Haifa

Haifa
חֵיפָה/Hefà

Bandièra

Armas

Geografia fisica

Coordenadas

32° 48′ 43″ N, 34° 59′ 55″ E

Superfícia

6 000 km²

Altituds
· Mejana

0−425 m

Geografia politica

País

Israèl

Districte

Districte De Haifa

Geografia umana

Populacion
(?)

268 200 ab.

Autras informacions

http://www.haifa.muni.i

Vista de la vila de Haifa dels naut del Mont Carmel, 2006.

Haifa (ebrieu חֵיפָה Hefà) es una vila del nòrd-èst d'Israèl, la tresena del país pel nombre d'abitants (prèp de 264 900 dins la vila e 1 039 000 l'airal metropolitan, en 2007). Se situa sus la riba orientala de la Mediterranèa e ocupa 63 666 km².

Al Mont Carmel se tròba lo centre administratiu de la Fe bahà'í e lo Santuari del Bab. Es un luòc de pelegrinatge amb un important atrach toristic.

Istòria[modificar | Modificar lo còdi]

Haifa èra gaire mencionada fins al sègle XI; anbans èra un luòc sens importància. Al segle XI èra poblada de josieus qu'i vivian dins la concession del califa fatimita pagant un tribut, e i aviá de talhèrs navals que al final del sègle foguèron gaitats pels croats; conqueriguèron la vila l'agost de 1100 aprèp d'un sètge d'un mes, amb l'ajuda de la flòta de Venècia. La guarnison, de josieus e musulmans, foguèt massacrada. Seguent alara l'astre d'Acre.

En 1187, casuda Acre, Haifa foguèt ocupada per Saladin. En 1191 Saladin destruïguèt los barris e l'abandonèt als croats. Sant Loís de França reforcèt las fortificacions en 1250. En 1256, davant l'avança de Baybars I, foguèt abandonada per la poblacion; lo sultan mameloc l'ocupèt e saquejèt mas los croats la recuperèron pauc aprèp e la gardèron fins 1291 quand foguèt ocupada pel sultan Al-Aixraf Khalil, aprèp que conqueriguèt Acre.

La ciutat demorèt un temps en roïnas doncas los mamelocs temián lo retorn dels croats. Aprèp l’establiment del poder otoman en 1517, Haifa èra pas mencionat dins los registres cadastrals. En 1611 i aviá un pichon estaliment comercial ont i aviá de mercands franceses seriá estat la possession de la familha Tarabay. En 1623 foguèt assetjar per Fakhr al Din II qu'exigiguèt a Ahmad ibn Tarabay un pacte per atacar pas la region de Safad, mas Ahmad preferiguèt la destruccion de la ciutat. Se tornèt bastir laboriosament amb un pichon pòrt comercial al sègle XVIII e XVIII.

Vèrs 1750 passèt jos la possession de Zahir al-Umar, un cap local bedoin rebèl que governava Acre e Safad fins a 1775. En 1761 la Pòrta autorizèt l'incorporacion d'Aifa disn la província de Damasc e lo governador Othman Pasha e envièt 30 soldats dins una nau, mas Zahir al-Umar, informat per d'espions, l'esperava e rebutèt la nau; la vila existenta fogut desmolida e reconstroïda a 2 kms al nòrd-èst dins un luòc aparat; la nòva vila se sonava al-imara al-djadida (La Nòva Construccion) aprèp venguèt Haifa al-Djadida (Aifa la Nòva). A la casuda de Zahir Haifa foguèt governada per Djazzar Ahmad Pasha (enviat pel governador de Damasc Uthman Pasha) que governèt com un quasi sobeiran pendent 29 ans (1775-1804). En 1799 foguèt ocupada pels franceses mas aprèp la casuda Acre l'abandonèron.

En 1837 passèt dins las mans d'Ibrahim Pasha d'Egipte. En 1840 foguèt bombardejada per de naus otomanas, anglesas e austriacas en pression contra Ibrahim. En aquest temps les males condicions del port d'Acre havien provocat que el tràfic anés cap a Haifa. S'i establiguèron nombrosos josieus del Marròc, l'Empèri Otoman e qualques punts d'Euròpa e en 1868 de protestants alemans de Wuttemberg. Tanben van venir molt baha'ins (Baha Allah moriguèt a Acre en 1892 e las tombas del Bab e del seu filh Abd al-Baha son al Mont Carmel, prèp d'Aifa).

Los britanics dintrèon a Aifa lo 23 de setembre de 1918. Èra una partida del mandat de Palestina pendent que se desenvolupèt e creissèt fòrça. Les vias ferradas cap a Edjaz, Damasc e Auran e aprèp cap al sud de Palestina e Egipte, donèt un vam nòu a la vila. Lo pòrt foguèt melhorat en 1921 e 1933 an en qu'i arribèt un oleoducte dempuèi Iraq. Entre 1930 e 1940 s'i establiguèron fòrça josieus de l'Euròpa centrala e orientala. En 1948 la vila comptava prèp de 120 000 abitants, amb dos terces de josieus (6 230 e 1920, de 25 000 abitants, 15 923 en 1931 sus 50 000 abitants).

Lo 21 d'abril de 1948 los britanics retirèron las tropas e aprép una corta lucha la vila demorèt dins las mans de la milícia josièva. La populacion arabia foguèt expulsada. La mesquita de Djarayna foguèt dametjada mas foguèt restaurada (1949). La sècta dels Ahmadiyya vi a Kababir, un districte de la vila al pè del mont Carmel.

Ara, Aifa es una vila multiculturala e multiconfessionala, que convivon de ciutadans israalians Josieus, Musulmans, Crestians e Druzes. Abriga lo Centre mondial baha'in (amb lo mausolèu del Bab, los jardins en laissas e los bastiments administratius sul flanc nòrd del mont Carmel), qu'es un site administratiu e de pelerinatge important pels adèptes del baha'isme, e un atractiu toristic visitat^[1]. D'autres luòcs sants del baha'isme se trapan a Acre.

Economia[modificar | Modificar lo còdi]

E mai de son pòrt industrial, la vila d'Aifa se tròba lo terminal de l’oleoducte d’Eilat (menant cada an 9 millions de tonas de petròli brut dins las rafinariás) es tanben un element essencial de l’economia israeliana pel Technion que las òbra de recerca alimentan las start-up e los pargues tecnologics repartits dans la periferia de Tel Aviv-Jaffa fins a Galilèa. Es un centre de comunicacion regionala e internacionala sul plan del transpòrt aerian (Eilat), rotièr, ferroviari (Tel Aviv-Jaffa) e maritim (Chipre).

La vila aculhís lo sèti social de fòrça d'entrepresas industrialas, coma Israel Electric Corporation (Recèpta : 17 600 000 000 $) que fornís una granda partida de l’electricitat en Israèl, Intel Israèl lo primièr exportator privat del país, o encara ZIM, la companhiá israeliana de transpòrt maritim.