Bertran Boisset

Bertran(d) Boisset (en occitan medieval: Boysset; Arle, entre 1350 e 1358- Arle, entre 1415 e 1416) foguèt un borgués erudit occitan de Provença, conegut per sa cronica dei fachs que se debanèron dins lo país arlatenc e per son tractat de destratge: La sciéncia de destrar.

Biografia

Bertran Boisset nos es conegut a travèrs de sa cronica que evòca, a mai dei divèrses eveniments importants per son epòca, quauqueis eveniments personaus coma per exemple la naissença de seis enfants. Bertran èra un letraferit e un artesan plan presat que participava activament a la vida sociala d'Arle. Ansin nos cònta dins sas cronicas que de 1372 a 1414 la venguda del rei de França o mai lo d'Aragon a Arle, los conflictes papaus; lo passatge del fraire Vincenç Ferrièr a Arle lo 10 de febrièr de 1400, lei problèmas amb lo leon d'Arle, lei fenomèns naturals inabituals coma la nèbla, lo creis de Ròse, los eclipsis:

L'an M.CCC.LXXXV lo jorn permier de jonoyer, fon eclipsi de solhel, de l'ora de prima entro l'ora de mieja tersia, que si cantava la Mesa majer; et era la festa da mieou; et aytant quant duret l'eclipsi, fon nueg.

o mai las cometas:

L'an M.CCC.I lo jorn ters de jonoyer, a l'intrar de la nueg, aparet una stela ves la partida del solhel colquant, et avie una coa longa partent de la stela, e tirava ves solelh levant; et avie de lonc la coa doas cannas, quant al semblan que hom vesie.

Item, lo coa avie motos raisel; et l'an M.CCCC.I, lo jorn XXI de mas, si vi de totas las oras del jorn, mas que fos l'aise clar; e si lavava lo matin tro apres que lo solelh era colqua; e dure en tro l'an M.CCCC.II, lo jorn permier d'abril.

Tanben notèt de causas ben mai trivialas coma la nòva de la naissença de fraires siameses, de pols de tres cambas o mai la venguda d'una femna sens braç:

L'an M.CCC.LXXXVI e lo jorn VII de juin, vi yeu Bertran Boysset una fenna, ad Avinhon, que non avie mans ni brases, ni jamais non n'ac mingua.

Item, fasie an los pes tot com s'en sec: permieramens, lavava sos pes la un an l'autre, e los eisugava amb un drap line, aysins propriamens come si fossan mans.

Item, prenie una petita agulha de cordurar, e de fil, e passava lo fil per lo cas de l'agulha, e pueis cordurava aysins propriamens com an las mans, si las agues.

Item, prenie una filosa amb un fus, e filava noblamens an los pes.

Item, fasie un capelet de flos an de fil, an que liava las flos alviron dal capelet an los pes.

Item, jugava an dos datz, o an quatre, sus un taulier pausat en terra.

Son tractat de destrar, acompanhat de divèrsas illustracions fachas per lo quite autor, foguèt escrich en 1406.

Referéncias

• La tèsi de Pierre Portet, Bertrand Boysset, arpenteur arlésien de la fin du Modèl:XIVe siècle es accessibla sus dos sits :palissy.humana.univ-nantes.fr | boysset.ifrance.com
• Pierre Portet. Bertrand Boysset, la vie et les oeuvres techniques d’un arpenteur médiéval (1355-1416). Editions Le Manuscrit. ISBN 2748118677.  ; accessible aicí