Caval de Przewalski
Caval de Przewalski
| Règne | Animalia |
|---|---|
| Embrancament | Chordata |
| Sosembr. | Vertebrata |
| Classa | Mammalia |
| Sosclassa | Theria |
| Infraclassa | Eutheria |
| Òrdre | Perissodactyla |
| Familha | Equidae |
| Genre | Equus |
| Espècia | Equus ferus |
Equus ferus przewalskii
Poliakov, 1881
Estatut CITES
Annèxe I , Rev. del 01/07/1975
Lo caval de Przewalski (espècia Equus przewalskii o sosespècia Equus ferus przewalskii), o caval de Prjevalski, es una espècia o sosespècia fòrça pròcha del caval (Equus caballus).
Istòria[modificar | Modificar lo còdi]
Lo caval de Przewalski seriá un dels precursors del caval domètge. Pasmens l'òme capitèt pas jamai de l'adomergir.
Foguèt « descobèrt » tardivament, en 1879, pel coronèl N. M. Przewalski. Aqueste explorator rus lo trapèt en Jongària, dins las montanhas que confrontan lo desèrt de Gòbi. Abans aqueste eveniment, l'espècia èra considerada coma estencha, decimada per sa carn pels caçaires mongòls.
Après sa descobèrta, per respondre a las demandas de diferents zòos, e en rason de son caractèr salvatge, los caçaires abatèron de tropèls entièrs per s'emparar de qualques cavals. Aquesta caça entrainèt son arrariment a l'estat salvatge, e los darrièrs individús salvatges son estats apercebuts en Mongolia en 1969. A comptar d'aquesta data, l'espècia foguèt considerada coma desapareguda dins la natura.
L'espècia foguèt mantenguda pels individús dels zòos. Totes los animals actuals venon d'un grop de (segon las fonts) 9[1] ou 12[2] reproductors (entre los 31 animals captius vivents a la fin de la Segonda Guèrra Mondiala), eles meteisses davalant dels 13 reproductors capturats cap a 1900[3]. Es probable qu'un d'aquestes fondadors èra un ibrid del caval domestic[4].
Cap a 1977, i aviá sonque 300 animals vivent en captivitat a travèrs lo monde[3]. De programas d'escambis de reproductors e d'expansion de la populacion foguèron alara mes en òbra per de zòos o de fondacions, e al començament del sègle XXI, l'espècia compta aperaquí 1 800 individús[3].
Reïntroduccion[modificar | Modificar lo còdi]
De projèctes avent per tòca de far tornar l'espècia en Mongolia e de la deslargar dins la natura comencèron de veire lo jorn. En 2010, tres operacions son ja estadas menadas en Mongolia.
La « Fondacion per la preservacion e la proteccion del caval de Przewalski », fondada als Païses Basses en 1977, menèt los primièrs animals en Mongolia, en 1992, dins lo Pargue Nacional de Hustai. N'i aguèt 84 de deslargats fins en 2004[5]. Los animals menats en Mongolia seguèron d'en primièr una aclimatacion pro longa, dins d'enclausses grands, abans d'èsser definitivament deslargats[6]. En 2008, aquesta populacion comptava « 192 individús dins 24 harems[5] ».
Una segonda introduccion foguèt menada al site de Takhin Tal (Gobi B) per l'International Takhi Group (ITG). « Entre 1992 e 2004, 90 cavals nascuts en captivitat son estats carrejats [...] en Mongolia. [...] Tres autres mascles son estats transferits del Pargue Nacional de Hustai cap a Takhin Tal en 2007 [...]. I a actualament [en 2008] 111 cavals en libertat dins nòu grops d'aquesta populacion[5] ».
L'associacion francesa Takh[7] organizèt una tresena operacion de reïntroduccion a partir de sa creacion, en 1990[7]. D'animals venents de divèrses zòos foguèron plaçats en mièja libertat en Losera, sul Causse Mejan, replanat calcari tradicionalament virat cap a l'elevatge de las fedas, formant lo « tropèl de Vilaret[7] », totjorn actiu. Après dètz ans de preparacion a la vida salvatja, « 22 fondadors […] foguèron carrejats amb succès en 2004 e 2005[7] » dins lo Khomiin Tal, près del Pargue Nacional de Khar Us Nuur.
Fruch d'aquestas divèrsas operacions, i aviá a la fin de 2007 aperaquí 330 cavals vivent en libertat en Mongolia : 200 dins lo Pargue Nacional de Hustai, 110 dins lo Gòbi, e mai de 20 a Khomiin Tal (Mongolia occidentala[8]).
Totas aquestas operacions encontran sovent al començament de dificultats importantas, los animals tornats a la vida salvatja mestrejan pas aquesta. La dificultat de trapar l'aiga e lo manjar, de s'adaptar al clima o de se defendre contra los predators entrainan un taus de pèrdas pro enauçat a çò dels cavals nascuts en captivitat. La segonda generacion, nascuda en libertat, a de taus de subrevida fòrça mai favorables.
Existís enfin d'unes tropèls vivent en mièja libertat dins d'espacis claus, coma los de l'associacion Takh subre lo Causse Mejan, o la resèrva biologica dels Monts d'Azur[9] dins los Alps Maritims, que deslarguèt un dotzenat d'animals dins una resèrva de 700 ectaras.
Un dels grops pus importants en mièja libertat se tròba en China. « lo Wild Horse Breeding Centre (WHBC) del Departament forestièr de la resèrva naturala de Kalameili (KNR) dins la Region Autonòma oïgors de Xinjiang establiguèt una populacion captiva importanta de 123 cavals de Przewalski (genièr de 2008 [...]). Dempuèi 2007, un harem se desplaça liurament subre la part chinesa del Gòbi jongars (Xinjiang)[5] ». Se capita aquesta experiéncia, aquò serà lo quatren grop totalament tornat a la vida salvatja.
A l'auton de 1998, 21 cavals foguèron deslargats dins la « zòna enebida » de Chornobyl, que cobrís un rai de 30 km a l'entorn de la centrala, siá aperaquí 2 800 km2. Son d'animals en subrenombre, generalament vièlhs o de santat marrida, venguts de la resèrva d'Ascania-Nova, al sud d'Ucraïna, que foguèron aital deslargats. E mai que lo pronostic de lor subrevida foguèsse a l'origina pron negatiu, los cavals se son plan adaptats a son environament, e èran una cinquantena de bèstias que vivián en libertat dins la zòna en 2009. La zòna enebida es oficialament enclausa, mas la barrièra es arroïnada, e los animals ne pòdon sortir[10].
Descripcion[modificar | Modificar lo còdi]
L'aparéncia del caval de Przewalski revela divèrses traches primitius: un cap gròs, d'uèlhs enauçats e davant sus la tèsta, d'aurelhas longas, un còl espés, un còs gròs amb una raia de muòl fosca e de zebraduras subre las patas.
Mesura aperaquí 1,20 – 1,30 m amb sempre una rauba isabèla amb las extremitats foscas, un cap del nas clar e de crins fonçats. La crinièra creis tota drecha e muda cada an, ten pas de tufa.
Impossible a dometjar per natura, se pòt pas aprivadar ni montar. Lo caval de Przewalski subreviu amb de racions magras e pòt suportar de condicions extrèmas de calor e de fred.
Sembla lo Caval de Riwoche descobèrt en 1995 per l'explorator e escrivan Michel Peissel dins la region de Kham en Tibet.
Genetica[modificar | Modificar lo còdi]
Lo caval de Przewalski diferís geneticament del caval domètge pr'amor que ten seissanta sièis cromosòmas e non pas seissanta quatre.
A mai, la « recèrca subre l'ADN mitocondrial mostrèt que lo caval de Przewalski es pas l'avi dels cavals modèrnes (Vila e al 2001)[5] ».
Pasmens « los estudis subre las diferéncias geneticas entre cavals de Przewalski e domètges indiquèron fòrça paucas diferéncias entre eles. Sos quatre allèles a quatre loci de marcaires serologics distints son estats identificats coma especifics del caval de Przewalski (Bowling e Ryder, 1987), la gròssa majoritat de las variantas de las proteïnas sanguinas estent presenta dins los dos cavals de Przewalski e modèrne, a mai la region de l'ADN coneguda dins los mamifèrs per aver l'evolucion pus rapida (la region de l'ADN mitocondrial de contraròtle), mòstra pas de diferéncias significativas entre los dos tipes de cavals (Ishida e al. 1995, Oakenfull e Ryder, 1998). Aital, es clar que Przewalski e caval modèrne son estrechaments ligats[5] ».
Fin finala, los cavals modèrnes e los Przewalskis actuals davalan d'un avi comun, e son estrechament aparentats. Mas las socas de Przewalski vivent actualament son pas los avis dirèctes dels cavals modèrnes.
Noms scientifics[modificar | Modificar lo còdi]
Mantun taxons pròches que los ligams filogeneticas son pas estats precisament identificats, son siá plaçats dins lo meteis genre (Equus), siá la meteissa espècia (Equus ferus). D'aqueste fach, i a divèrses noms scientifics sinonims pel Caval de Przewalski :
- Equus przewalskii
- dins aqueste cas, lo caval de Przewalski es considerat coma una espècia a part entièra.
- Equus ferus przewalskii
- dins aqueste cas, seriá una sosespècia de Equus ferus.
Tot lo debat actual subre lo genre Equus es resumit sul site de l'IUCN dins la seccion Taxonomic Notes (en).
Los temps modèrnes[modificar | Modificar lo còdi]
Lo darrièr Tarpan pur (caval de Gmelini, omològ europèu del Caval de Przewalski) es mòrt al zoo de Munic en 1887. Lo darrièr individú salvatge seriá estat tuat qualques annadas abans, en Ucraïna actuala.
Nòtas e referéncias[modificar | Modificar lo còdi]
- ↑ D'après Boyd, Lee. (1994). Przewalski's Horse, p. 1.
- ↑ D'après Zimmermann, W. 1997. « Das Erhaltungszuchtprogramm Przewalskipferd, eine 10-jährige Zusammenarbeit in Europa ». Pp. 189–200 in : Populationsgenetik im Artenschutz (eds. A. Schreiber and J. Lehmann). Cité dans Equids : zebras, asses and horses : status survey and conservation action plan - IUCN - 2002 - PDF, page 85.
- ↑ 3,0 3,1 et 3,2 The Foundation for the Preservation and Protection of the Przewalski Horse - « The history of the Przewalski horse »
- ↑ Equids : zebras, asses and horses : status survey and conservation action plan - IUCN - 2002 - PDF, page 85.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 et 5,5 article Equus ferus sur la red list de l'IUCN - consultat lo 21/02/2010.
- ↑ The Foundation for the Preservation and Protection of the Przewalski Horse - « Back to the wild »
- ↑ 7,0 7,1 7,2 et 7,3 http://www.takh.org/ Site de l'association takh.
- ↑ Lettre annuelle de genièr de 2008 de The Foundation for the Preservation and Protection of the Przewalski Horse.
- ↑
- ↑ Tchernobyl, une histoire naturelle ? Une énigme radiologique, un film de Luc RIOLON. Production : Arte France - Camera Lucida - CRNRS Images, 2010.
Vejatz tanben[modificar | Modificar lo còdi]
Articles connèxes[modificar | Modificar lo còdi]
- Caval salvatge
- Lista de las raças equinas
- Tarpan, konik Polski, ase, zèbre
- Reïntroduccion
- Elevatge conservatòri
Ligams extèrnes[modificar | Modificar lo còdi]
- Equus ferus przewalskii sur IUCN
- Status and Action Plan for the Przewalski’s Horse (Equus ferus przewalskii), sus lo site de l'IUCN.
- Reportatge fotografic subre la reïntroduccion dels cavals de Przewalski sul Causse Mejan (Occitània).
Bibliografia[modificar | Modificar lo còdi]
- Referéncia Animal Diversity Web : Equus caballus przewalskii Poliakov, 1881 (en)
- Referéncia UICN : espècia Equus ferus ssp. przewalskii Poliakov, 1881 (en)
- Referéncia Fonses documentari ARKive : Equus ferus przewalskii (en)