de Jorge II benlèu sonque poguèt igualar al del Parlament.

La populacion de Londres creishec espectacularmente. Pendent la Restauracion, creishec de 30.000 a 600.000 abitants en 1700 (Old Bailey) (Millwall history). Per 1800, aviá atengut los 950.000. Pas totes aquestes residents en Londres èran prósperos. L'acta de cercamiento aviá destruit las granjas de las familhas mai modèstas, e las zònas ruralas experimentèron una dolorosa praubesa. Quand l'Acta Negra s'estendèt per inclure a totes los opausants als cercamientos, las comunitats ruralas pauras se vegèron forçadas a emigrar o a patir (vejatz-vos Thompson, Whigs). Doncas, los joves del camp partissián sovent en Londres amb l'esperança de trionfar, e aquò incrementèt las filas dels paures urbans e de trabalhadors bon mercat pels empresaris de la vila. Signifiquèt tanben un increment del nombre de criminales, prostitutas e mendigos. La paur als delictes patrimoniales, la violacion e a la fam que se tròban en la literatura augusta a de se plaçar en lo contèxt del creissement de Londres, aital coma en la despoblacion del camp.

En partida a causa d'aquesta pression de la populacion, los delictes patrimoniales se convertiguèron en un negòci tant pels criminales coma per aqueles que se ganhavan la vida en los atrapant. Destacats senhors del crim coma Jonathan Wild inventèron de nòvas formas de panatòri, e los periodics èran ansiosos per relatar de notícias de crims. Se faguèron populars las biografias de criminalas ausats, çò que provoquèt a lo sieu còp lo creissement de biografias fictivas de criminalas fictius. Se solien liéger de contes admonitorios sobratz de femnas del camp enganhat per sofisticados libertinos (coma Anne Bond) que se'n supausava que abundaban en las depravadas de vilas. Los relats fictius de femnas d'exemplars violats (o que s'escapan de la violacion per fòrça pauc) se faguèron populars.

La pression demografica signifiquèt tanben que lo malcontentament urban resultava jamai malaisit de trobar pels oportunistas politics, e Londres sofriguèt una seria de tarrabastèris, la màger part d'eles contra de supausats agents provocadores catolics. Quand s'introdusiguèron las bevendas bon mercat de nauta graduacion, la situacion empejorèt, los escrivans e d'artistas protestèron per la novetat de la ginebra (vejatz-vos, per exemple, Gin Lane de William Hogarth). Dempuèi 1710, lo govèrn promoguèt las destilerías coma una font de crèdit e de comèrci, e se requerissiá pas licéncia per fabricar o vendre ginebra. I a de cases documentats de femnas qu'estofavan als sieus filhs per vendre la ròba e obténer aital ginebra, de sòrta que aquestes establiments creèren, al meteis temps, la neuritud dels tarrabastèris e las condicions qu'arribarián contra el de tales tarrabastèris (Loughrey e Treadwell, 14). Los dissidents (aqueles protestantes radicales que se jonhián pas dins la Glèisa d'Anglatèrra) reclutó los sieus religioses d'entre los paures de la vila, que predicaba, e divèrses vástagos dels movements puritano e "independent" (baptistas) li incrementèron a el substancialament lo nombre de los sieus membres. Un tèma d'aquestes ministres èra lo perilh de la glèisa catolica, a qui amb frequéncia vesián coma la puta de Babilonia. Del temps qu'Ana apertenguèt dins la glèisa nauta, Jorge I veniá d'una nacion pro mai protestante qu'Anglatèrra, e Jorge II èra gaireben glèisa bassa, coma mostrarián los eveniments de la controvèrsia bangoriana. La convocación foguèt efectivament dissolguda per Jorge I (que lutava amb la Camèra dels Lores), e Jorge II èra satisfach de manténer la suspension. En mai, los dos primièrs hanoverianos èran preocupats per Jacobo Francisco Estuardo e Carlos Eduardo Estuardo, qui avián un considerable supòrt en Escòcia e Irlanda, e qui que siá que fòra tròp "glèisa nauta" se suspectava que podiá èsser un jacobita, mercés en granda mesura, als inflados de paurs de Walpole qu'aguès simpatizantas Estuardo en quin grop que siá qu'o apiegès pas a el.

Istòria e literatura[modificar | Modificar lo còdi]

La literatura del sègle XVIII —particularament a principis de sègle, qu'es çò que lo tèrme "august" sòl normalament indicar— es explicitament politica d'una manièra que paucas d'autras çò son. A causa de que un autor professional se distinguissiá pas encara d'un autor a sòu, aqueles qu'escrivián poesia, de romans, e d'òbras de teatre, èran sovent politicament actius o politicament finançats. Encara pas s'èra desvolopat una estetica de separacion artistica del mond quotidian, e se considerava arcaica e irrelevante l'idèa aristocrática d'un autor tan nòble coma per èsser per lo dessús de las preocupacions politicas. Lo periòde pòt èsser una "epòca d'escandal," se se considèra que los autors d'aquesta epòca tractavan especificament dels crims e los vicios de lo sieu mond.

La satira, en pròsa, en teatre o en poesia, èra lo genre qu'atraguèt los escrits mai enérgicos e voluminoses. Las satiras creades en lo periòde august èran ocasionalmente amables e inespecíficas —de comentaris sobratz la cómicamente defectuosa condicion umana —mas almens amb parièra frequéncia èran criticas especificas sobratz politicas, d'accions e de personas concrètas. Quitament aquestas òbras estudiosamente pas topicas èran, en realitat, d'afirmacions clarament politicas dins lo sègle XVIII. En consequéncia, los lectors de la literatura d'aqueste sègle an de besonh comprene l'istòria del periòde mai prigondament que los lectors de quina autra literatura que siá. Los autors escrivián per un public informat e sonque de manièra fòrça segondària per la posterioridad. Quitament los autors que criticavan aquesta literatura coyuntural (coma Jonathan Swift e Alexander Pope, en The Dedication to Prince Posterity de Conte d'una barrica e La dunciada, entre d'autras pèças) criticavan a d'autors concrèts que son desconeguts sens una coneissença istorica de l'epòca. La poesia d'aquesta centuria, en totas las siás formas, èra dins dialòg constant: cada autor respondiá e comentava a d'autres. Los romans de l'epòca s'escrivián contra d'autres romans contemporanèas (vejatz-vos las batalhas entre Henry Fielding e Samuel Richardson e entre Laurence Sterne e Tobias Smollett). Las òbras de teatre s'escrivián per se trufar d'autras òbras, o per contrarestar la capitada de de autras (vejatz-vos la reaccion en contra e en favor de Catón e, mai tard, la de Fielding The Authors Farce). Doncas, istòria e literatura son jonhudas d'una manièra rara còp vist en d'autres moments istorics. Aquesta escritura metropolitana e politica pòt semblar intima o literatura de salon, mas, d'autra banda, èra la literatura de personas prigondament compromesas amb la recèrca d'un nòu tipe de govèrn, de nòvas tecnologias, e de nòvas provocacions ofensius per las certituds filosóficas e religiosas.

Pròsa[modificar | Modificar lo còdi]

En aquesta epòca prosperaron l'assag, la satira, e lo dialòg (en filosofia e religion), e lo roman anglés comencèt de vertat coma una forma artistica seriosa. L'instruccion a de començaments de sègle arribèt a las classas d'obrièras, aital coma a las mièjas e nautas (Thompson, Class). Mai encara, l'instruccion demorèt pas limitada als òmes, e mai se siá malaisit establir estatisticas de femnas lectoras. Comencèron en aquesta epòca las bibliotècas ambulantes pels lectors. Las bibliotècas èran dobèrtas dins tot lo mond, mas s'assòcian principalament al patrocini femenin e a la lectura de romans.

Joseph Addison, jornalista.

Jornalisme e assag[modificar | Modificar lo còdi]

Los ensayistas angleses coneissián los modèls continentales, mas desvolopèron un estil independent d'aquesta tradicion e la literatura jornalistica s'incrementèt entre 1692 e 1712. Los periodics èran bon mercat de produsir, rapids de liéger, e una manièra viabla d'influir en l'opinion publica; en consequéncia aviá fòrça periodics de grand formato dirigits per un sol autor e amb una seria d'escrivans a sòu (de cridats autors de "Grub-Street, -lo carrèr del manjar-"). Un periodic vendèt mai que lo rèste, en los dominant a totes: L'espectador (The Spectator, 1711), escrich per Joseph Addison e Richard Steele (amb de contribucions ocasionalas de la part de los sieus amics). L'espectador desvolopèt tota una seria de personatges de pseudonims, en inclusent a "Mr. Spectator," Roger de Coverley, e "Isaac Bickerstaff", e tant Addison coma Steele creèren de ficcions qu'entornegèsson als sieus narradors. Lo sieu ponch de vista desapasionado envolopa lo mond (la postura d'un espectador, mai que d'un partícipe) èra essencial pel desvolopament de l'assag anglés, doncas establiguèron lo fondament sobratz eth quau Addison e Steele podián comentar e soscar envolopa las costums e los eveniments. Lo ensayista anglés es pas un filosòf coma Montesquieu, mas un observaire aunorat e un parièr als sieus lectors. Après la capitada de l'espectador, apareguèron mai periodics de comentaris politics. Malgrat aiçò, las faccions e de coalicions politicas s'avisèron fòrça lèu del poder d'aqueste tipe de premsa, e comencèron a fondar periodics per escampar de brusors. Se ditz que lo ministre tory Robert Harley (1710–1714) gastèt mai de 50.000 liuras esterlinas en crear e sobornar a la premsa (Butt); se coneis aqueste impòrt pr'amor que los sieus successors o faguèron public, mas se suspècta qu'aquestes (lo govèrn Walpole) gastèron quitament mai. Los politics escrivián pels periodics, los apiejavan, e èra plan sabut que qualqu'uns plan coneguts coma Mist's Journal, èran de mèrs pòrtavoses del partit.

Samuel Johnson (1709-84) es lo prototipe de ensayista neoclassic, amb d'òbras coma un Diccionari e Lives of the Poets (de Vidas de poètas).

Filosofia e religion[modificar | Modificar lo còdi]

Lo periòde august aguèt mens literatura de controvèrsia religiosa que l'epòca de la Restauracion. Aguèt, malgrat aiçò, d'autors puritanos, e òm dels noms usualmente associats amb lo roman es benlèu lo mai prominente escrivan puritano: Daniel Defoe. Après la coronación de la reina Ana, las esperanças dels dissidents de revertir la Restauracion èran dins lo sieu ponch mai bas, e la literatura dissident passèt de l'ofensiva a la defensiva, de çò de revolucionari a çò de conservador. La infame ofensiva de Defoe en la lucha entre la nauta e la bassa glèisa se produsiguèt en la forma de The Shortest Way with the Dissenters; Or, Proposals for the Establishment of the Church. L'òbra èra satírica, en atacant totas las preocupacions de las figuras del sistèma sobratz las provocacions dels dissidents. Es, en d'autres mots, defensiva. Mai tard encara, lo trabalh mai majestuoso de l'epòca, e l'òbra mai citada e liejuda, anèt la de William Law A Serious Call to a Devout and Holy Life (1728). Foguèron tanben populars las Meditations de Robert Boyle. Tant Law coma Boyle invocaban una renaissença, e ponèron las condicions pel desvolopament del metodismo e l'estil de sermón de George Whitefield. Malgrat aiçò, las siás òbras se dirigissián als individus, mai qu'a las comunitats. L'epòca dels revolucionaris religioses e de militants evangelistas èra ja passat.

Primièra pagina de l'edicion londonenca de 1776 de la riquesa de las nacions.

Tanben en contrast amb la Restauracion, quand la filosofia en Anglatèrra èra totalament dominada per John Locke, lo sègle XVIII vegèt una vigorosa competicion entre los seguidors de Locke. George Berkeley estendèt l'enfasi de Locke sobre la percepcion per argumentar que la percepcion per se sola resòlv lo problèma cartesiano de la coneissença subjectiva e objectiu en disent "èsser es èsser percebut." Sonque aquelas causas que son percebudas per una consciéncia son realas, ditz Berkeley. Para Berkeley, la persistencia de la matèria residís en lo fach que Dieu percep aquelas causas que los umans pas, qu'un Dieu viu e continualament atent, conscient e implicada es l'unica explicacion racionala per l'existéncia de la matèria objetiva. En esséncia, doncas, lo escepticismo de Berkeley amie a la fe. David Hume, per la siá part, amièc lo escepticismo empírico fins a l'extrèm, e anèt lo filosòf empirista mai radical de l'epòca. Ataquèt las premissas que las gents acceptava sens examinar, e la siá escepticismo apuntava a la Metafísica dins d'airals qu'unes autres empiristas avián assumit qu'èran materiales. Hume obstinadamente Refusèt entrar dins de consideracions de la siá fe personala en la divinidad, mas lo sieu assaut a la logica e de prejudicis de la teodicea e la cosmogonía èra devastador, e se concentrèt en çò de probable e o empírico d'una forma qu'amiarie al utilitarismo e al naturalismo mai serada.

En filosofia sociala e politica, l'economia se tròba en la basa de granda part de la discussion. The Fable of the Bees (Fábula De las abelhas, 1714) de Bernard de Mandeville se placèt en lo centre de la controvèrsia en relacion amb lo comèrci, la moralidad e l'etica sociala. Mandeville Argumentèt que lo despilfarro, la lujuria, l'orgulh e totes los autres vicios "privats" èran bones per la societat en lo sieu conjonch, doncas cadun d'eles amiauen a l'individu a emplegar a d'autres, a gastar liurament, e liberar lo principal per que fluyera en l'economia. L'òbra de Mandeville es plea de paradòxas e preten, almens en partida, polemizar sobre çò qu'el vesiá coma una filosofia ingenua del progrès uman e de la vertut innata. Malgrat aiçò, los arguments de Mandeville, inicialament un atac sobratz la corrupcion de la Guèrra de Succession Espanhòla, serián citats sovent per d'economistas que desiravan eliminar la moralidad d'afars comerciales.

Los profanos remembran a Adam Smith coma paire del capitalisme, mas la siá òbra La teoria dels sentiments morales de 1759 ensajava tanben trobar una nòva basa a l'accion morala. La siá enfasi en lo "sentiment" èra fòrça pròpria de l'epòca, doncas accentuèt lo besonh de "simpatia" entre d'individus coma la basa d'una accion avienta. Aquestas idèas, e la psicologia de David Hartley, influiguèron en lo roman sentimental e quitament en lo naciente movement metodista. Se los sentiments de simpatia transmetián moralidad, seriá pas possibla indusir a la moralidad en proporcionant de circonstàncias agradablas? La màger òbra de Smith foguèt Investigacion de la natura e causas de la riquesa de las nacions de 1776. Çò Qu'aviá en comun amb de Mandeville, Hume, e Locke èra que començava examinand analíticamente l'istòria dels escambis materiales, sens soscar envolopa la moralidad. En luòc de dedusir dempuèi çò d'ideal o çò de moral a çò de real, examinèt la realitat e ensagèt formular de nòrmas inductivas.

Lo roman[modificar | Modificar lo còdi]

Las basas del roman foguèron establidas pel jornalisme, lo teatre e la satira. Longas satiras en pròsa coma Los viatges de Gulliver (1726) avián un personatge central que viu de divèrsas aventuras e pòt (o pas) aprene de leiçons. Malgrat aiçò, la mai importanta font satírica per l'escritura de romans venguèt del Quishòt (1605, 1615), de Cervantes. En general, pòdon se veire aquestes tres d'aisses, teatre, jornalisme e satira, en se jonhent e en originant tres tipes distintos de roman.

Robinson Crusoe (1719) de Daniel Defoe foguèt la primièra grand roman del nòu sègle. Defoe Trabalhèt coma jornalista pendent e après la siá composicion, e doncas coneguèt las memòrias d'Alexander Selkirk, qu'èra demorat pendent de divèrses ans dins una isla de Sudamérica. Defoe Prenguèt la vida reala e, d'ela, generèt una vida de ficcion, en satisfasent un mercat essencialament jornalistic amb la siá ficcion. En los ans 1720, Defoe entrevistèt a criminales famoses e relatèt las siás vidas. Investiguèt en particular a Jack Sheppard e Jonathan Wild e escriguèt True Accounts (de Relats veritables) de las fugas (e destinacion) del primièr e de la vida del segond d'eles. En los sieus reportatges sobratz prostitutas e criminales, Defoe poguèt aver conegut la vida reala de Mary Mollineaux, que poguèt èsser estat lo modèl per la protagonista de Moll Flanders (1722). Aqueste meteis an, Defoe escriguèt Diari de l'an de la plaga (1722), que resumissiá los orrors e tribulaciones de 1665 per un mercat jornalistic de memòrias, e ensagèt un conte sobratz la superacion personala d'un òme que sort de la classa trabalhadora en Colonel Jack (1722). Lo sieu darrièr roman tornèt al tèma de la femna queiguda en Roxana (1724). Temáticamente, Las òbras de Defoe son constantament puritanas. Totas narran la casuda, una degradacion de l'esperit, una conversion e una elevacion extática. Aquesta estructura religiosa impliquèt necessàriament un bildungsroman, doncas cada personatge li caliá aprene una leiçon sobratz òc meteis e acabar mai savi.

Sophia Western, Eroïna del roman de 1749 Tom Jones, de Henry Fielding, vestida a la mòda de 1800, data de l'illustracion.

E mai se entre se produsiguèron tant de romans, Pamela o la vertut recompensada (1740) de Samuel Richardson es la seguenta hita decisiu en lo desvolopament del roman anglés. Los modèls generics de Richardson èran pro desparièrs dels de Defoe. En luòc de trabalhar la biografia jornalistica, Richardson aviá en esperit de libres de superacion personala qu'èran pro popularas en l'epòca. Pamela Andrews Entra a trabalhar a l'ostal d'un "Sr. B." Coma a de far una filha, escriu constantament a la siá maire, e coma una jove crestiana, es totjorn dins gardia per defendre la siá "vertut" (aquò es, la siá virginidad), doncas lo Sr. B la desira. Lo roman acaba amb lo sieu matrimòni amb lo sieu empleador e lo sieu ascens a la posicion de dama. Pamela, Coma lo sieu autor, presenta lo ponch de vista d'un dissident e un whig envolopa l'ascens de classas. L'òbra faguèt nàisser, de manièra gaireben simultánea, una seria de satiras, la mai memorable que n'es l'òbra de Henry Fielding's Shamela (1742).

Fielding Contunhèt hostigando a Richardson amb Joseph Andrews (1742), lo conte sobratz lo frair de Shamela, Joseph, que se passa la vida en ensajant protegir la siá pròpria virginidad, en invertint d'aquesta manièra los papièrs de la depredación sexuala de Richardson e satirizando l'idèa d'aténher l'ascens social mejançant lo sèxe. Malgrat aiçò, Joseph Andrews es pas una parodia de Richardson, doncas Fielding ejemplificaba la siá cresença en la "bona natura," qu'es una qualitat de vertut innata qu'es independenta de la classa e que pòt totjorn prevalecer. L'amic de Joseph, lo párroco Abraham Adams, e mai se es pas un bobo, es ingenuo e possedís bona natura. La siá pròpria bontat basica li empedís veire la maldad del mond, e los incidents en lo camin (doncas la màger part del roman es l'istòria d'un viatge) permet a Fielding satirizar las condicions del clero, la praubesa rurala (e los hacendados), e la cruseltat dels òmes de negòcis.

De 1747 a 1748, Samuel Richardson publiquèt Clarissa en forma de seria. A diferéncia de Pamela, es pas un conte que se recompense la vertut. En lo sieu luòc, es un relat extrèmament tragic e conmovedor d'una jove cuyos de paires ensajan la forçar a se maridar amb un nòvi incompatible, en la lançant d'aquesta forma als braces d'un libertino calculador cridat Lovelace. A la fin, Clarissa morís en el per lo sieu pròpri desir. Lo roman es òm òbra mèstra de realisme psicologic e efècte emocional, e quand Richardson anava acabar lo serial, quitament Henry Fielding li escriguèt, per li demandar qu'auciguèsse pas a Clarissa. Coma amb Pamela, Richardson destaquèt a l'individu sobratz la societat, e çò de personal per lo dessús de la classa. E mai se Fielding liegie e gaudissiá de Clarissa, al meteis temps escriviá en contra de los sieus messatges. La siá Istòria de Tom Jones, un expósito de 1749 ofrís lo reverso de l'argument de Clarissa. Tom Jones es substancialament cossent damb lo poder de l'individu d'èsser qualquarren mai o mens de çò que la siá naissença prevesiá, mas de nòu destaca lo luòc de l'individu en la societat e los embrancaments socials de las eleccions individualas. Fielding Respond a Richardson en ofrint un tipe d'istòria similara (s'una gojata pòt escuélher o pas lo sieu pròpri coble) mas en mostrant cossí la familha e la aldea pòdon complicar e apresurar emparejamientos e felicitat.

Un retrait de Tobias Smollett.

An de se mencionar d'autres dos romancièrs, que, coma Fielding e Richardson, dialogauen a travèrs de las siás òbras. Las òbras de Laurence Sterne e Tobias Smollett ofrisson de ponchs de vista opausada sobre la persona en la societat e lo metòde del roman. Lo clèrgue Laurence Sterne conscientemente volguèt imitar a Jonathan Swift amb lo sieu Tristram Shandy (1759–1767). Tristram Vòl escriure lo sieu autobiografía, mas coma lo narrador de Swift en Conte d'una barrica, se preocupa pr'amor que brica de la siá vida pòt s'entendre sens comprene lo sieu contèxt. Per exemple, compte al lector qu'en lo meteis moment en qu'èra concebut, la siá maire disiá, "Donères còrda al relòtge?" Per explicar cossí sabiá aquò, explica que lo sieu paire se preocupava per li donar còrda al relòtge e "d'autres afars de familha" un jorn al mes. Per explicar perqué caliá li donar còrda al relòtge alavetz, li cal explicar a lo sieu paire. En d'autres mots, la biografia va cap a enrè, mai que cap a davant en lo temps, sonque per, alavetz, sautar cap a davant divèrses ans, tocar d'autre ponch, e anar cap a enrè de nòu. Es un roman amb una energia excepcionala, amb digresiones a de multiples nivèls, de divèrsas satiras, e de frequentas parodias.

Per la siá part, lo jornalista, revirador e istorian Tobias Smollett, escriguèt de romans aparentament mai tradicionales. Se concentrèt en lo roman picaresca, qu'un personatge d'inferiora origina passariá en el per una seria interminabla d'aventuras. Sterne Pensava que los romans de Smollet prestavan una atencion indeguda als aspèctes mai basses e vulgars de la vida, que enfatizaban la suciedad. E mai se aquesta es un planh superficial, soslinha una importanta diferéncia entre los dos coma d'autors. Sterne Arribèt al roman dempuèi un passat satírico, del temps que Smollett arribèt dempuèi lo jornalisme. En lo sègle XIX, los romancièrs aurián de tramas mai prèpas a las de Smollett que las de Fielding o Sterne o Richardson, e lo sieu desvolopament lineal de l'accion auriá capitada.

Aguèt d'autras tendéncias. Lo roman sentimental comencèt en los ans 1760 e experimentèt un breve periòde de domeni. Aqueste tipe de roman destaquèt los sentiments. En mantenent las teorias d'Adam Smith e David Hartley (amunt expausadas), lo roman sentimental se concentrava en de personatges qu'experimentan de rapids cambiaments d'umor e extraordinària empatía. L'òbra de Sarah Fielding David Simpla vendèt mai que lo Joseph Andrews de lo sieu frair Henry, e amièc la teoria de la "bona natura" a una natura sentimentala. Autras femnas escrivián de romans en l'epòca: de romans utopics, coma la de Sarah Scott titolada Millennium Hall (1762); de romans femenins autobiográficas coma las de Frances Burney (Evelina es la mai destacada), quitament d'adaptacions femeninas de motius anteriors masculins, coma en l'òbra de Charlotte Lennox La femna Quishòt (1752). Aquestes romans seguisson pas generalament una linha estricta de desvolopament o influéncia. Malgrat aiçò, foguèron d'òbras popularas, aplaudidas per de lectors e lectoras, aital coma pels critics.

Istorians del roman[modificar | Modificar lo còdi]

L'òbra de Ian Watt The Rise of the Novel (1957) domina encara los assages d'escriure una istòria del roman. Lo sieu ponch de vista es que l'esperrequi critic del roman del sègle XVIII es la creacion del realisme psicologic. Èst esperrequi, arguyó, contunhariá e influiriá al roman tal coma la s'a coneguda fins al sègle XX. Michael McKeon aportèt un aprochament marxista a l'istòria del roman en la siá òbra The Origins of the English Novel (1986). McKeon Considèra que lo roman èra un constant camp de batalha entre de concepcions opausadas del mond: whig/tory, disidencia/sistèma establit, e capitalisme/feudalismo residual.

Satira (sens classificar)[modificar | Modificar lo còdi]

"Lo rei de Brobdingnag e Gulliver".

Un nom destaca en la satira en pròsa dieciochesca: Jonathan Swift. Swift Escriguèt poesia e pròsa, e las siás satiras abastan totes los tèmas. Críticamente, La satira de Swift marquèt lo desvolopament de la parodia en pròsa escarte de la satira simpla o burlesca. La parodia en pròsa comença imitando a un autor al que se desprecia per passar sulpic a o redusir a l'absurd, en fasent que la victima digatz de causas groseras o idiotas. Autras satiras atacarián una abitud, practica o politica en se trufant de la siá portada, la siá composicion o los sieus metòdes. Çò Que faguèt Swift es combinar la parodia, amb la siá imitación en forma o estil de de autre, e la satira en pròsa. Las òbras de Swift pretenon parlar a la votz d'un oponente e imitar lo sieu estil e far que l'òbra paródica en se meteissa siá una satira. La primièra satira destacada de Swift foguèt Conte d'una barrica (1703–1705), que presenta una division entre ancians e modèrns que serviriá coma una distincion entre l'ancian e nòu concèpte de valor. Los "modèrns" cercan lo comèrci, la sciéncia empírica, la rason de l'individu per lo dessús de la de la societat, del temps que los "ancians" cresián en la valor inherente e inmanente de la naissença, e de la societat sobratz las determinacions individualas de çò de bon. En la satira de Swift, los modèrns semblan fòls e orgulhoses de la siá baujum, e despreciativos de la valor de l'istòria. En la satira mai significativa de Swift, Los viatges de Gulliver (1726), se barrejan autobiografía, alegoría, e filosofia. Per lo sieu tèma, Los viatges de Gulliver es una critica a la vanitat umana, a l'orgulh. Comença amb lo viatge a Liliput (LibroI), en representant lo mond tal coma es. Lo Libre II mòstra que la nacion idealizada de Brobdingnag amb un rei filosòf es pas luòc per l'anglés contemporanèu. Lo Libre IV representa la tèrra dels Houyhnhnms, una societat de cavals governats per la rason pura, a on l'umanitat es representada coma un grop de "yahoos" (barbars) cobèrts d'escobilha e dominats per de desirs infames. Mòstra que, en vertat, lo pròpri desir per la rason pòt èsser indeseable, e que los umans an de lutar per se convertir pas en Yahoos ni en Houyhnhnms, doncas lo Libre III mòstra çò qu'arriba quand la rason campa a las siás amplas sens cap consideracion per la moralidad o l'utilitat (aquò es, la baujum, los tarcums e la fam).

Aviá d'autres satíricos que trabalhavan de forma mens virulenta, qu'adoptavan una pose de perplexitat e se risián sonque alegremente. Tom Brown, Ned Ward, e Tom D'Urfey èran totes satíricos en pròsa e poesia cuyas d'òbras apareguèron en la primièra part del periòde august. L'òbra mai famosa de Tom Brown en aquesta tendéncia foguèt Amusements Serious and Comical, Calculated for the Meridian of London (1700). L'òbra mai memorable de Ned Ward foguèt The London Spy (1704–1706). The London Spy, Abans de The Spectator, assumissiá la posicion d'un observaire e informava sens comprene plenament. L'òbra de Tom D'Urfey Wit and Mirth: or Pills to Purge Melancholy (1719) èra d'autra satira qu'ensajava esvagar, mai que far critica politica, en forma de cançons groseras e pegadizas.

Après la capitada de Swift, la satira paródica resultèt atractiua pels autors al cors de tot lo sègle XVIII. Divèrses factors amièren al auge de l'escritura e la satira politica. La capitada de Robert Walpole, amb lo sieu domeni de la Camèra de la Comuna foguèt una causa fòrça efectiva per una literatura radicalizada e doncas lo auge de la satira paródica. La satira paródica desmonta los cases e de plans de la politica sens que, necessàriament, aportès una nòrma o un conjonch de valors positivas. Doncas, èra un metòde ideal d'atac pels ironics e conservadores —aqueles emplàstics de prepausar d'autres cambiaments, mas que condemnavan los cambiaments actuales coma brica recomendables. La satira se trobava presenta en totes los genres pendent lo periòde august. Benlèu en principi faguèt partida d'un debat politic e religiós. Cada politic destacat e acte politic aguèt de satiras qu'o ataquèron. Paucas d'aquestas èran de satiras paródicas, mas las aguèt tanben en lo debat politic e religiós. Tan omnipresente e poderosa foguèt la satira en lo periòde neoclassic que mai d'una istòria literària s'es referit a el coma l'"Epòca de la satira" en literatura.

Poesia[modificar | Modificar lo còdi]

En l'epòca augusta, totes los poètas escriguèron coma contrapunt e expansion dirècta de de autre, amb cada poèta en escrivent satira quand èra dins l'oposicion. Aguèt una granda lucha sobratz la natura e lo papièr del pastoral a principis de sègle, reflèxe de dos movements simultáneos: l'invencion de l'ieu subjectiu coma un afar digne, amb l'emergéncia d'una prioritat sobratz la psicologia individuala, contra l'insisténcia en totes los actes artistics d'èsser una interpretacion e un gèst public realizat en benefici de la societat en lo sieu conjonch. Lo desvolopament ulterior sembla qu'amièc a l'acòrd entre ambedós costats, amb una graduala adaptacion de totas las formas de poesia de totes los sieus vièlhs emplecs. Las òdas daissarián d'èsser un encomio, las belegades daissèron d'èsser narrativas, las escuelhiás èran pas mai sincères recordatorios, las satiras serián pas ja entretenimientos especifics, las parodias èran pas mai de pèças dramaticas sens sarcasmo, las cançons serián pas mai mordaces, e la lirica se convertiriá en una celebracion de l'individu, mai que lo planh de l'amant. Aquestes desvolopaments pòdon se veire coma d'extensions del Protestantismo, coma arguyó Max Weber, doncas representan un creissement gradual de las implicacions de la doctrina de Lutero del sacerdocio de totas las cresentas, o pòt se veire coma lo creissement en poder e asertividad, de la borgesiá e un resson del desplaçament del trabalhador en çò que toque a lo sieu ostal en l'industrializacion creissenta, coma an soslinhat marxistas coma E.P. Thompson. Pòt se soslinhar que lo desvolopament de l'individu subjectiu front a l'individu social èra una reaccion naturala al comèrci sobratz d'autres metòdes economics. Amb independéncia de quina siá la causa, un grop de voses pro conservadoras defendián una persona sociala e un ample grop emergent de voses plaidejavan per la persona individuala.

Alexander Pope, lo poèta mai influyente de l'epòca augusta.

Alexander Pope domina tota la poesia augusta. Los sieus vèrses se repetiguèron tant qu'aportèron una seria de clichés e de provèrbis a l'anglés modèrn. Pope Aguèt paucs rivales poetics, mas èra òc pendenciero per escrit, en avent fòrça enemics personals e oponentes politics, filosóficos o religioses. Pope E los sieus enemics (sovent cridats "the Dunces (los somèrs)" a causa de la exitosa satira que Pope faguèt d'eles en La dunciada) s'afrontèron envolopa lo tèma avient per la poesia e de l'actitud apropriada de la votz poetica.

La lucha sobratz la pastorala s'inícia après que Pope publiquès las siás Pastoralas de las quatre d'estacions en 1709. Una critica en lo Guardian vantèt las pastoralas de Ambrose Philips sobre las de Pope, e aqueste repliquèt amb una falsa alabanza de las Pastoralas de Philips que las escarnecía. Pope Citèt los pejors vèrses de Philips, se trufèt de la siá execucion, e se deleitó en soslinhant los sieus vèrses vuèges. Pope Mai tard expliquèt en el que quina representacion que siá dels pastors e los sieus amants en la pastorala an de pas èsser de pastors contemporanèus, mas d'icònas de l'edat d'aur: "avèm de pas descriure los nòstres pastors coma son en realitat a l'ora d'ara, mas per cossí pòt se concebre qu'èran, quand los melhors òmes se consacravan a aquesta activitat" (Gordon). Las Pastoralas de Philips èran pas de poesias particularament dolentas, mas rebatián lo sieu desir d'"actualizar" la pastorala. En 1724, Philips actualizariá de nòu la poesia en escrivent una seria d'òdas consacradas a "totas las edats e de caractèrs, dempuèi Walpole, lo timonel del reialme, a la senhoreta Pulteney en la cambra dels mainats." Henry Carey foguèt òm de qui satirizaron aquestes poèmas, e lo sieu Namby Pamby se convertiguèt en una obliteración, amb granda capitada, de Philips e lo sieu esfòrç. Çò Que destaca de Philips front a Pope, malgrat aiçò, es lo fach qu'ambedós poètas adaptavan la pastorala e l'òda, ambedós alteravan aquestes genres. L'insisténcia de Pope sobre una Edat d'Aur pastoral èra una afirmacion politica pas mendre que lo desir de Philips de l'actualizar. Es facil veire en Ambrose Philips l'esfòrç per un triomfe modernista, mas es pas mens cèrt que Pope usava una pastorala artificiosamente restringida coma una declaracion de çò qu'a d'èsser l'ideal.

Retrait de John Gay. Lo sieu apacible satira contrasta amb las mai ásperas de Pope e Swift.

L'amic de Pope John Gay adaptèt tanben la pastorala. Gay, En trabalhant per suggestion de Pope, escriguèt una parodia de la pastorala actualizada en The Shepherd's Week. Tanben imitó las Satiras de Juvenal amb la siá Trivia. En 1728, lo sieu The Beggar's Opèra foguèt una enòrma capitada, en arribant a l'insolit nombre d'ochanta representacions. Totas aquestas òbras an en comuna un gèst de compasión. En Trivia, Gay escriu coma se se compadeciera d'aqueles que vivon en Londres, e se tròban menaçats per la ruinosa albañilería e los lançaments d'aigas mendres dempuèi los ostals, e The Shepherd's Week representa amb granda detalhe las baujums de la vida quotidiana e del caractèr excéntrico. Quitament The Beggar's Opèra, qu'es una satira de Robert Walpole, retrata los sieus personatges amb compasión: los villanos an de cançons patéticas per drech pròpri e agisson mai per besonh que per pura maldad.

Al cors de l'epòca augusta foguèt un luòc comun l'"actualizacion" de poètas classics. Èran pas de traduccions, mas puslèu imitaciones de modèls classics, e la imitación permetèt als poètas velhar la siá responsabilitat pels comentaris que fasián. Alexander Pope atenguèt se far referéncia al pròpri Rei en de tèrmes brica elogiosos per la via de "imitar" a Horacio en la siá Epístola a Augusto. De la meteissa manièra, Samuel Johnson escriguèt un poèma que què dins lo periòde august amb lo sieu "imitación de Juvenal" titolada Londres. La imitación èra inherentemente conservadora, doncas argumentava que tot çò de bon se trobava en la vièlha educacion classica, mas la siá finalitat èra progressista, coma los poètas que los usavan solien o far per se plànher de la situacion politica.

Pope Atenguèt dos de las màgers satiras poeticas de tot lo periòde august. Lo rapto del rizo (1712 e 1714) èra una doça falsa poesia epica. Pope Aplica l'estructura eroïca e epica de Virgilio a l'istòria d'una jove, Arabella Fervor, que l'amorós baron Lord Petre li talhava a el amb d'estalhants un rizo. L'estructura de la comparason força a Pope a inventar de fòrças mitológicas que supervisan la lucha, e cree aital una batalha epica, completada amb una mitologia de sílfides e metempsicosis, envolopa un jòc de zanga, qu'amie a una desalmada apropriacion d'un rizo de pel. Fin finala, apareis un Deus ex machina e lo rizo experimenta una apoteosis. Fins a cèrt ponch, Pope adaptava una abitud de Jonathan Swift, en Conte d'una barrica, de preténer que las metafòras son de vertats literales, e inventava aital de mites qu'anavan amb çò de quotidian. Lo poèma aguèt una enòrma capitada de public.

Portada de The Dunciad Variorum, d'Alexander Pope, de 1729.

Una década después de la sátira moderada y divertida de El rapto del rizo, Pope escribió su obra maestra de la invectiva y el oprobio concreto, en La dunciada. Cuenta la historia de la diosa Aburrimiento eligiendo un nuevo avatar. Se encarna en uno de los enemigos personales de Pope, Lewis Theobald, y el poema describe la coronación y los juegos heroicos entre todos los burros de Gran Bretaña para celebrar la ascensión de Theobald. Cuando los enemigos de Pope respondieron a La dunciada con ataques, Pope produjo la Dunciad Variorum, con un comentario "erudito" sobre La dunciada original. En 1743, añadió un cuarto libro y cambió el héroe de Lewis Theobald pasó a ser Colley Cibber. En el cuarto libro de la nueva Dunciada, Pope expresa el punto de vista de que, en la batalla entre la luz y la oscuridad (la Ilustración y la Edad Oscura), Noche y Aburrimiento estaban predestinadas a la victoria, que todas las cosas de valor pronto iban a desaparecer bajo la cortina de la ignorancia.

John Gay e Alexander Pope son a un costat de la frontièra que celebravan entre el a l'individu e es quaus celebravan çò de social. Pope Escriguèt Lo rapto del rizo, diguèt, per resòlver un desacòrd entre doas grandas familhas, per las far rire e d'aquesta manièra demorar en patz. Quitament La dunciada, que sembla èsser una tuada en seria de tota la lista d'enemics de Pope, installa a aquestas figuras coma d'expressions de fòrças perilhosas e antisocialas en las letras. Theobald E Cibber demòran marcats per la vanitat e l'orgulh, descuidados de la moralidad. Las plumas logadas que Pope li ataca a el sens pietat en la seccion dels jòcs eroïcs de la Dunciada personifican la avaricia e las messorgas. De la meteissa manièra, Gay escriu sobratz societat politica, dels perilhs socials, e de las baujums qu'an de se tractar per protegir al conjonch. Los individus de Gay son un microcosmos de la societat en lo sieu conjonch. A l'autre costat de la frontièra son es quaus se mòstran conformes amb las politicas de Gay e Pope (e Swift), mas pas amb lo sieu tractament. Incluson, a la debuta del periòde august, a James Thomson e Edward Young. L'òbra de Thomson Las estacions (1730) es poesia de la natura, mas se sembla pas en brica a la nocion de Pope sobre la pastorala de l'Edat d'Aur. Lo poèta de Thomson parla en primièra persona tre l'observacion dirècta, e lo sieu pròpri estat d'ànim colorea las descripcions del païsatge. A diferéncia de l'òbra de Pope Lo bòsc de Windsor, las estacions de Thomson an pas mitologia, ni aplaudisson en Grand Bretanha o la corona. L'ivèrn, en particular, es melancólico e meditativo. Las Pensadas nocturnas de Young (1742–1744) foguèron immediatament popularas. Èra, mai encara que l'ivèrn, un poèma de prigonda solitud, melancolía e desespèr. En aquestes dos de poètas, batana la lirica tala coma los romantics la veirián: la celebracion de las responsas d'un individu en particular davant la vision del mond, de responsas idiosincrásicas mas paradigmáticas.

Lo poèta escocés James Thomson.

Aquestas allusions al poèta solitari atenguèron un nòu nivèl amb l'òbra de Thomas Gray, cuya Escuelhiá escricha en un cementèri de aldea (1750) fixèt una nòva tendéncia de reflexion melancólica en la poesia. S'escriguèt en lo "camp," e pas coma opausat a o comparat amb Londres. Lo poèma installa a l'observaire solitari en una posicion privilegiada; en essent unicament pòt pas que lo poèta parlar d'una vertat que s'obsèrva sonque individualmente. Après Gray, un grop de poètas, conegut coma de Poètas de cementèri comencèron a imitar la siá actitud, quand pas lo sieu estil. Oliver Goldsmith (La aldea abandonada), Thomas Warton, e quitament Thomas Percy (Lo ermitaño de Warkworth), totes eles conservadores e clasicistas (lo quite Gray èra professor de grèc), acceptèron la nòva poesia de solitud e pèrda.

Quand los romantics apareguèron a de fins del sègle XVIII, acceptavan pas una invencion radicalament nòva de l'ieu subjectiu, mas en formalizant çò qu'èra arribat abans. De la meteissa manièra, la fin del sègle XVIII vegèt una revitalización de la belegada, amb l'òbra de Thomas Percy Reliques of Ancient English Poetry (Reliquias de la poesia anglesa anciana). Aquestas reliquias èran pas totjorn fòrça ancianas, doncas fòrça de las belegades datavan pas que del sègle XVII (coma las belegades de Bagford o Lo dragon de Wantley en lo Percy Folio), e çò que comencèt coma un movement anticuario se faguèt lèu un movement folcloric. Quand aqueste impuls inspirat en lo folclore se combinèt amb l'impuls solitari e individualista dels poètas de cementèri, lo Romanticismo se faguèt pauc mens qu'inevitable.

Teatre[modificar | Modificar lo còdi]

Coma arriba amb la pròsa e la poesia, i a pas un moment en clar que s'inície en el l'"èra augusta" en lo teatre, mas la fin es clarament marcada. Lo teatre de l'epòca augusta finaliza definitivament en 1737 amb la lei de censura teatrala telefonada Theatrical Licensing Act. Abans de 1737, la scèna anglesa cambièt rapidament de la comèdia de la Restauracion e la tragèdia de la Restauracion e los sieus nòbles tèmas pel melodrama, que se desvolopèt rapidament.

Joseph Addison escriguèt tanben una òbra titolada Catón (Cato) en 1713. Catón Se fasiá referéncia al estadista. L'an de la siá estrea es important per entendre perqué l'òbra es unica, doncas la reina Ana èra seriosament malauta per alavetz, e tant lo ministre tory de l'epòca coma l'oposicion whig (ja dirigida per Robert Walpole) èran preocupats per la succession. Ambedós grops èran dins contacte amb lo frair d'Ana, l'exiliat Jacobo Francisco Estuardo. Los londonencs captèron aquesta ànsia, doncas Ana aviá pas de filhs que la subrevisquèsson; totes los successors prèps en la familha Estuardo èran catolics romans. Doncas, la figura de Catón èra un simbòl transparent d'integritat romana. Los whigs vesián en el lo refús whig a acceptar un monarca absolut de l'ostal de Estuardo, del temps que los tories vesián en el la personificación de los sieus sentiments politics. Ambedós partits aplaudiguèron l'òbra, e mai se lo pròpri Addison èra clarament whig. L'òbra de John Home Douglas (1756) auriá una destinacion semblabla a Catón en la seguenta generacion après la Theatrical Licensing Act.

Coma pendent la Restauracion, anèt l'economia era quau comandèt en los scenaris del periòde august. Pendent lo reinatge de Carlos II lo mecenazgo de la cort significava capitada economica, e doncas los scenaris de la Restauracion foguèron ocupats per d'òbras que s'adaptavan al rei o la cort. Lo entretenimiento avient èra alavetz lo drama que celebrava als reis e narrava l'istòria dels monarcas britanics. Coma Carlos II èra un femnassièr, la comèdia de la Restauracion se caracteriza per las siás òbras extrèmament sexualizadas. Malgrat aiçò, après lo reinatge de Guillermo e María, la cort e la corona daissèron de s'interessar pel teatre. Los teatres lor caliá subreviure per çò que lo public paguès, un public ciutadan que demandaba d'òbras que rebatèsson las ànsias de la vila e celebrèsson las vidas de las siás moradores.

Aital, aguèt unas cuantas d'òbras qu'èran pas en absolut literàrias e que se representèron mai que las òbras literàrias. John Rich e Colley Cibber disputèron per efèctes teatrales especiales. Representèron d'òbras qu'èran pas qu'espectacle, a on lo tèxt de l'òbra èra gaireben un apondi del darrièr moment. Dragons, de remolins, de trons, d'ondas de l'ocean, e quitament d'elefants reales se representavan en lo scenari. Batalhas, d'explosions, e de cavals, se ponèron sobre las taulas (Cibber). Rich S'especializèt en la pantomima e foguèt famós pel personatge de "Lun" en las representacions tipe arlequín. Las òbras representadas d'aquesta manièra son pas generalament preservadas ni estudiadas, mas lo sieu monopòli sobratz los teatres enforisquèt als autors literaris.

L'opèra trionfèt en Anglatèrra pendent aqueste periòde. Doncas que combinava lo cant amb l'accion, èra un genre mixte, çò que violava totas las nòrmas del Neoclasicismo. Mai encara aquestas nòblas melodías exprimissián dolor o jòia, en trincant aital lo "decoro." Per apondre mai ofensa, los despartiments e d'estelas destacadas èran estrangièrs e, coma arribèt amb Farinelli e Senesino, castrati. Los satíricos vegèron en l'opèra lo va pas mai de la discriminacion. Coma diguèt Pope en La dunciada:

"Jòia en lo Caòs! Que reine la Division:
Torturas cromáticas las amiaràn lèu [a las musas] d'aicí,
Crispen Totes los sieus nèrvis, e dilapiden tot lo sieu bon sens:
Un Trino armonizará jòia, pena, e furia,
Desvelhe la apagada Glèisa, e adormezca a la Scèna que despotrica;
Aquestas meteissas nòtas los tieus filhs auràn de tararear, o roncar,
E totas las tiás aborridas filhas plorar, bis." (IV 55-60)

John Gay parodió l'opèra amb lo sieu satírica Beggar's Opèra (1728) e amb ela liurèt una satira de las accions de Robert Walpole pendent l'escandal de la Burbuja de las mars del Sud. En la siá superfícia, l'òbra se fa referéncia a un òme cridat Macheath que dirigís una banda per un receptador criminal cridat Peachum, cuya filha, Polly Peachum, es enamorada d'el, e que s'escapa de la preson una e un autre còp a causa de que la filha del carcelero, Lucy Lockitt, es tanben enamorada d'el. Aquesta istòria aviá un vesedor paralelismo amb lo cas de Jonathan Wild (Peachum) e Jack Sheppard (Macheath). Malgrat aiçò, èra tanben lo relat de Robert Walpole (Peachum) e los directors de las mars del Sud (Macheath).

L'òbra foguèt una capitada, las cançons, aital coma l'òbra, s'estampèron e vendèron. Malgrat aiçò, quand Gay escriguèt una segonda part, telefonada Polly, Walpole faguèt que l'òbra se suprimiguèsse abans de la representacion.

Los dramaturgs se trobèron, doncas, en de dificultats. Per un costat, los teatres prescindissián d'eles en recorrent a pantomimas escrichas per d'autors de loguièr. D'autra banda, quand apareissiá una òbra satírica, lo ministre whig la suprimissiá. Aqueste antagonismo foguèt pres per Henry Fielding, qui temiá pas provocar al ministre. Lo sieu Tom Thumb (Pulgarcito) (1730) èra una satira sobratz totas las tragèdias escrichas amb anterioritat, amb citas de totas las pejors òbras tustadas amassa per aténher màger efècte absurd, e la trama se fasiá referéncia al hombrecito epónimo qu'ensajava dirigir las causas. Èra, en d'autres mots, un atac a Robert Walpole e la manièra de se far referéncia a el en li cridant "lo Grand òme". En l'òbra lo defècte del Grand Òme èra evident, doncas faguèt d'el un enano. Walpole Respondèt en suprimint las representacions de l'òbra, e la revision de Fielding de l'òbra apareguèt pas qu'en forma de libre. Èra escricha per "Scribblerus Secundus", segontes anonciava la primièra pagina e foguèt la Tragèdia de tragèdias, que foncionèt coma una satira paródica clarament swiftiana. Lo sentiment anti-walpoleano se mòstra tanben en l'existéncia d'òbras de mai en mai politicas, que los teatres representavan. L'òbra d'autor desconegut titolat A Vision of the Golden Rump (Una vision del trasero daurat) es era quau serviguèt de desencusa dins lo Parlament per aprovar la Licensing Act de 1737. Aquò s'entend al considerar que "rump", en anglés, s'aplica a las ancas, la rabadilla o la part trasera d'un animal, en mai d'a las nalgas umanas; mas en de sens figurat s'aplica dins lo Parlament anglés qu'en 1648 foguèt purgado dels elements pas favorables al tractament del rei Carlos I. Dempuèi se li coneguèt alavetz vulgarmente coma Rump Parliament, en lo sens de "Parlament purgado" o redusit a una pichona part, e pas justament la part mai nòbla (la relacion del parlament amb aquesta part se dona tanben en Espanha, a on se sona als deputats "culiparlantes", mai que mai als mens significats, que van votar sonque, donat que antiguamente se fasiá en se ponent depès front al banc per comptabilizar los vòts).

La lei de censura teatrala impliquèt que totas las òbras que se volguèsson representar avián de passar abans per un censor, e sonque aquelas qu'obtenguèsson la siá aprobacion podián se representar. La primièra òbra que se proïbiguèt amb la nòva lei foguèt Gustavus Vasa de Henry Brooke. Samuel Johnson escriguèt una satira paródica a l'estil de Swift sobre los censores, titolada A Completatz Vindication of the Licensers of the Stage (1739). La satira, per supausat, èra pas una vindicación mas al contrari, una reductio ad absurdum de la posicion de la censura. Se los censores aguèsson pas ejercitado lo sieu labor de manièra tan parciala, la lei aguès pas afectat tan dramáticamente a la scèna anglesa, mas lo public èra conscient de las proïbicions e la censura, e en consequéncia, una òbra que superès la censura èra gardada amb sospècha pel public. Doncas, los teatres avián pas mai remèdi que representar pantomimas, òbras ancianas e autras sens cap contengut politic concebible. La reputacion de William Shakespeare creishec enòrmament al cuadruplicarse lo nombre de las siás representacions, e la comèdia sentimentala e lo melodrama èran las unicas opcions.

A de fins del periòde august, Oliver Goldsmith ensagèt se resistir a la marea de comèdia sentimentala amb la siá òbra She Stoops to Conquer (Ela descen per conquistar) (1773), e Richard Brinsley Sheridan montariá de divèrsas òbras satíricas après la mòrt de Walpole, mas en granda mesurada lo damatge èra ja fach, e durariá un sègle.

Nòtas[modificar | Modificar lo còdi]

  1. Existís pas un tèrme fix en espanhòl per revirar aquesta expression.

Referéncias[modificar | Modificar lo còdi]

  • "Proceedings of the Old Bailey". Accès 1 de julhet de 2005.
  • Edward Yonge En bibliomania.com. Accès 1 de julhet de 2005.
  • Davis, Caroline. "Publishing in the Eighteenth Century: Popular Print Genres". Accès 22 de junh de 2005.
  • Defoe, Daniel. The Shortest Way with the Dissenters; Or, Proposals for the Establishment of the Church. Accès 20 de junh de 2005.
  • De Mandeville, Bernard. Extractos De The Fable of the Bees, 1705. Accès 21 de junh de 2005.
  • D'Urfey, Tom. Wit and Mirth: or Pills to Purge Melancholy. 6 vol. Londres: Jacob Tonson, 1719-1720.
  • "The Contemplator'S Short Biography of Thomas D'Urfey (1653-1723)". Accès 27 de junh de 2005.
  • Fielding, Henry. Tragedy of Tragedies, or Tom Thumb. 1731.
  • Gay, John. The Beggar'S Opèra. Bryan Loughrey E T. O. Treadwell, eds. Londres: Penguin Books, 1986.
  • Gordon, I. R. F. "Pastorals 1709". Accès 29 de junh de 2005.
  • Greene, Donald. The Age of Exuberance: Backgrounds to Eighteenth-Century Literature, 1660-1785. Naua Yòrk: McGraw Hill Companies, 1970.
  • Huber, Alexander, ed. The Thomas Gray Archive, Oxford University. Accès 1 de julhet de 2005.
  • Macaulay, Thomas Babbington. History of England. 1848.
  • Law, William. A Serious Call to a Devout and Holy Life. 1728. Accès 20 de junh de 2005.
  • The Millwall History Files, Un relat del Grand Incendi de Londres. Accès 5 de junh de 2005.
  • Miller, H. K., G. S. Rousseau E Eric Rothstein, The Augustan Milieu: Essays Presented to Louis A. Landa (Oxford: Clarendon Press, 1970). ISBN 0-19-811697-7
  • Pope, Alexander. The Poetic Works of Alexander Pope. John Butt, ed. New Haven: Yale UP.
  • Porter, Roy (2000). The Creation of the Modern World. Naua Yòrk: W. W. Norton.
  • Shelley, Henry C. Inns and Taverns of Old London: Setting forth the historic and literary associations of those ancient hostelries, together with an account of the most Notable coffee-houses, de clubs and pleasure gardens of the British metropolis. Boston: L.C. Page and Company, 1909.
  • Sterne, Laurence. Tristram Shandy. Accès 1 de julhet de 2005.
  • Sutherland, Donald R. "The Religion of Gerrard Winstanley and Digger Communism", De Essays in History. Accès 20 de junh de 2005.
  • Thompson, E. P. The Making of the English Working Class.
  • Thompson, E. P. Whigs and Hunters: The Origin of the Black Act. Londres: Allen Lane, 1975.
  • Ward, A.W., A.R. Waller, W. P. Trent, J. Erskine, S.P. Sherman, E C. Van Dauren. The Cambridge history of English and American literature: An encyclopedia in eighteen volumes. Naua Yòrk: G.P. Putnam’S Sons, 1921.
  • Watt, Ian. The Rise of the Novel: Studies in Defoe, Richardson and Fielding. Los Angeles: O Califòrnia Press, 1957.
  • Weber, Max. The Protestant Ethic and the Spirit of Capitalism, En alemand en original 1904–05, Ed. Anglesa 1920. Accès 3 de julhet de 2005.

Vejatz-vos tanben[modificar | Modificar lo còdi]